YOĞUŞMA
a. Org. kim. Genellikle daha küçük bir başka molekülü (örneğin su) ortamdan uzaklaştırarak daha iri bir molekül oluşturmak üzere iki molekülün birbirine bağlanmasını sağlayan tepkime (Bk, ansikl. böl.)
—Metalürj. Yoğuşma kolonu, iç içe geçirilmiş çömlek parçalarından elde edilen boru. (Yoğuşma kolonu cıva metalürjisinde zincifrenin kavrulması sonunda oluşan buharların yoğuşturulmasında kullanılır.)
—Polim. Çokeşli yoğuşma, çokeşli bir yoğuşkunun elde edilmesini sağlayan bireşim işlemi. (Eşanl. KOPOLİKONDANSASYON.)
—Termodin. Bir buharın yoğuşmuş bir hale, yani katı ya da sıvı hale geçmesi, ll Isıl bir makinenin çevriminde gazın soğuk kaynağa (kondansör) ısı vererek sıvılaştığı evre. ll Yoğuşma çekirdeği, atmosferde asıltı durumunda bulunan, çevresinde su buharının yoğuşmaya başladığı sıvı ya da katı haldeki küçük parçacık. (Çapı 10"6 ile 10-7 m arasında değişir.) [Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. Isıbil. Buhar, silindirden ya da türbinin son kademesinden çıktıktan sonra buharlaşma gizli ısısını bırakarak sıvı hale dönüştüğü bir kondansörden geçiyorsa, buhar makinelerine (pistonlu makineler, türbinler) "yoğuşturma” makinesi denir. Buharlaşma gizli ısısı, soğuk bir akışkana, genellikle de suya verilir. Yoğuşma ne kadar düşük sıcaklıkta meydana gelirse makinenin verimi de o kadar iyidir; çünkü verilen ısıdan kaynaklanan tayip azalır. Bu sıcaklık makinenin çıkışındaki buhar basıncını belirtir. Serbest egzoslu makineler (bu tip makinelerin çevrimi, buharı 100 °C’ta ve atmosfer basıncında yoğuşturan bir yoğuşturma makinesinin çevrimine eşdeğerdir) ve karşıbasınç’lı makineler, yoğuşturma makinelerinin karşıtıdır. Karşıbasınçlı makinelerin çevriminde de bir yoğuşma evresi vardır, ancak verilen ısıyı ısıtmada kullanabilmek için oldukça yüksek bir yoğuşma sıcaklığı (dolayısıyla yoğuşma basıncı) seçilir; böylece kondansör kayıpları önlenir.
Yoğuşma, tapalı bir hacmin (hazne, makine silindiri vb) içindeki, bir odanın havasındaki ya da dış havadaki, soğuk bir cismin ya da çeperin yüzeyinde yoğuşan nemli gazlardaki (havagazı, yanma ürünleri) buhardan kaynaklanabilir. Duruma göre yoğuşma çeşitli sakıncalar doğurur: metal yüzeylerin korozyonu, pas, camların buğulanması, duvar ve boyaların bozulması, küflenme vb. Bu sakıncaları ortadan kaldırmak için yüzeylerin sıcaklığı daima havanın ya da sözkonusu nemli gazların çiy noktası sınırının üzerinde tutulmalıdır.
—Termodin. Buhar sıkıştırılarak ya da soğutularak ve bu sırada ısı açığa çıkararak yoğuşur. Yoğuşma, çevredeki gazlardan daha soğuk olan bir yüzey üzerinde meydana gelebilir: buhar basıncı, yüzey sıcaklığındaki doymuş buhar basıncından büyükse yoğuşma olur. Yoğuşma yalnız, çapları yeterince büyük olan tatışkı maddelerinin çevresinde başlayabileceğinden (yoğuşma çekirdekleri), yüzeyden uzakta bulunan bölgelerde aşırıdoyma oluşabilir. Buğu, çiy, kırağı, sis ve bulutlar atmosferdeki su buharının yoğuşmasından ileri gelir.
Yüzey gerilmesi nedeniyle, bir su damlasının kararlı olabilmesi için damlanın çapı ne tadar küçükse buhar basıncı da o kadar büyük olmalıdır. Doymuş buhar basıncından çok yüksek olan buhar basıncında bile, çapları başlangıçta yeterince büyük değilse damlalar oluşamaz; damlaların uygun çaptaki tatışkı maddelerinin çevresinde oluşmasının nedeni budur. Bu olay bir uçak geçişi sırasında her zaman gözlemlenir. Çok yükseklerde, atmosferdeki su buharı basıncı, doymuş buhar basıncından büyüktür. ReaMörlerden çıtan tozların oluşturduğu çekirdekler üzerinde yoğuşan su buharı açık havada görülen beyaz izleri oluşturur.
