Ziyaretçi
Arama
Koku alma ve tat alma merkezleri beyinde aynı yerde mi değerlendirilir?
Güncelleme: 7 Temmuz 2011 Gösterim: 15.476 Cevap: 2
Ziyaretçi
16 Kasım 2008
Mesaj #1
Ziyaretçi
16 Kasım 2008
Mesaj #2
Ziyaretçi
Beyin... Sırları hala çözülemeyen sınırsız kapasite... Bu kusursuz tasarımdaki küçük bir aksaklık, hayatımızda birçok şeyin değişmesine sebep olabilecek hassasiyettedir.
Günümüzdeki bilimsel araştırmalar ise bizleri bu mucizevi organın fonksiyonlarına ve sırlarına bir adım daha yaklaştırmıştır...
Hayatımız boyunca, çevremizi kuşatmış olan ve yaşamımızı zenginleştiren binlerce tat ve koku ile iç içe bulunuruz.
Doğada bulunan sayısız çiçeklerin, yağmurun ardından canlanan toprağın, sevdiğimiz bir insanın kokularını düşünelim...
Aynı zamanda çeşit çeşit yiyeceklerin birbirlerinden farklı tatlarını...
Şimdi de hayatımızdaki tüm tat ve kokuları yok sayalım...
Bunları bir an için yok saymak bile bize gösterir ki, koku ve tat zenginliği bizler için eşsiz bir nimettir...
Bu nimeti bize veren ise, tüm varlıkların yaratıcı olan Allah’tır. Bir Kuran ayetinde bu konuda şöyle buyrulur:
İzlemekte olduğunuz filmin amacı da, bu kusursuz sistemleri inceleyerek Allah’ın sınırsız ilmini ve kudretini birkez daha ortaya koymaktır.
Allah’ın yaratışındaki kusursuzluk Kuran’da şöyle tasvir edilir:
KOKU ALMA SİSTEMİNDEKİ TASARIM
Kokular, nesnelerden buharlaşan kimyasal tanecikler, yani moleküllerdir. Örneğin taze çekilmiş kahvenin kokusu olarak algıladığımız şey, aslında kahveye ait uçucu koku molekülleridir.
Bir kokunun yoğunluğu, buharlaşmanın yoğunluğu ile doğru orantılıdır. Fırından yeni çıkmış bir kek, bayat bir keke oranla çok daha fazla kokar. Bunun nedeni koku moleküllerinin sıcağın etkisiyle havada serbest hareket etmesidir. Serbest hareket eden moleküller geniş bir alana yayılabilir.
Pekçok molekülün kendine has kokusu olmasına rağmen, suyun kokusu yoktur. Bu ise bizim için büyük bir nimettir. Suyun bu özelliği birçok karışıklığın önüne geçer. Örneğin kuru bir gül ile üzerinde su damlaları olan bir gülün kokuları arasında hiçbir fark olmaz.
Kokuları birbirlerinden ayıran şey, çevreye yaydıkları taneciklerin yapılarındaki farklılıktır. Bu farklılıklar ise oldukça hassas ayrımlara dayanır. Öyleki, tek bir karbon atomunun değişmesi ile birlikte, bizim için çok çekici olan bir koku, çok itici bir hale dönüşebilir.
Farklı besinlerin kendilerine has kokuları da, koku moleküllerini meydana getiren atomlar ve aralarındaki bağların özel olarak düzenlenmesinin sonucudur. Her molekül belirli bir amaç doğrultusunda ve tam olması gerektiği gibi planlanmıştır. Şüphesiz bu muhteşem tasarım, her şeyi yaratmış olan Allah’a aittir.
Peki nasıl koku alırız ve bu kokuları nasıl tanımlarız? Şimdi bu soruların yanıtlarını birlikte inceleyelim.
Her nefes aldığımızda hava olarak adlandırılan ve trilyonlarca molekülden oluşan gaz karışımı, burun deliklerinden içeri girer. Gözle görülemeyecek kadar küçük olan koku tanecikleri de bu karışımın içinde yer alır. İçeri giren havanın bir kısmı, burnun içindeki türbin kemikler tarafından koku alıcı bölgeye yönlendirilir. Böylece koku molekülleri burun boşluğunun üst bölümünde bulunan koku algılayıcı bölgeye ulaşır.
Bu bölgedeki algılayıcılar, kendilerine gelen moleküllerle ilgili bilgiyi beyne aktarırlar. Beyinde bulunan koku alma merkezi ise, farklı koku reseptörlerinden gelen mesajları toplu olarak ve büyük bir hızla değerlendirir. Bu değerlendirmenin sonucu, “koku” olarak tanımladığımız algıyı oluşturur.
Kısacası burun, kimyasal analiz laboratuvarı gibi çalışır. O kadar hassastır ki, on binden fazla kokuyu, mükemmel bir doğruluk oranıyla tanımlayabilir.
İlginç olan ise burunda gerçekleşen tüm bu işlemlerin şaşırtıcı hızıdır. Kahve moleküllerinin burnumuzdan içeri girmesiyle, “kahve kokuyor” yargısına varmamız arasında geçen zaman, bir saniyeden çok daha kısadır.
Bu kusursuz sistemin, evrim teorisini savunanların ileri sürdüğü gibi rastlantıların eseri olamayacağı ise çok açıktır. İnsan vücudunun tüm diğer sistemleri gibi, koku alma duyusu da son derece kompleks bir tasarımın ürünüdür. Bu , Allah'ın yaratma sanatıdır.
Günümüzde koku alma sistemiyle ilgili araştırmalar hala devam etmektedir. Edinilen her yeni bilgi, bu kompleks sistemin mükemmelliğini gözler önüne serer niteliktedir.
Şimdi bu kompleks sistemi oluşturan bölümleri yakından inceleyelim.
Gözlerin hemen altında bulunan koku bölgesi, yapışkan bir sıvı olan mukus salgısıyla sarılıdır. 0.06 mm. kalınlığındaki mukus tabakasının bu kalınlığı en ideal değerde yaratılmıştır. Öyleki bu tabaka daha kalın olsaydı koku alma kapasitesi düşecek, daha ince olsaydı da vücudun savunma sistemi zayıflayacak ve içindeki koku tüycükleri kolaylıkla tahrip olacaktı.
Koku alma mukus tabakasında başlar. Koku taneciklerinin koku tüycüklerindeki reseptörlerle buluşabilmeleri için öncelikle bu tabakayı geçmeleri gerekir. Bunun için özel görevlendirilmiş bağlantı proteinleri vardır. Mukus tabakasında bulunan bu proteinler, koku tanecikleriyle birleşir ve onlara bir rehber gibi yol gösterir. Bu düzen, şaşırtıcı olduğu kadar gözalıcı bir yaratılış kanıtıdır da.
Koku alma sisteminin bir diğer parçası da koku hücreleridir. Koku hücrelerinin temel görevi, koku moleküllerinin taşıdıkları mesajları alarak koku soğancığına götürmektir. Bir koku hücresi üç ana bölümden oluşur. Ortada hücre gövdesi vardır. Bunun bir ucunda silya isimli tüycükler, diğer ucunda da akson isimli sinir uzantısı bulunur.
Silya tüycükleri, koku molekülleri ile temasın kurulduğu bölgelerdir. Hücrenin bir ucundaki silyaların sayıları 10 ile 30, uzunlukları 0.1 ile 0.15 milimetre arasında değişir. Silyalar, eşi benzeri görülmeyen, olağanüstü bir haberleşme teknolojisine sahiptir. Mukus içinde eriyen koku molekülleri, silyalardaki özel reseptörlerle birleşir. Bu birleşme anahtar-kilit uyumu kadar hassastır. Birleşme sırasında koku alıcı hücrede bir sinyal oluşur. Bu hücreler, koku moleküllerinin taşıdığı mesajları elektrik sinyallerine dönüştürürler.
Bu aşamada koku hücrelerinin diğer ucundaki aksonlarda şaşırtıcı birçok işlem meydana gelir. Hücrede açığa çıkan sinyali, beyindeki koku soğancığına taşımak için aksonlar işbirliği yapar! 10 ile 100 arasındaki akson, koku soğancığına ulaşmak için bir demet oluşturur ve topluca elek kemiğinin içinden geçerler. Burada dikkati çeken diğer bir mucize, elek kemiğinin özel tasarımıdır. Elek kemiği, koku sinirlerinin geçişine olanak tanıyan delikli bir yapıya sahiptir. Aksi takdirde, sinirlerin birbirleriyle bağlantı kurmaları mümkün olmayacak dolayısıyla bütün işlemler gerçekleşse bile koku almak imkansız hale gelecekti.
Koku alma sistemindeki tüm bu detaylar öylesine planlanmıştır ki, koku hücresindeki haberleşme kusursuz bir şekilde gerçekleşir.
Koku alma sisteminin diğer önemli bölümü de koku soğancığıdır.
Koku soğancığı beynin ön bölümünde, koku bölgesinin ve kafatasını oluşturan kemiğin hemen üzerinde yer alır.
Burundaki iki koku bölgesine karşılık, beyinde de iki koku soğancığı bulunur. Her bir soğancığın büyüklüğü bir bezelye tanesi kadardır. Koku soğancığı aynı bir haber merkezi gibi çalışır. Koku alıcılarından gelen tüm sinyaller önce bu merkezde toplanır. Milyonlarca bilgi burada tekrar düzenlenir. Daha sonra, yorumlanması için özel koku sinirleri kanalıyla beyindeki ilgili noktalara gönderilir. Yani bu minik organ, milyonlarca koku hücresi arasındaki kusursuz koordinasyonun yürütüldüğü yerdir.
Bu kusursuz sistemin, mükemmel bir tasarımla var edildiği ise açıktır. Bu tasarım, Allah'ın yaratma sanatıdır. Aksini iddia edip, bu sistemdeki mükemmel tasarımı tesadüflere bağlayan kişiler ise büyük bir yanılgı içindedirler. Akıl sahibi bir insanın bu kimselere vereceği cevap, Kuran'da şöyle açıklanır:
Görevlerden ilki, nefes alınan havanın ısıtılması ve nemlendirilmesidir. Burnun iç yüzeyini kaplayan mukus tabakası, su buharı salgılayarak giren havayı nemlendirir. Mukus tabakanın hemen altındaki kılcal damarlar da geçiş sırasında havanın ısınmasını sağlar. Böylece hava, akciğerlerin hassas yapıları için en uygun hale getirilir. Bu mekanizma, sıcaklık ve nem ortamını düzenleyen gelişmiş bir klima sistemi gibidir.
Burnun ikinci görevi ise, solunan havanın içindeki toz zerrelerini ve mikropları durdurmaktır. Havadan gelen bu zararlı tanecikler mukus tabakası tarafından yakalandıktan sonra, silya tüycükleri devreye girer. Zararlı maddeler içeren mukus, tüycükler tarafından hızla yutağa itilir. Daha sonra da öksürükle dışarı atılır ya da yutularak midedeki asitler tarafından yok edilir. Görüldüğü gibi mukus tabakası, mukus üretici hücreler ve tüycükler ,burnun içinde bir kimyasal arıtma tesisi meydana getirirler.
Açıkça görülmektedir ki burundaki bu sistemler aynı zamanda mükemmel bir mühendislik örneğidir ve Allah’ın kusursuz yaratışının delillerinden biridir. Bir Kuran ayetinde Allah'ın yaratma kudreti şöyle bildirilir:
SİSTEM İÇİNDEKİ MEKANİZMALAR
Yemek kokularının yoğun olduğu bir restorana girdiğinizde içerideki kokuları hemen algılarsınız. Ama kısa bir süre sonra kokuları fark etmemeye başlarsınız. Bunun nedeni, adaptasyon denilen mekanizmanın devreye girmesidir. Sürekli duyduğumuz kokulardan rahatsız olmamamız ve yeni kokuları rahatlıkla algılayabilmemiz bu mekanizma sayesinde gerçekleşir.
Koku algısının bir diğer mucizevi yönü de “Koku Hafızası”dır. Algıladığımız her türlü koku, özel bir kodlamayla beynimizdeki koku belleğinde arşivlenir. Bir kokuyla karşılaştığımız anda, beynimiz bu arşive başvurarak kokuyu tahlil eder. İlk defa duyumsadığımız, hafızamızda bilgileri bulunmayan bir koku da diğer kokulara benzetilerek yorumlanır.
Kokuya ait bilgiler görsel ve işitsel bilgilerden çok daha kalıcıdır. Tek bir kokuyu algılamamızla birlikte, zihnimizde birçok anın canlanmasının nedeni de budur.
HAYVANLARDAKİ KOKU DUYULARI
Hayvanlar, yaşadıkları ortama en uygun olan koku alma sistemiyle yaratılmıştır. Kokulara karşı olağanüstü hassas burunları olan köpeklerin koku duyarlılığı insanlarınkinin bir milyon katıdır. Dolayısıyla köpekler havadaki en küçük oranlardaki kokuları dahi kolayca algılar. Bu özellikleri nedeniyle insanların ve gelişmiş cihazların altından kalkamayacağı işleri başarırlar. Uyuşturucu maddeleri, kaçak malları, kayıp insanları, suçluları, felakete uğramış kişileri bulmakta köpeklerin bu üstün özelliklerinden yararlanılır.
Koku almanın hayatları için büyük bir önem taşıdığı bir başka canlı da somon balıklarıdır. Somon yavruları, kış aylarının sonunda akarsularda yumurtalarından çıkarlar. Yumurtadan çıktıktan hemen sonra ya da akarsularda birkaç yıl geçirdikten sonra okyanusa doğru göç ederler. Yolculukları bununla sınırlı değildir. Açık denizlerde üreme olgunluğuna erişen somonlar insanı şaşkınlığa düşüren bir yolculuk daha yaparlar. Bu yolculuk, yumurtalarından çıktıkları yere doğrudur ve bu sefer amaç, kendi yumurtalarını bırakmaktır.
Somon balıklarının bu uzun ve zahmetli yolculuğunda yön bulmalarına yardımcı olacak araçları yoktur. Buna rağmen yüzdükleri nehrin ağzını kolaylıkla bulur ve ırmağın çok sayıdaki kolu arasında kendilerini doğduğu yere götürecek olanı hatasız seçerler. Çünkü bir yön bulma duygusu gibi çalışan mükemmel bir koku alma sistemine sahiptirler.
Kısacası koku alma duyusu, binlerce kilometrelik yolculuğunda uzman bir rehber gibi somona yol gösterir.
Allah'ın Kuran'da dikkat çektiği canlılardan biri de sivrisineklerdir. Dişi sivrisineğin yumurtalarının gelişmesi için kana, ihtiyacı vardır.
Kanın kaynağını ise koku yoluyla belirler. Koku duyuları o denli hassastır ki, insan vücudundan havaya yayılan kimyasal maddeleri, hatta kilometrelerce uzaktaki bir kokunun kaynağını rahatlıkla saptayabilirler.
Sivrisineğin üzerinde düşünülmesi gereken bir yaratılış örneği olduğu ise Kuran'da şöyle bildirilir:
KOKU ALMA TEKNOLOJİSİ
Günümüzde koku alma duyusunun uyarıcı olabileceği yangın, gaz kaçağı gibi tehlikelere karşı önlem olarak bazı elektronik cihazlar geliştirilmiştir. Bu cihazların tasarımında ise insan burnunun koku alma niteliği örnek alınmıştır.
Bu cihazlardan biri yangın detektörleridir. Yangın detektörleri dumanı tespit ederek alarm verir. Detektörün içindeki özel algılama bölümü, insan burnundaki koku alıcı hücrelere benzemektedir. Ancak koku alıcı hücrelerdeki sistem, yangın detektöründen çok daha komplekstir.
İnsanlardaki koku alma sisteminden esinlenerek tasarlanan başka bir cihaz da “elektrik burun”dur. İnsan burnundaki üstün yaratılış örnek alınarak geliştirilen bu modellere de "elektronik burun" adı verilmiştir. Elektronik burunlar, başta gıda, parfümeri, tıp ve kimya sanayi olmak üzere değişik sektörlerde kullanılmaktadır.
Bütün bu cihazlara rağmen, burundaki hücrelerin algılama kapasitesinin bir eşi olmadığı, bilim adamları tarafından açıkça ifade edilmektedir.
Koku alma sistemi, sonsuz şefkat ve merhamet sahibi olan Allah'ın üstün yaratışının delillerindendir. Bu sistemin tüm canlıların hizmetine verilmesi ise çok büyük bir nimettir.
TAT ALMA SİSTEMİNDEKİ MUHTEŞEM TASARIM
İnsan yaşamak için yemek ve içmek zorundadır. Ancak tat alma duyumuz, bunu bir zorunluluk değil zevk haline dönüştürür.
Bu dönüşüm, mucizevi bir sistemle gerçekleşir. Tat alma sistemi; proteinleri, iyonları, kompleks molekülleri ve pekçok kimyasal bileşiği analiz eder. Vücudun ihtiyaç duyduğu besin maddeleri yine tat alma duyusu sayesinde seçilir.
Şimdi bu mükemmel sistemi daha yakından inceleyerek ne kadar önemli bir yaratılış delili olduğunu birlikte izleyelim.
Besinlerimizin binlerce çeşidi vardır. Buna rağmen tat alma sistemi sayesinde farklı tatları kolaylıkla ayırt edebiliriz. Bu yeteneğin sırrı ise dildeki organizasyonda gizlidir.
Yediğimiz veya içtiğimiz her besin, pekçok değişik tat molekülünden oluşur. Ve dil denilen harika laboratuvar, kimyasal yapıları farklı olan sayısız molekülü şaşmaz bir doğrulukla tahlil eder. Peki, böylesine "becerikli" olan dilimiz nasıl bir tasarıma sahiptir?
Dilde çok sayıda sinir lifi bulunur ve bu tasarım, onun her yönde rahatlıkla hareket edebilmesine olanak sağlar.Konuşurken, gıdaları çiğnerken ve yutarken, dil önemli görevler üstlenir. Ağza alınan besinler, tükürük bezlerinin salgılarıyla ıslatılır ve yumuşatılır; daha sonra da yutağa doğru itilir. İşte bu sırada dildeki tat alıcı hücreler faaliyet halindedir.
Tat alıcı hücreler, sadece dilde ve ağzın belirli bölgelerinde yer alırlar. Dildeki tat hücreleri, "tat tomurcuğu" adı verilen soğana benzer yapılar şeklinde biraraya toplanmışlardır. Tat tomurcukları da "papilla" olarak isimlendirilen yapıların içinde bulunurlar. Papillalar dile pürüzlü bir görünüm veren minik çıkıntılardır. Dilin üst yüzeyinde ve yanlarında yer alırlar. Tat tomurcuklarının sayısı 10.000 civarındadır.
Bu sayılar, yaratılıştaki dengeyi göstermesi açısından oldukça anlamlıdır. Çünkü tat hücreleri ve tomurcuklarının sayıca normalin altında olması durumunda tat alma yeteneği azalmakta, hatta kaybolmaktadır. Normalin üstünde olması durumundaysa alışılmış tatların aşırı tatlı veya acı şeklinde algılanması söz konusu olmaktadır. Kısacası, her hücre tam olması gereken sayıdadır.
Diğer bir harikuladelik de hücrelerin tam olmaları gereken yerde bulunmalarıdır. Eğer bu yerler değişseydi; mesela tat hücreleri dilin üzerinde ve yanlarında değil de altında olsaydı, tat algısı büyük ölçüde kaybolurdu.
Tat hücrelerindeki her detayın yerli yerinde olması, akıl ve sağduyu sahibi insanlara varlığının en temel gerçeğini bir kez daha hatırlatır: Allah'ın her şeyi mükemmel bir düzen içinde ve kusursuz olarak yaratmıştır.
Tat konusunda yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda; tatlı, tuzlu, acı, ekşi, umami olmak üzere beş ana tat olduğu belirlenmiştir. Umami, glutamat, et, balık ve baklagiller familyasında bulunan bir tatdır.
Araştırmaların gün ışığına çıkardığı başka bir bilgi de, eskiden beri kabul edilen "tat haritası"nın yanlış olduğudur. Son bilimsel çalışmalar tat hücrelerinin birden fazla uyarıcıya tepki verdiğini göstermiştir. Diğer bir deyişle, her bir tat hücresinde düşünüldüğünden çok daha kompleks haberleşme sistemleri vardır. Her tat hücresi birden çok uyarıcıyla iletişim kurmaktadır. Alıcı hücrelerdeki haberleşme yöntemleri, hücrelerin üstün bir yaratılış eseri olduğunu bir kez daha göstermektedir.
Beyinde yaklaşık olarak yüz milyar sinir hücresi bulunur ve birşeyler yeyip içildiğinde üç tat siniri, tat hücrelerinden aldıkları mesajları yüz milyar adresten ilgili olanlarına taşır.
Bir başka deyişle insan vücudundaki sinirler gelişmiş bir ülkenin posta sisteminden çok daha mükemmel çalışır. Her an, çok sayıda bilgiyi, olağanüstü bir başarıyla doğru adreslere taşırlar ve hiçbir bilgiyi kaybetmezler.
Peki bu mesajlar “leziz bir pasta”ya nasıl dönüşür?
Bunun cevabı henüz bilinmemektedir. Ancak her yeni bulgu, tad alma sisteminin önceden hayal bile edilmediği kadar kompleks olduğunu göstermektedir. Bu da insana bir kez daha Allah'ın yaratma sanatını gösterir.
Bizi, güzel kokuları ve eşsiz tatlarıyla sayısız bitkiler, meyveler ve sebzelerle rızıklandıran, Allah'tır. Bir Kuran ayetinde insana bu gerçek şöyle hatırlatılır:
Bu elektronik devrede 100 kadar minik delik bulunmaktadır ve bu deliklerin her biri yapay bir tat tomurcuğu şeklinde tasarlanmıştır. Elbette insan diliyle kıyaslandığında, yapay dilin tat alma kapasitesi çok düşüktür. Elektronik dille kıyaslanmayacak kadar üstün olan insan dilin ve tat alma sisteminin ise ne kadar büyük bir nimet olduğu açıktır. Bu sistemin kökeni için yaratılış dışında açıklama aramak ise akıl dışıdır.
Bu filmde, biz insanlara verilmiş büyük birer nimet olan koku ve tat alma mekanizmalarını inceledik. Ve bu kompleks mekanizmaların hayranlık uyandıran yaratılış delilleriyle dolu olduğunu gördük.
Evrendeki her şey gibi koku ve tat mekanizmalarını yaratan Allah’tır. Ve unutulmamalıdır ki bu nimetlere karşı insanın tek bir görevi vardır: Allah’a şükretmek...
Bu gerçeği göz ardı edenlere ise Kuran’da şöyle seslenilir:
De ki: Göklerden ve yerden sizlere rızık veren kimdir? Kulaklara ve gözlere malik olan kimdir? Diriyi ölüden çıkaran ve ölüyü diriden çıkaran kimdir? Ve işleri evirip-çeviren kimdir? Onlar: “Allah” diyeceklerdir. Öyleyse de ki: Peki siz yine de korkup sakınmayacak mısınız? İşte bu, sizin gerçek Rabbiniz olan Allah’tır. Öyleyse haktan sonra sapıklıktan başka ne var? Peki, nasıl hala çevriliyorsunuz? (Yunus Suresi, 31-32)
Alıntı
Günümüzdeki bilimsel araştırmalar ise bizleri bu mucizevi organın fonksiyonlarına ve sırlarına bir adım daha yaklaştırmıştır...
Sponsorlu Bağlantılar
Doğada bulunan sayısız çiçeklerin, yağmurun ardından canlanan toprağın, sevdiğimiz bir insanın kokularını düşünelim...
Aynı zamanda çeşit çeşit yiyeceklerin birbirlerinden farklı tatlarını...
Şimdi de hayatımızdaki tüm tat ve kokuları yok sayalım...
Bunları bir an için yok saymak bile bize gösterir ki, koku ve tat zenginliği bizler için eşsiz bir nimettir...
Bu nimeti bize veren ise, tüm varlıkların yaratıcı olan Allah’tır. Bir Kuran ayetinde bu konuda şöyle buyrulur:
- Eğer Allah’ın nimetini saymaya kalkışacak olursanız, onu bir genelleme yaparak bile sayamazsınız. Gerçekten Allah, bağışlayandır, esirgeyendir. (Nahl Suresi, 18)
İzlemekte olduğunuz filmin amacı da, bu kusursuz sistemleri inceleyerek Allah’ın sınırsız ilmini ve kudretini birkez daha ortaya koymaktır.
Allah’ın yaratışındaki kusursuzluk Kuran’da şöyle tasvir edilir:
- O Allah ki yaratandır, kusursuzca var edendir, ‘şekil ve suret’ verendir. En güzel isimler O’nundur. Göklerde ve yerde olanların tümü O’nu tesbih etmektedir. O Aziz, Hakimdir. (Haşr Suresi,24)
KOKU ALMA SİSTEMİNDEKİ TASARIM
Kokular, nesnelerden buharlaşan kimyasal tanecikler, yani moleküllerdir. Örneğin taze çekilmiş kahvenin kokusu olarak algıladığımız şey, aslında kahveye ait uçucu koku molekülleridir.
Bir kokunun yoğunluğu, buharlaşmanın yoğunluğu ile doğru orantılıdır. Fırından yeni çıkmış bir kek, bayat bir keke oranla çok daha fazla kokar. Bunun nedeni koku moleküllerinin sıcağın etkisiyle havada serbest hareket etmesidir. Serbest hareket eden moleküller geniş bir alana yayılabilir.
Pekçok molekülün kendine has kokusu olmasına rağmen, suyun kokusu yoktur. Bu ise bizim için büyük bir nimettir. Suyun bu özelliği birçok karışıklığın önüne geçer. Örneğin kuru bir gül ile üzerinde su damlaları olan bir gülün kokuları arasında hiçbir fark olmaz.
Kokuları birbirlerinden ayıran şey, çevreye yaydıkları taneciklerin yapılarındaki farklılıktır. Bu farklılıklar ise oldukça hassas ayrımlara dayanır. Öyleki, tek bir karbon atomunun değişmesi ile birlikte, bizim için çok çekici olan bir koku, çok itici bir hale dönüşebilir.
Farklı besinlerin kendilerine has kokuları da, koku moleküllerini meydana getiren atomlar ve aralarındaki bağların özel olarak düzenlenmesinin sonucudur. Her molekül belirli bir amaç doğrultusunda ve tam olması gerektiği gibi planlanmıştır. Şüphesiz bu muhteşem tasarım, her şeyi yaratmış olan Allah’a aittir.
Peki nasıl koku alırız ve bu kokuları nasıl tanımlarız? Şimdi bu soruların yanıtlarını birlikte inceleyelim.
Her nefes aldığımızda hava olarak adlandırılan ve trilyonlarca molekülden oluşan gaz karışımı, burun deliklerinden içeri girer. Gözle görülemeyecek kadar küçük olan koku tanecikleri de bu karışımın içinde yer alır. İçeri giren havanın bir kısmı, burnun içindeki türbin kemikler tarafından koku alıcı bölgeye yönlendirilir. Böylece koku molekülleri burun boşluğunun üst bölümünde bulunan koku algılayıcı bölgeye ulaşır.
Bu bölgedeki algılayıcılar, kendilerine gelen moleküllerle ilgili bilgiyi beyne aktarırlar. Beyinde bulunan koku alma merkezi ise, farklı koku reseptörlerinden gelen mesajları toplu olarak ve büyük bir hızla değerlendirir. Bu değerlendirmenin sonucu, “koku” olarak tanımladığımız algıyı oluşturur.
Kısacası burun, kimyasal analiz laboratuvarı gibi çalışır. O kadar hassastır ki, on binden fazla kokuyu, mükemmel bir doğruluk oranıyla tanımlayabilir.
İlginç olan ise burunda gerçekleşen tüm bu işlemlerin şaşırtıcı hızıdır. Kahve moleküllerinin burnumuzdan içeri girmesiyle, “kahve kokuyor” yargısına varmamız arasında geçen zaman, bir saniyeden çok daha kısadır.
Bu kusursuz sistemin, evrim teorisini savunanların ileri sürdüğü gibi rastlantıların eseri olamayacağı ise çok açıktır. İnsan vücudunun tüm diğer sistemleri gibi, koku alma duyusu da son derece kompleks bir tasarımın ürünüdür. Bu , Allah'ın yaratma sanatıdır.
Günümüzde koku alma sistemiyle ilgili araştırmalar hala devam etmektedir. Edinilen her yeni bilgi, bu kompleks sistemin mükemmelliğini gözler önüne serer niteliktedir.
Şimdi bu kompleks sistemi oluşturan bölümleri yakından inceleyelim.
Gözlerin hemen altında bulunan koku bölgesi, yapışkan bir sıvı olan mukus salgısıyla sarılıdır. 0.06 mm. kalınlığındaki mukus tabakasının bu kalınlığı en ideal değerde yaratılmıştır. Öyleki bu tabaka daha kalın olsaydı koku alma kapasitesi düşecek, daha ince olsaydı da vücudun savunma sistemi zayıflayacak ve içindeki koku tüycükleri kolaylıkla tahrip olacaktı.
Koku alma mukus tabakasında başlar. Koku taneciklerinin koku tüycüklerindeki reseptörlerle buluşabilmeleri için öncelikle bu tabakayı geçmeleri gerekir. Bunun için özel görevlendirilmiş bağlantı proteinleri vardır. Mukus tabakasında bulunan bu proteinler, koku tanecikleriyle birleşir ve onlara bir rehber gibi yol gösterir. Bu düzen, şaşırtıcı olduğu kadar gözalıcı bir yaratılış kanıtıdır da.
Koku alma sisteminin bir diğer parçası da koku hücreleridir. Koku hücrelerinin temel görevi, koku moleküllerinin taşıdıkları mesajları alarak koku soğancığına götürmektir. Bir koku hücresi üç ana bölümden oluşur. Ortada hücre gövdesi vardır. Bunun bir ucunda silya isimli tüycükler, diğer ucunda da akson isimli sinir uzantısı bulunur.
Silya tüycükleri, koku molekülleri ile temasın kurulduğu bölgelerdir. Hücrenin bir ucundaki silyaların sayıları 10 ile 30, uzunlukları 0.1 ile 0.15 milimetre arasında değişir. Silyalar, eşi benzeri görülmeyen, olağanüstü bir haberleşme teknolojisine sahiptir. Mukus içinde eriyen koku molekülleri, silyalardaki özel reseptörlerle birleşir. Bu birleşme anahtar-kilit uyumu kadar hassastır. Birleşme sırasında koku alıcı hücrede bir sinyal oluşur. Bu hücreler, koku moleküllerinin taşıdığı mesajları elektrik sinyallerine dönüştürürler.
Bu aşamada koku hücrelerinin diğer ucundaki aksonlarda şaşırtıcı birçok işlem meydana gelir. Hücrede açığa çıkan sinyali, beyindeki koku soğancığına taşımak için aksonlar işbirliği yapar! 10 ile 100 arasındaki akson, koku soğancığına ulaşmak için bir demet oluşturur ve topluca elek kemiğinin içinden geçerler. Burada dikkati çeken diğer bir mucize, elek kemiğinin özel tasarımıdır. Elek kemiği, koku sinirlerinin geçişine olanak tanıyan delikli bir yapıya sahiptir. Aksi takdirde, sinirlerin birbirleriyle bağlantı kurmaları mümkün olmayacak dolayısıyla bütün işlemler gerçekleşse bile koku almak imkansız hale gelecekti.
Koku alma sistemindeki tüm bu detaylar öylesine planlanmıştır ki, koku hücresindeki haberleşme kusursuz bir şekilde gerçekleşir.
Koku alma sisteminin diğer önemli bölümü de koku soğancığıdır.
Koku soğancığı beynin ön bölümünde, koku bölgesinin ve kafatasını oluşturan kemiğin hemen üzerinde yer alır.
Burundaki iki koku bölgesine karşılık, beyinde de iki koku soğancığı bulunur. Her bir soğancığın büyüklüğü bir bezelye tanesi kadardır. Koku soğancığı aynı bir haber merkezi gibi çalışır. Koku alıcılarından gelen tüm sinyaller önce bu merkezde toplanır. Milyonlarca bilgi burada tekrar düzenlenir. Daha sonra, yorumlanması için özel koku sinirleri kanalıyla beyindeki ilgili noktalara gönderilir. Yani bu minik organ, milyonlarca koku hücresi arasındaki kusursuz koordinasyonun yürütüldüğü yerdir.
Bu kusursuz sistemin, mükemmel bir tasarımla var edildiği ise açıktır. Bu tasarım, Allah'ın yaratma sanatıdır. Aksini iddia edip, bu sistemdeki mükemmel tasarımı tesadüflere bağlayan kişiler ise büyük bir yanılgı içindedirler. Akıl sahibi bir insanın bu kimselere vereceği cevap, Kuran'da şöyle açıklanır:
- ...Seni topraktan, sonra bir damla sudan yaratan, sonra da seni düzgün, eli ayağı tutan, gücü kuvveti yerinde bir adam kılan Allah’ı inkar mı ettin? Fakat, O Allah benim Rabbimdir ve ben Rabbime hiç kimseyi ortak koşmam. (Kehf Suresi, 37-38)
Görevlerden ilki, nefes alınan havanın ısıtılması ve nemlendirilmesidir. Burnun iç yüzeyini kaplayan mukus tabakası, su buharı salgılayarak giren havayı nemlendirir. Mukus tabakanın hemen altındaki kılcal damarlar da geçiş sırasında havanın ısınmasını sağlar. Böylece hava, akciğerlerin hassas yapıları için en uygun hale getirilir. Bu mekanizma, sıcaklık ve nem ortamını düzenleyen gelişmiş bir klima sistemi gibidir.
Burnun ikinci görevi ise, solunan havanın içindeki toz zerrelerini ve mikropları durdurmaktır. Havadan gelen bu zararlı tanecikler mukus tabakası tarafından yakalandıktan sonra, silya tüycükleri devreye girer. Zararlı maddeler içeren mukus, tüycükler tarafından hızla yutağa itilir. Daha sonra da öksürükle dışarı atılır ya da yutularak midedeki asitler tarafından yok edilir. Görüldüğü gibi mukus tabakası, mukus üretici hücreler ve tüycükler ,burnun içinde bir kimyasal arıtma tesisi meydana getirirler.
Açıkça görülmektedir ki burundaki bu sistemler aynı zamanda mükemmel bir mühendislik örneğidir ve Allah’ın kusursuz yaratışının delillerinden biridir. Bir Kuran ayetinde Allah'ın yaratma kudreti şöyle bildirilir:
- ...Göklerde ve yerde her ne varsa O'nundur, tümü O'na gönülden boyun eğmişlerdir. Gökleri ve yeri bir örnek edinmeksizin yaratandır. O, bir işin olmasına karar verirse, ona yalnızca "OL" der, o da hemen oluverir. (Bakara Suresi, 116-117)
SİSTEM İÇİNDEKİ MEKANİZMALAR
Yemek kokularının yoğun olduğu bir restorana girdiğinizde içerideki kokuları hemen algılarsınız. Ama kısa bir süre sonra kokuları fark etmemeye başlarsınız. Bunun nedeni, adaptasyon denilen mekanizmanın devreye girmesidir. Sürekli duyduğumuz kokulardan rahatsız olmamamız ve yeni kokuları rahatlıkla algılayabilmemiz bu mekanizma sayesinde gerçekleşir.
Koku algısının bir diğer mucizevi yönü de “Koku Hafızası”dır. Algıladığımız her türlü koku, özel bir kodlamayla beynimizdeki koku belleğinde arşivlenir. Bir kokuyla karşılaştığımız anda, beynimiz bu arşive başvurarak kokuyu tahlil eder. İlk defa duyumsadığımız, hafızamızda bilgileri bulunmayan bir koku da diğer kokulara benzetilerek yorumlanır.
Kokuya ait bilgiler görsel ve işitsel bilgilerden çok daha kalıcıdır. Tek bir kokuyu algılamamızla birlikte, zihnimizde birçok anın canlanmasının nedeni de budur.
HAYVANLARDAKİ KOKU DUYULARI
Hayvanlar, yaşadıkları ortama en uygun olan koku alma sistemiyle yaratılmıştır. Kokulara karşı olağanüstü hassas burunları olan köpeklerin koku duyarlılığı insanlarınkinin bir milyon katıdır. Dolayısıyla köpekler havadaki en küçük oranlardaki kokuları dahi kolayca algılar. Bu özellikleri nedeniyle insanların ve gelişmiş cihazların altından kalkamayacağı işleri başarırlar. Uyuşturucu maddeleri, kaçak malları, kayıp insanları, suçluları, felakete uğramış kişileri bulmakta köpeklerin bu üstün özelliklerinden yararlanılır.
Koku almanın hayatları için büyük bir önem taşıdığı bir başka canlı da somon balıklarıdır. Somon yavruları, kış aylarının sonunda akarsularda yumurtalarından çıkarlar. Yumurtadan çıktıktan hemen sonra ya da akarsularda birkaç yıl geçirdikten sonra okyanusa doğru göç ederler. Yolculukları bununla sınırlı değildir. Açık denizlerde üreme olgunluğuna erişen somonlar insanı şaşkınlığa düşüren bir yolculuk daha yaparlar. Bu yolculuk, yumurtalarından çıktıkları yere doğrudur ve bu sefer amaç, kendi yumurtalarını bırakmaktır.
Somon balıklarının bu uzun ve zahmetli yolculuğunda yön bulmalarına yardımcı olacak araçları yoktur. Buna rağmen yüzdükleri nehrin ağzını kolaylıkla bulur ve ırmağın çok sayıdaki kolu arasında kendilerini doğduğu yere götürecek olanı hatasız seçerler. Çünkü bir yön bulma duygusu gibi çalışan mükemmel bir koku alma sistemine sahiptirler.
Kısacası koku alma duyusu, binlerce kilometrelik yolculuğunda uzman bir rehber gibi somona yol gösterir.
Allah'ın Kuran'da dikkat çektiği canlılardan biri de sivrisineklerdir. Dişi sivrisineğin yumurtalarının gelişmesi için kana, ihtiyacı vardır.
Kanın kaynağını ise koku yoluyla belirler. Koku duyuları o denli hassastır ki, insan vücudundan havaya yayılan kimyasal maddeleri, hatta kilometrelerce uzaktaki bir kokunun kaynağını rahatlıkla saptayabilirler.
Sivrisineğin üzerinde düşünülmesi gereken bir yaratılış örneği olduğu ise Kuran'da şöyle bildirilir:
- Şüphesiz Allah, bir sivrisineği de, ondan üstün olanı da örnek vermekten çekinmez. Böylece iman edenler, kuşkusuz bunun Rablerinden gelen bir gerçek olduğunu bilirler; inkâr edenler ise, "Allah, bu örnekle neyi amaçlamış?" derler. Bununla birçoğunu saptırır, birçoğunu da hidayete erdirir. Ancak O, fasıklardan başkasını saptırmaz. (Bakara Suresi, 26)
KOKU ALMA TEKNOLOJİSİ
Günümüzde koku alma duyusunun uyarıcı olabileceği yangın, gaz kaçağı gibi tehlikelere karşı önlem olarak bazı elektronik cihazlar geliştirilmiştir. Bu cihazların tasarımında ise insan burnunun koku alma niteliği örnek alınmıştır.
Bu cihazlardan biri yangın detektörleridir. Yangın detektörleri dumanı tespit ederek alarm verir. Detektörün içindeki özel algılama bölümü, insan burnundaki koku alıcı hücrelere benzemektedir. Ancak koku alıcı hücrelerdeki sistem, yangın detektöründen çok daha komplekstir.
İnsanlardaki koku alma sisteminden esinlenerek tasarlanan başka bir cihaz da “elektrik burun”dur. İnsan burnundaki üstün yaratılış örnek alınarak geliştirilen bu modellere de "elektronik burun" adı verilmiştir. Elektronik burunlar, başta gıda, parfümeri, tıp ve kimya sanayi olmak üzere değişik sektörlerde kullanılmaktadır.
Bütün bu cihazlara rağmen, burundaki hücrelerin algılama kapasitesinin bir eşi olmadığı, bilim adamları tarafından açıkça ifade edilmektedir.
Koku alma sistemi, sonsuz şefkat ve merhamet sahibi olan Allah'ın üstün yaratışının delillerindendir. Bu sistemin tüm canlıların hizmetine verilmesi ise çok büyük bir nimettir.
TAT ALMA SİSTEMİNDEKİ MUHTEŞEM TASARIM
İnsan yaşamak için yemek ve içmek zorundadır. Ancak tat alma duyumuz, bunu bir zorunluluk değil zevk haline dönüştürür.
Bu dönüşüm, mucizevi bir sistemle gerçekleşir. Tat alma sistemi; proteinleri, iyonları, kompleks molekülleri ve pekçok kimyasal bileşiği analiz eder. Vücudun ihtiyaç duyduğu besin maddeleri yine tat alma duyusu sayesinde seçilir.
Şimdi bu mükemmel sistemi daha yakından inceleyerek ne kadar önemli bir yaratılış delili olduğunu birlikte izleyelim.
Besinlerimizin binlerce çeşidi vardır. Buna rağmen tat alma sistemi sayesinde farklı tatları kolaylıkla ayırt edebiliriz. Bu yeteneğin sırrı ise dildeki organizasyonda gizlidir.
Yediğimiz veya içtiğimiz her besin, pekçok değişik tat molekülünden oluşur. Ve dil denilen harika laboratuvar, kimyasal yapıları farklı olan sayısız molekülü şaşmaz bir doğrulukla tahlil eder. Peki, böylesine "becerikli" olan dilimiz nasıl bir tasarıma sahiptir?
Dilde çok sayıda sinir lifi bulunur ve bu tasarım, onun her yönde rahatlıkla hareket edebilmesine olanak sağlar.Konuşurken, gıdaları çiğnerken ve yutarken, dil önemli görevler üstlenir. Ağza alınan besinler, tükürük bezlerinin salgılarıyla ıslatılır ve yumuşatılır; daha sonra da yutağa doğru itilir. İşte bu sırada dildeki tat alıcı hücreler faaliyet halindedir.
Tat alıcı hücreler, sadece dilde ve ağzın belirli bölgelerinde yer alırlar. Dildeki tat hücreleri, "tat tomurcuğu" adı verilen soğana benzer yapılar şeklinde biraraya toplanmışlardır. Tat tomurcukları da "papilla" olarak isimlendirilen yapıların içinde bulunurlar. Papillalar dile pürüzlü bir görünüm veren minik çıkıntılardır. Dilin üst yüzeyinde ve yanlarında yer alırlar. Tat tomurcuklarının sayısı 10.000 civarındadır.
Bu sayılar, yaratılıştaki dengeyi göstermesi açısından oldukça anlamlıdır. Çünkü tat hücreleri ve tomurcuklarının sayıca normalin altında olması durumunda tat alma yeteneği azalmakta, hatta kaybolmaktadır. Normalin üstünde olması durumundaysa alışılmış tatların aşırı tatlı veya acı şeklinde algılanması söz konusu olmaktadır. Kısacası, her hücre tam olması gereken sayıdadır.
Diğer bir harikuladelik de hücrelerin tam olmaları gereken yerde bulunmalarıdır. Eğer bu yerler değişseydi; mesela tat hücreleri dilin üzerinde ve yanlarında değil de altında olsaydı, tat algısı büyük ölçüde kaybolurdu.
Tat hücrelerindeki her detayın yerli yerinde olması, akıl ve sağduyu sahibi insanlara varlığının en temel gerçeğini bir kez daha hatırlatır: Allah'ın her şeyi mükemmel bir düzen içinde ve kusursuz olarak yaratmıştır.
Tat konusunda yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda; tatlı, tuzlu, acı, ekşi, umami olmak üzere beş ana tat olduğu belirlenmiştir. Umami, glutamat, et, balık ve baklagiller familyasında bulunan bir tatdır.
Araştırmaların gün ışığına çıkardığı başka bir bilgi de, eskiden beri kabul edilen "tat haritası"nın yanlış olduğudur. Son bilimsel çalışmalar tat hücrelerinin birden fazla uyarıcıya tepki verdiğini göstermiştir. Diğer bir deyişle, her bir tat hücresinde düşünüldüğünden çok daha kompleks haberleşme sistemleri vardır. Her tat hücresi birden çok uyarıcıyla iletişim kurmaktadır. Alıcı hücrelerdeki haberleşme yöntemleri, hücrelerin üstün bir yaratılış eseri olduğunu bir kez daha göstermektedir.
Beyinde yaklaşık olarak yüz milyar sinir hücresi bulunur ve birşeyler yeyip içildiğinde üç tat siniri, tat hücrelerinden aldıkları mesajları yüz milyar adresten ilgili olanlarına taşır.
Bir başka deyişle insan vücudundaki sinirler gelişmiş bir ülkenin posta sisteminden çok daha mükemmel çalışır. Her an, çok sayıda bilgiyi, olağanüstü bir başarıyla doğru adreslere taşırlar ve hiçbir bilgiyi kaybetmezler.
Peki bu mesajlar “leziz bir pasta”ya nasıl dönüşür?
Bunun cevabı henüz bilinmemektedir. Ancak her yeni bulgu, tad alma sisteminin önceden hayal bile edilmediği kadar kompleks olduğunu göstermektedir. Bu da insana bir kez daha Allah'ın yaratma sanatını gösterir.
Bizi, güzel kokuları ve eşsiz tatlarıyla sayısız bitkiler, meyveler ve sebzelerle rızıklandıran, Allah'tır. Bir Kuran ayetinde insana bu gerçek şöyle hatırlatılır:
- O, gökten su indirendir. Bununla her şeyin bitkisini bitirdik, ondan bir yeşillik çıkardık, ondan birbiri üstüne bindirilmiş taneler türetiyoruz. Ve hurma ağacının tomurcuğundan da yere sarkmış salkımlar, birbirine benzeyen ve benzemeyen üzümlerden, zeytinden ve nardan bahçeler kılıyoruz. Meyvesine, ürün verdiğinde ve olgunluğa eriştiğinde bir bakıverin. Şüphesiz inanacak bir topluluk için bunda gerçekten ayetler vardır. (Enam Suresi, 99)
Bu elektronik devrede 100 kadar minik delik bulunmaktadır ve bu deliklerin her biri yapay bir tat tomurcuğu şeklinde tasarlanmıştır. Elbette insan diliyle kıyaslandığında, yapay dilin tat alma kapasitesi çok düşüktür. Elektronik dille kıyaslanmayacak kadar üstün olan insan dilin ve tat alma sisteminin ise ne kadar büyük bir nimet olduğu açıktır. Bu sistemin kökeni için yaratılış dışında açıklama aramak ise akıl dışıdır.
Bu filmde, biz insanlara verilmiş büyük birer nimet olan koku ve tat alma mekanizmalarını inceledik. Ve bu kompleks mekanizmaların hayranlık uyandıran yaratılış delilleriyle dolu olduğunu gördük.
Evrendeki her şey gibi koku ve tat mekanizmalarını yaratan Allah’tır. Ve unutulmamalıdır ki bu nimetlere karşı insanın tek bir görevi vardır: Allah’a şükretmek...
Bu gerçeği göz ardı edenlere ise Kuran’da şöyle seslenilir:
De ki: Göklerden ve yerden sizlere rızık veren kimdir? Kulaklara ve gözlere malik olan kimdir? Diriyi ölüden çıkaran ve ölüyü diriden çıkaran kimdir? Ve işleri evirip-çeviren kimdir? Onlar: “Allah” diyeceklerdir. Öyleyse de ki: Peki siz yine de korkup sakınmayacak mısınız? İşte bu, sizin gerçek Rabbiniz olan Allah’tır. Öyleyse haktan sonra sapıklıktan başka ne var? Peki, nasıl hala çevriliyorsunuz? (Yunus Suresi, 31-32)
Alıntı
Benzer Konular
| 3 Haziran 2014 / Ziyaretçi Soru-Cevap |
| 29 Nisan 2016 / Ziyaretçi Tıp Bilimleri |
| 11 Ekim 2014 / Ziyaretçi Soru-Cevap |
| 16 Ekim 2014 / Ziyaretçi Soru-Cevap |
| 27 Şubat 2016 / Pasakli_Prenses Tıp Bilimleri |
| Kapat Saat: 19:03 Hoş Geldiniz Ziyaretçi
Benzer Konular
Son MesajlarYenile Yükleniyor... |
Sayfa 0.083 saniyede 9 sorgu ile oluşturuldu