Hendese-i Mülkiye

Hendese-i Mülkiye
MsXLabs.org & Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sponsorlu Bağlantılar

Hendese-i Mülkiye, 1883 yılında kurulmuştur. Mühendishane-i Berr-i Hümayun'daki kılıçhanelerden birisi boşaltılıp Hendese-i Mülkiye öğrencilerine tahsis edilmiştir. Kuruluşunda Fransa'daki Ecole Ponts et'chanss'es (Köprü ve Yol Mektebi) örnek alınmıştır. Ancak daha sonra Fransız dizgesi (sistem) terk edilmiş ve Alman dizgesine geçilmiştir. Hendese-i Mülkiye önceleri askeriyeye bağlıydı, fakat daha sonra askeriyeden ayrılıp Bayındırlık Bakanlığına bağlanmıştır. Adı da Mühendis Mektebi olarak değiştirilmiştir (1909).
Hendese-i Mülkiye öğrencileri ve öğretmenleri Osmanlı Devleti ve Türkiye'nin gelişmesine yardım etmiştir. Örneğin Hicaz demiryolu pek çok Hendese-i Mülkiye mezunu ve hocaları tarafından yapılmıştır. Ayrıca okulun hocalarından Mimar Kemaleddin Bey Mescid-i Aksa'nın onarımını gerçekleştirmiştir.

Hendese-i Mülkiye

1877-78 Osmanlı-Rus savaşından sonra, Türk olmayan milletlerin Osmanlı İmparatorluğundan ayrılması üzerine, II. Abdülhamid Türklerin yetişmesine bilhassa önem vererek çeşitli yüksek okullar açtırdı. Bu arada Hendese-i Mülkiye Mektebini kurarken, bu sivil mühendislik okulunun askerî idareye bağlanmasını sağladı ve okulun kuruluşunda devletin her türlü fedakârlık yaparak ülkeye gerekli sivil teknik elemanın yetişmesini sağlamaya çalıştı.


Nihayet 3 Kasım 1883 yılında Hendese-i Mülkiye Mektebi açılarak Mühendishane çağdaş duruma geldi. Hendese-i mülkiye binası ise 29.10.1884'te törenle açıldı. Hendese-i Mülkiye'nin yönetimi Mühendishane-i Berrî ile birlikte Mühendishane Nezaretine bağlı ve hocaları da aynı idi. Bu okulda da Ecole des Ponts et Chaussees model alındı. Hendese-i Mülkiye'ye Avrupa'dan çok değerli hocalar getirildi. Bunlardan 1889-1891 yılları arasında Avusturya'dan gelen devrinin en büyük hidrolikçisi Prof. Dr. Philipp Forchheimer de vardı. Von der Goltz Paşa'nın tavsiyesiyle Kos 1884-1885 yıllarında mühendishane muallim muavinlerine seminer yapmak üzere geldi. Kos, jeoloji, inşaat-ı umumiye (yapı işletmesi), köprüler ve imalât-ı nafia muallimliği yapmıştı.

Hendese-i Mülkiye Mektebi 7 yıl olarak planlandı. İlk üç yılı idadî, geriye kalan 4 yıl ise mühendislik sınıfları idi. Ancak 1888'deki ilk mezunlar 4 yıl yerine 5 yıllık bir mühendislik eğitiminden geçtikleri gibi, takip eden senelerde de mühendislik öğretimi 5 yıl, 1887'den sonra ise 7 yıl oldu. 1888'de ilk mezunlar 13 kişi idi. 1889'da ise 25 mühendis mezun oldu. Sonraları eğitim Alman sistemine daha yakın bir şekilde devam etti.

Hendese-i Mülkiye Mektebi askerî idareye bağlı olduğu için, buradan yalnız Türk asıllı mühendisler mezun oldu. Mühendislerin hepsi devlette hizmet görüyorlardı. Serbest mühendislik yapmak mümkün değildi. Osmanlı İmparatorluğunun çeşitli bölgelerine dağılan bu mühendisler bilhassa yol ve köprü inşaatında çalıştılar. Birçok yeni yol ve köprü yapıldı. Devletin mâli gücünün zayıf olmasına rağmen eldeki imkânlara göre çok önemli işler başarıldı. 1900 yılında II. Abdülhamit özel bir komisyon kurarak Hicaz hattının yapılmasına karar verdi. Bu komisyonda meşhur matematikçi Maliye nazırı Vidinli Tevfik Paşa, Bahriye Nazırı Hüsnü Paşa, Nafia Nazırı Zihni Paşa, Mabeyn ikinci kâtibi İzzet Paşa bulunuyordu. Şam'da Suriye Valisinin başkanlığında asker ve sivillerden oluşan ikinci bir kurul kuruldu. Mali işleri, Ziraat Bankası memurları idare ediyorlardı. Devlet bütçesinden masraflar karşılanamadığından maaşlardan %1 kesilerek ve yangın yardımı toplanarak, harçlar ve halktan toplanan yardım paraları ile inşaatı finanse ediyorlardı. Bütün komisyonlar ve idareciler hiç bir ücret almadan çalışıyorlardı..Ziraat Bankası da ayrıca mali yardımda bulunuyordu.


Çöl ahalisinden işçi bulmak imkânsızdı. Anadolu'dan işçi götürmek de mümkün olmadığından işler askerlere yaptırıldı. Hendese-i Mülkiye Mektebi mezunları her türlü meşakkate ve hayat tehlikesine katlanarak fedakârca çalıştılar.