balık yetiştiriciliği

AKUAKÜLTÜR ya da TARLA BALİKÇİLİĞİ olarak da bilinir,
balıkların denetimli koşullar altında insan eliyle yetiştirilmesi.

Balıkların, gölet, beton havuz, açık denize daldırılmış kafesler ya da setle kapatılmış kıyı sulan gibi kapalı bölmelerde üretilmesi, hem düzenli biçimde beslenerek iyi gelişmelerini, hem de doğal çevredeki sayısız düşmanlarından korunmalarını sağlar.

Balık üretimi büyük ölçüde ticari amaçla ve gıda pazanna yönelik olarak yapılırsa da, birçok devlet işletmesi, daha çok amatör balıkçılığı özendirmek için, göl, akarsu ve denizlerdeki balık varlığını artırmak amacıyla balık üretir. Av ve sofra balıklarının yanı sıra, her zaman geniş bir pazan olan havuz ve akvaryum balıklan ile amatör ve ticari balıkçılıkta yem olarak kullanılan küçük balıkların üretimi de oldukça büyük çaptadır.

Günümüzde tarla balıkçılığı denince yalnız üretimi çok yaygın olan alabalık ve sazan gibi balıkların değil istiridye, tarak ve midye gibi su ürünlerinin yetiştirilmesi de anlaşılmaktadır. Ayrıca birçok Avrupa ülkesinde ve ABD’de, açık denizde kurulacak ıstakoz çiftlikleri konusunda çalışmalar yapılmaktadır. Türkiye’de alabalık, sazan, sombalığı ve sudak yetiştirilir.

BALIK ÜRETİMİ

1. Balık yetiştirme ve üretme. (Eşanl. PİSİKÜLTÜR.)
2.

• Balık ekimi, bir gölete, göle ya da akarsuya, çok sayıda yavru balık salıverme.
• Kafeste balık üretimi, daimi sularda genellikle ağdan yapılan kafes biçiminde yüzer kasalarda balık yetiştirme.
• Kapalı alanda balık üretimi, tabanı doğal su dibi olan ve çevresi ağlarla çevrilen sınırlı alanda balık yetiştirme
• Katma balık üretimi, balıkların başka hayvanların yanı başında yetiştirilmesi (balık ve ördek, domuz ve balık, piliç ve balık).

—ANSİKL. Balık, öbür hayvanlara göre yetiştirilmesi ilginç bir hayvandır. Çünkü, balıkların beden sıcaklığı çevre sıcaklığına bağlıdır, enerji ihtiyacını karşılamak için sıcaklık sağlamaya gerek yoktur. Balıkların beslenme ve hareket için enerji ihtiyacı çok azdır; katabolizma artıklarının atılması, yok edilmesi ekonomik olduğu gibi kılçıkları atıldıktan sonra et verimi de iyidir. Bileşik besinlerle aldığı yapay proteinleri değerlendirmesi mükemmeldir.

Bununla birlikte, istiridye ve midye gibi bir yere tutunarak yaşayan yumuşakçalarla karşılaştırılırsa, serbestçe dolaştığı alanı sınırlamak için maddi engellere gerek vardır; hele geniş alanlara sadece ekimi söz konusuysa, onları tutmak büyük çaba ister ve enerji bakımından pahalıya gelebilir.

Balık üretimi için kullanılan ortama göre, kapalı (havuz, kapalı alan, gölet, yüzer kafes ya da daldırma kafes) ya da açık (akarsu, haliç, deniz); kullanılan tür sayısına göre (tek türde üretim ya da çok türde üretim); suyun yenilenme tipine göre (pompalama, ırmaktan arkla alma, gelgit akımı); beslemenin doğal ya da yapay ya da karma olmasına göre; ekilen yavru balıkların doğal (örneğin yılanbalığı üretimi) ya da yapay (alabalık üretimi) olmasına göre birçok teknik kullanılabilir.

Balık üretiminin yaygın olduğu ülkelerde birçok üretim tekniği uygulanmaktadır.
1. Tatlı suda alabalık üretimi. Bu teknik yüksek debili akarsu gerektirir.
2. Gölette balık üretimi. Avrupa'da çok eskiden beri uygulanan bir tekniktir. Bu teknikle üretilen başlıca balık sazandır (binlerce ton). Sazan türlerinin yanı sıra, turnabalığı ve kızılkanat da üretilir.
3. Acı sularda çok türde balık üretimi. Atlas okyanusu ve Akdeniz kıyısındaki bazı denizkulaklarında ve kıyı göllerinde uygulanır. Üretilen başlıca balıklar kefal ve yılanbalığı, sonra levrektir. Balıklar üretim yerine yavruyken girer, orada beslenip büyür, sonra özellikle gene denize dönmek istedikleri zaman yakalanırlar.
4. Geniş alanlara balık ekimi için üretim. Yavru balıkları çok az denetlenebilen ya da hiç denetlenmeyen av alanlarına (ayağı olmayan geniş sular, akarsular, okyanuslar) salıvermek için yapılan üretimi öngörür. Balıklar salıverildikten tatlı sularda avlanacak büyüklüğe ulaşınca oltayla ya da ağla avlanırlar.
5. Başka türler ve başka teknikler de denemektedir: levrek, kalkan, dilbalığı gibi deniz balıklarının yapay üretimi; alabalık üretimi için denizde yüzer kafes kullanımı; elektrik santrallarının soğutulmasında kullanılan suların sıcaklığından yararlanılarak yılanbalığı üretimi denemeleri; tatlı su balıkları (sazan,turnabalığı, yerleşik mersınbalığı) için yavru üretimi yerleri hazırlanması.

Son yıllarda balık üretiminin en çok geliştiği ülkeler şunlardır: Çin, 5 “çin sazanı” türünden bir milyon ton üretir; ABD'de göletlerde (40 000 ha) vayınbalığı üretimi 60 000 tonu aşar; Rusya'da Hazar denizi’ne ekilen mersinbalıklarından tutulanların toplamı yılda 20 000 tonu bulur, Japonya'da, yeraltı sularından yararlanılarak hazırlanan göletlerde yılanbalığı üretimi 35 000 tonu aşar; yüzer kafeslerde sarı kuyruk üretimi 150 000 tonu bulur. toplam olarak dünya su ürünleri yapay üretiminin üçte ikisini balık oluşturur: 4 Mt.