M. Ekrem Hulusi Karadeniz

Ekrem Karadeniz

(d. 14 Şubat 1904, Rize - ö. 17 Ekim 1981, İstanbul)
Türk müziği kuramcısı ve besteci.

Çocuk yaştayken ut ve kanun çalmayı öğrendi. İstanbul Darülfünunu Hukuk Fakültesinde öğrenciyken Abdülkadir Töre ile Türk müziği kuramı üzerinde çalışmaya başladı (1930). 1933’te okulu bitirdikten sonra Tekel müfettişi oldu. Görme yetisini yitirmesi üzerine 1944’te buradan emekliye ayrıldı. Daha sonra yaşamını İstanbul’da Sahaflar Çarşısı’nda kitapçılık yaparak sürdürdü. Hocası Abdülkadir Töre’nin yarım kalmış kuramsal çalışmalarını tamamladı. 1965’te Bağlama dergisinde kısmen yayımlanan bu çalışma, Karadeniz’in ölümünden sonra Türk Musikisinin Nazariye ve Esasları (1983) adıyla kitap olarak yayımlandı. Bu yapıtta Arel-Ezgi Sistemi’nden çok farklı bir Türk müziği ses sistemi temel alınmıştır (bak. Töre-Karadeniz Sistemi).

Besteci olarak Karadeniz az sayıda, ama özenli yapıtlar vermiştir. Ayrıca 1945-50 arasında Tanin ve Yeni Sabah gibi gazetelerle Türk Musikisi Dergisi"nde Türk müziği kuramı konusunda birçok makale yayımlamıştır.

M. Ekrem Hulûsi Karadeniz

(Ankara 1983).
Töre’ye ithaf ettiği kitabın önsözünde Karadeniz, eserin hocasının çizdiği plana uygun olarak hazırlandığını söyleyerek kitabın özünün Töre’ye ait olduğunu belirtmiştir. Ayrıca Karadeniz’in sahip olduğu çok zengin bir nota koleksiyonu 1984 yılında Süleymaniye Kütüphanesi’ne bağışlanmış, hayatta iken kendisinden temin edilen Abdülkadir Töre koleksiyonundaki dinî eserlerin bir kısmı, Türk Mûsikîsi Klâsikleri İlâhîler adıyla Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı tarafından beş cilt halinde yayımlanmıştır (İstanbul 1984-1996).

Ekrem Karadeniz, çeşitli yayın organlarında neşredilen araştırma ve makaleleriyle de Türk mûsikisine hizmet etmiş bir sanatkârdır. 1945-1950 yılları arasında Tanin ve Yeni Sabah gazeteleriyle Musiki Mecmuası, Türk Musikisi Dergisi, Türk Kültürü gibi yayınlarda Türk mûsikisi tarihi ve nazariyatıyla ilgili birçok makalesi çıkmış, bu çalışmalarında özellikle eşi Nefise Hanım onun en büyük yardımcısı olmuştur. Bilhassa Türk Musikisi Dergisi’nde Mehmet Suphi Ezgi, Muhyiddin Erev ve Ekrem Karadeniz arasında Türk mûsikisi ses sistemi konusundaki yazışmalarda (1950) ileri sürülen fikirler mûsiki araştırmacıları tarafından mutlaka değerlendirilmelidir. Son zamanlarda unutulmaya yüz tutmuş necd-i hüseynî makamını canlandırmadaki gayretleriyle bilinen Karadeniz’in saz semâisi, sirto, şarkı ve ilâhi formlarında kendi ifadesine göre otuza yakın bestesi bulunmaktadır. Bestelediği ilk eser, “Gözü dünyâ mı görür âşık-ı dîdâr olanın” mısraı ile başlayan hüseynî şarkısıdır.