Cecil Rhodes

Cecil Rhodes
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Cecil John Rhodes (d. 5 Temmuz 1853, Hertfordshire, İngiltere – ö. 26 Mart 1902, Muizenberg, Güney Afrika), İngiliz asıllı Güney Afrikalı siyasetçi ve iş adamı.

1870'te verem tedavisi görmek üzere Güney Afrika'daki Britanya kolonisi olan Natal'a gitti. Elmas aramaya girişti ve başarılı oldu. Bunun üzerine 1880'de De Beers Mining Company, yani De Beers Madencilik Şirketi'ni kurdu. Bu şirket günümüz elmas piyasasına büyük ölçüde hakimdir. 1881'de Cape Town Parlamentosu'na seçildi. İngiliz gücünü Limpopo nehrinin ötesine yaymak istedi ve 1885'te Bechuanaland'ın İngiliz korumasına girmesini sağladı. Rand'da altın bulunmasından sonra, 1887'de Gold Fields of South Africa'yı kurdu. Bölge halkı olan Matabelelerin kralı Lobengula, ona maden arama izni verince, kısa süre önce kurduğu British South Africa Company (Chartered), yani İngiliz Güney Afrika Şirketi 1889'da bir imtiyaz aldı; bundan sonra Cecil Rhodes, Tanganyika gölüne ve Nyassaland'a (daha sonra Rodezya oldu) kadar uzanan toprakları sömürgeleştirmeyi ve Cape Town'ı bir demiryolu hattıyla Kahire'ye bağlamayı tasarladı. 1890'da Cape Town sömürgesi Başbakanı seçilince, İngiliz hükümetini Uganda'daki otoritesini koruma yönünde etkiledi; artık Güney Afrika Federasyonu'nu kurma zamanının geldiğini düşünüyordu. Sert yönetimi yüzünden göze çarpmayan iyi niyetli paternalizmiyle (sanayi kuruluşları Glen Grey Act'la yerlilerin yararının gözetilmesi, Rodezya'ya büyük paralar harcanması) büyük bir etki kazandı. Bununla birlikte Cape Town kolonisiyle gümrük birlğini reddeden Transvaal başkanı Paul Kruger'in politikası Uitlanderler'in (Uitlander kelimesi Afrikaans dilinde yabancı anlamına gelir.) hoşnutsuzluğundan yararlanmak isteyen Rhodes'in tasarılarını zorlaştırdı; bunun üzerine 1895'te Leander Starr Jameson, Boerler üzerine kendi adını taşıyan ve çok kötü sonuçlanan bir sefer düzenledi. Rhodes, Chartered'in yönetimi de içinde olmak üzere, bütün kamu görevlerinden istifa etti; ama 1898'de yeniden Chartered'in başına döndü. Bu arada demiryolu Bulawayo'ya ulaşmış ve Rhodes, Rodezya'da patlak veren Matabele isyanını barışçı yollardan bastırmıştı. Fakat Boerler ile İngilizler arasında süren gerginlik, Rhodes'in düşlediği Güney Afrika Federasyonu'nun kurulmasını engelledi; tersine, 1899-1902 savaşına (yani II. Boer Savaşı'na) yol açtı. Hayatı boyunca hiç evlenmemiş olan Cecil Rhodes, savaşı kuşatma altındaki Kimberley'de geçirdikten sonra 26 Mart 1902'de Cape Town yakınlarındaki Muizenberg'de öldü.

Cecil Rhodes (1853 Bishop's Stortford - 1902 Muizenberg/Güney Afrika)
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi

İngiliz devlet adamıdır. Avrupalıların Güneydoğu Afrika'ya yerleşmelerine öncülük etti. Eğitimini İngiltere'de yapan Rhodes 1870'te Güney Afrika'ya gitti. Orada bir süre çalışıp para biriktirdikten sonra eğitimini tamamlamak için İngiltere'ye geri döndü. 1880'de Kimberley'de De Beers adlı elmas şirketini kurdu. Transvaal'deki altın madenlerine ortak oldu ve giderek dünya elmas üretimini denetimi altına aldı. 1889'da British South Africa Company'yi kurdu ve amacının Transvaal'in kuzeyindeki bölgeyi (şimdi Zimbabwe ve Zambiya) kalkındırmak olduğunu ileri sürdü. Britanya İmparatorluğu'nu genişletmek amacıyla politikaya atıldı. 1881'de Kap Parlamentosu'na girdi. 1890'da Kap Sömürgesi'nin (Cape Colony) başbakanı oldu. Mashonaland ve Matabeland'ı ele geçirerek Britanya topraklarını kuzeye doğru genişletmeyi başardı. Matabeland'a Rhodes'in onuruna Rodezya adı verildi. Paul Kruger'in yönetimindeki Boer ağırlıklı Transvaal hükümetini devirmeye kalkıştı, ama başaramadı. 1896'da başbakanlıktan istifa etmek zorunda kaldı.