Haçova Savaşı (Haçova Zaferi)

Haçova Savaşı (Haçova Zaferi)

Haçova Meydan Savaşı

Sponsorlu Bağlantılar

Osmanh Devleti ile Avusturya arşidükü Maximilian komutasındaki Hıristiyan müttefikler arasında Haçova’da (Mezö-Kersztes) yapılan meydan savaşı (25-26 Ekim 1596).

Avusturya ile Erdel, Eflâk ve Boğdan 1593’te OsmanlIlara karşı bir ittifak oluşturmuştu. Aynı yıl Eflâk ve Boğdan’da çıkan karışıklıklar üzerine Avusturya seferiyle görevlendirilen Sadrazam Koca Sinan Paşa, Avusturya kuvvetlerinin Estergon Kalesi’ni kuşattığı haberini alınca oğlu Mehmed Paşa’yı Macaristan’a gönderdi. Mehmed Paşa’nın savaş alanından kaçmasının ardından Estergon Kalesi düştü (2 Eylül 1595). Eflâk’taki ayaklanmalar ise denetim altına alınamadı. Bu gelişmeler üzerine Sinan Paşa ile padişahın hocası Sadeddin Efendi gibi devlet ileri gelenleri ve yeniçeriler III. Mehmed’e baskı yaparak ordunun başında sefere çıkmasını sağladı.

20 Haziran 1596’da yola çıkan Osmanlı ordusu, 12 Ekim’de Eğer (Eğri) Kalesi’ni fethetti. Eğer üzerine yürüyen Maximilian’a karşı Sadrazam Damad İbrahim Paşa ve Vezir Hadım Cafer Paşa görevlendirildi. On beş bin kişilik hafif bir kuvvetle Avusturya kuvvetlerinin içine giren Cafer Paşa, kayıp vererek geri çekildi. 22 Ekim’de geçen bu kanh çarpışmaya I. Haçova Savaşı da denir. Ertesi gün düşman üzerine yürüme karan alan Osmanh ordusu 25 Ekim’de Haçova’ya girerek mevzilendi. İlk çarpışma Kınm ham I. Feth Giray’ın atlı ordusunca başlatıldı.

Bunu Ciğalazade Sinan Paşa’nm komuta ettiği birliklerin saldırısı izledi. 26 Ekim sabahı ise önce Avusturya kuvvetleri saldınya geçti. Osmanh ordusunun merkezine yönelen bu saldırı karşısında III. Mehmed geri çekilerek çadmna kapandı. Padişahın kaçış için emir vermesi üzerine duruma müdahale eden Sadeddin Efendi, III. Mehmed’i savaşı yönetmeye ikna ettiği gibi, ordu vaizlerini de birlikler arasına göndererek askere moral vermelerini sağladı. III. Mehmed bir anlık coşkuyla ileri savaş hatlarına kadar yürüdü. Bu durum Osmanlı ordusunu da etkiledi. Akıncıların ve Kınm süvarilerinin saldırısı karşısında Avusturya birlikleri ilk üstünlüklerini koruyamadılar. Kaçışma sırasında binlerce Avusturya askeri Haçova bataklığında boğuldu. Topçu ağırlığını ve saldın birliklerini yitiren Maximilian, ordugâhını bırakarak kaçmak zorunda kaldı.

Osmanlılann Batı’da kazandığı son meydan savaşı olan Haçova Meydan Savaşı’nın en önemli sonucu, tımarlı sipahilerin artık Batı ordulanyla başa çıkamadıklannın görülmeye başlamasına bağlı olarak, sipahilerin tımarlannm elinden alınması yoluna gidilmesi ve böylece tımar sistemindeki aşınma ve çözülmenin belirginlik kazanmasıdır.

Haçova meydan savaşı

Osmanlı devletiyle Avusturya ve müttefikleri arasında Macaristan topraklarında yapılan savaş (26 ekim 1596).

Mehmet III tahta çıktığında (1595), Osmanlı devleti AvusturyalIlarla iki yıldır savaş durumundaydı. Sorunu kökünden çözümlemeye karar veren padişah. Eğri seferine çıktı (20 haziran 1596). Böylece padişahın komutasında Eğri önlerine gelen türk ordusu, K.-D. Macaristan'da Avusturyalılar'ın elinde bulunan bu çok önemli kaleyi kuşatarak fethetti (12 ekim 1596). Hemen harekete geçen Avusturya imparatoru, kardeşi arşidük Maximilian komutasındaki güçlü bir orduyu Eğri'yi geri almak için Türkler'in üzerine gönderdi. Erdel prensi Barthory' nin de birlikleriyle katıldığı Maximilian kuvvetleri kaleye yaklaşınca, düşmanın gücünü yanlış olarak küçümseyen sadrazam Damat İbrahim Paşa, dördüncü vezir Cafer Paşa ile Rumeli beylerbeyi Veli Paşa’ya taarruz buyruğu verdi. Cafer Paşa, aldığı buyruk uyarınca 4 500 askeriyle ölümüne bir saldırıya geçerken, bu çılgınlığa katılmayan Veli Paşa, 10 000 askeriyle geri döndü.

Düşman safları içinde akşama kadar yüzlerce şehit veren Cafer Paşa, gece karanlığında düşman hatlarını yarmayı başarıp gerideki ana orduya güçlükle ulaşabildi (22 ekim 1596). Birinci Haçova savaşı diye anılan bu çatışmanın yenilgiyle sonuçlanması üzerine bir savaş meclisi toplayan padişah, Eğri kalesinin fethiyle yetinilmesini önerdi. Ancak, şeyhülislam Hoca Sadettin Efendi, savaştan vazgeçilemeyeceğini, Kuran’da düşmanla ölümüne dövüşmeyi göze alanlara zafer vaat edildiğini bildirerek Mehmet lll’ü savaş için yüreklendirdi. Bunun üzerine sadrazamın buyruğunu dinlemeyen Veli Paşa görevden alındı ve Sokulluzade Haşan Paşa yeniden Rumeli beylerbeyliğine getirildi. Türk ordusu Haçova ovasına giderek düşman kuvvetleri karşısında mevzilendi (25 ekim 1596).

Türk cephesinin merkezinde padişah, sadrazam Damat İbrahim Paşa, Hoca Sadettin Efendi, kazaskerler ve vezirler; sağ kanatta Anadolu beylerbeyi Mehmet Paşa; sol kanatta Rumeli beylerbeyliğine getirilen Sokulluzade Haşan Paşa; öncü Kırım askerlerinin başında da Gazi Giray Han’ın kardeşi Fetih Giray vardı. Padişahın 140 000 kişilik ordusu 60 000 tımarlı sipahi, 55 000 kapıkulu askeri (yeniçeri vb.), 25 000 Kırım atlısı ve 75 toptan oluşurken, arşidük Maximilian komutasındaki düşman ordusu 200 000 kişilik düzenli avusturya birlikleri, 100 top ve bağlaşıkları olan İspanyol, erdel, macar, papalık, floransa, leh, çek, Slovak, hollanda, alman, belçika alayları ve gönüllü fransız şövalyeleriyle birlikte 300 000 kişiyi aşkın bir güçtü. Birleşik düşman kuvvetlerinin genel saldırısıyla başlayan savaşta, türk ordusunun merkezi kapıkulu askerlerinin paniğe kapılarak can kaygısına düşmeleri üzerine çabucak dağıldı.

Geriye alınan Mehmet III, atına binip kaçmaya hazırlanırken, atının gemlerine yapışan Hoca Sadettin Efendi buna engel oldu. Bu bozgun sırasında padişahlarını atının üzerinde dimdik ön safta ve Hoca Efendi’yi de onun yanında atının gemlerini tutmuş olarak gören yeniçerilerle Kırım atlıları, zaferi kazandıklarını sanarak yağmaya dalan düşman birliklerine karşı amansız bir saldırıya geçtiler. Neye uğradığını anlayamayan 20 000 kadar düşman atlısı, kısa sürede Haçova ovasının bitimindeki bataklığa sürülerek yok edildi. Yaklaşık 50 000 avusturya askeri savaş alanında kılıçtan geçirildi ya da tutsak düştü. 100 top ve düşman ordugâhı Türkler’in eline geçti. Müttefik orduları başkomutanı arşidük Maximilian, canını kurtarmak için hızla geri çekilmek zorunda kaldı. Böylece Osmanlılar’ın Avrupa devletlerine karşı kazandığı son büyük meydan savaşı kesin bir zaferle noktalandı. Mohaç değerindeki bu zaferden sonra Viyana yolu açılmışken, İstanbul’a dönmeyi yeğleyen Mehmet III, başkentte Eğri fatihi ve Haçova savaşı gazisi olarak büyük bir coşkuyla karşılandı.