Gamalı haç

SVASTİKA (Sanskrit dilinde “mutluluk getiren”) olarak da bilinir, bütün kolları eşit uzunlukta olan ve aynı yönde (genellikle saat yönü) dik açılarla kıvrılan haç.

Başarı ve şans simgesi olarak Antik Çağdan günümüze dünyanın hemen her yerine yayılmıştır. Eski Mezopotamya uygarlıklarının metal paralarında yaygın biçimde kullanılan bir simgeydi. Erken Hıristiyan ve Bizans sanatlarının (gamma haçı ya da crux gammata) yanı sıra, Güney ve Orta Amerika’daki Mayalar arasında ve Kuzey Amerika’da da özellikle Navaholar arasında kullanılmıştır. Hindistan’da ise hâlâ Hindular, Caynacılar ve Budacıların en çok kullandığı uğur simgesidir.

Caynacılarda yedinci Tirthankara’nın (Kurtarıcı) simgesidir; dört kollu oluşuyla, ibadet eden kişiye yeniden doğabileceği dört yeri (hayvanlar ya da bitkiler dünyası, cehennem, ölümlüler dünyası ve ruhlar dünyası) anımsattığı da söylenir.

Hindular (ve Caynalar) muhasebe defterlerinin ilk sayfalarına, kapı eşiklerine, kapılarına ve tanrılarına sundukları nesnelerin üzerine gamalı haç işareti koyarlar. Sağa dönük, yani kollan saat yönünde dönen gamalı haçla sola dönük gamalı haç (sauvastika) arasında kesin bir ayrım yapılır. Sağa dönük gamalı haç güneşle ilgili bir simge olarak kabul edilir ve kollarının dönüşü güneşin günlük hareketini (kuzey yarıkürede güneş doğudan güneye, daha sonra da batıya geçer) temsil eder. Sola dönük gamalı haç ise daha çok geceyi, ürkütücü tanrıça Kali’yi ve büyücülüğü simgeler.

Nazi Almanyası’nda, kolları saat yönünde kıvrılan gamalı haç (Almanca Hakenkreuz) ulusal simge olarak kabul edilmiştir. 1910’da şair ve Nasyonal Sosyalist ideologlardan Guido von List, gamalı haçın tüm antisemitik kuruluşların simgesi olmasını önerdi ve 1919-20 yıllarında kurulan Nazi Partisi bu simgeyi benimsedi. 15 Eylül 1935’te koyu kırmızı zemin üzerinde, beyaz bir daire içinde yer alan siyah gamalı haç Almanya’nın ulusal bayrağı oldu.