Barter Sözleşmesi nedir?

BARTER SİSTEMLERİNİN HUKUKİ DURUMU
Barter Uygulamasının Mevzuatımız Karşısındaki Durumu

Özel Hukuk Açısından

Ülkemizde barter uygulaması ile ilgili olarak ayrı bir mevzuat yoktur. Barter uygulaması ile ilgili işlemlerde Türk Ticaret Kanunu ve Borçlar Kanunu'nun genel düzenlemelerinden yararlanılmaktadır.

Sözleşme

Barter üyeleriyle barter şirketi ve üyelerin birbirleriyle yaptığı barter işlemlerinin esası Borçlar Kanunu uyarınca düzenlenen sözleşmelerdir.

Borçlar Kanunu'nun 1. Maddesi uyarınca sözleşme, iki tarafın karşılıklı ve birbirine uygun surette rızalarını beyan etmeleri suretiyle tamamlanmaktadır. Rızanın beyanı sarih olabileceği gibi zımni de olabilmektedir.

Cari Hesap Uygulaması

Barter şirketleri, üyelerine ait alacak ve borç tutarlarını cari hesap sözleşmesine göre tutmaktadırlar.

Cari hesap Türk Ticaret Kanunu'nun 87. Maddesinde aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır.

" İki kimsenin para, mal, hizmet ve diğer hususlardan dolayı birbirlerindeki alacaklarını ayrı ayrı istemekten karşılıklı olarak vazgeçip bunları kalem kalem zimmet ve matlup şekline çevirerek hesabın kesilmesinden çıkacak bakiyeyi isteyebileceklerine dair bulunan mukaveleye cari hesap mukavelesi denir."

Diğer taraftan, aynı maddenin ikinci fıkrasında bu mukavelenin yazılı olmadıkça muteber olmayacağı hususu hüküm altına alınmıştır.

Hesap mukavelesinin hükümleri ise, Borçlar Kanunu'nun 115. Maddesiyle 122. Maddesinin üçüncü fıkrası hükümleri mahfuz kalmak üzere, Türk Ticaret Kanunu'nun 88. Maddesinde düzenlenmiştir.

Tellallık

Barter şirketleri, barter sisteminde mal ve hizmet arz ve talep eden firmaları karşı karşıya getirmekle Türk Ticaret Kanunu'nda düzenlenen ticaret işleri tellallığı müessesesine benzer bir iş yapmakta ve aracı olduğu barter işlemlerinden komisyon olarak tanımlanabilecek bir kazanç elde etmektedir.

Ticaret işleri tellallığı Türk Ticaret Kanunu’nun 100. Maddesinde aşağıdaki şekilde hüküm altına alınmıştır.

"Taraflardan hiçbirine ticari mümessil, ticari vekil, satış memuru veya müstahdem yahut acente gibi bir sıfatla daimi bir surette bağlı olmaksızın, ücret karşılığında, ticari işlere müteallik mukavelelerin akdi hususunda taraflar arasında aracılık yapmayı meslek edinen kimseye tellal denir.

Alacağın Temliki

Barter sistemine mal ve hizmet satarak, sistemden alacaklı olan barter üyesine, alacağı tutarında sistemden mal ve hizmet alma yetkisi veren barter şirketinin yaptığı bu işlem alacağın temliki kapsamında değerlendirilebilecektir.

Alacağın temliki müessesesi Borçlar Kanunu'nun 162. Maddesinde düzenlenmiştir. Bahsi geçen hüküm uyarınca, anlaşma veya hukuki ilişkinin niteliği engel olmadıkça, alacaklı, borçlunun rızasını almadan alacağını başkasına temlik edebilmektedir.

Açıktır ki, barter uygulaması kapsamında düzenlenecek sözleşmeler alacağın temlikine zaten daha baştan cevaz vermektedir.

Diğer taraftan, Borçlar Kanunu'nun 163. Maddesi uyarınca, temlikin geçerli olması için yazılı şekle ihtiyaç bulunmakta olup, barter sözleşmeleri de yazılı olarak bu şekilde düzenlenmektedir.

Takas

Bilindiği üzere, takas, Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca borcu sona erdiren sebeplerden birisi olarak belirtilmekte ve bir borcun, mukabil bir alacakla feda edilerek sona erdirilmesi olarak tanımlanmaktadır. Borçlar Kanunu'nun 118-124. Maddeleri arasında düzenlenen takas müessesesi çeşitli yönleriyle barter uygulamalarına ışık tutabilmektedir.

Kamu Hukuku Açısından

İthalat -İhracat İşlemlerinde Barter Uygulamasında Tabi Olunan Mevzuat

Mal veya hizmet ithalat veya ihracatında barter sisteminden yararlanılması halinde bu işlemler;

l Türk Parası Kıymetini Koruma Kanunu,

l Gümrük Kanunu,

l İthalat Rejim Kararları,

l İhracatın Düzenlenmesi ve Desteklenmesine İlişkin Karar,

l Bunlara Bağlı Olarak Çıkartılan Tüzük, Yönetmelik, Tebliğ ve Genelgeler

kapsamında değerlendirilmektedir.

Genel bir ifadeyle, barterın yurtdışı uygulamasında, mal takası esasları ithalat-ihracat mevzuatında, buna ilişkin ödeme esasları ise kambiyo mevzuatında yer almaktadır.

Barter Uygulamasının Vergi Mevzuatımız Karşısındaki Durumu

Barter işlemlerine taraf olanların vergi mevzuatımız karşısındaki durumları aşağıdaki şekilde değerlendirilecektir.

l Gerek gelir gerekse kurumlar vergisi mükelleflerinin işlem yaptığı bir barter sisteminde, mal ve hizmet satıp barter birim parası elde eden mükellef, bu işlemi nedeniyle, Vergi Usul Kanunu uyarınca düzenlenmesi zorunlu olan belgeleri düzenleyecektir.

l Barter işlemine konu olan mal ve hizmetin değeri, Vergi Usul Kanunu'nun "Değerleme" hükümleri çerçevesinde belirlenecek, ayrıca bu bedel Vergi Usul Kanunu'nun 267. Maddesinde belirtilen emsal bedelinden düşük olamayacaktır.

l Yukarıda belirtilen değer, Katma Değer Vergisi uygulaması açısından da mal ve hizmetin teslim ve hizmet bedeli olarak KDV matrahında esas olacak, Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 2. Maddesi çerçevesinde, trampanın iki ayrı teslim hükmünde olduğu hususu dikkate alınacaktır.

l Barter şirketleri barter sisteminde üstlendikleri fonksiyonlar nedeniyle barter üyelerinden aldıkları tüm komisyon, aidat vs. kapsamında yapılan ödemeler için Vergi Usul Kanunu'nda belirtilen belgeleri düzenleyecekler ve bu belgelerde yer alan tutarlar üzerinden Katma Değer Vergisi hesaplayacaklardır.

l Barter hizmetinden yurtdışında mukim bir barter şirketi aracılığıyla faydalanılmışsa, bu barter şirketinin Türkiye'de iş yeri ve daimi temsilcisi bulunması durumunda genel hükümlere göre vergileme yapılır. Barter şirketinin Türkiye'de iş yeri ve daimi temsilcisi bulunmuyor ise, bu durumda barter şirketinin hizmetinden Türkiye'de faydalanan gelir veya kurumlar vergisi mükellefi barter şirketine yaptığı ödemeler üzerinden Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 9. Maddesi hükmü uyarınca sorumlu sıfatıyla KDV hesaplayarak 2 numaralı KDV beyannamesi ile beyan edecektir.

l Barter şirketleri ile üyeler arasında yazılı olarak düzenlenecek tüm sözleşmeler Damga Vergisi Kanunu'nun 1. Maddesi kapsamında damga vergisinin konusunu oluşturmakta, 3. Madde uyarınca sözleşmeyi imzalayan taraflar verginin mükellefi olmaktadırlar. Düzenlenen sözleşmede miktar bulunup-bulunmamasına göre damga vergisi nisbi veya maktu olarak alınacaktır

kaynak

Barter sözleşmesi

Barter sisteminde yapılan sözleşmeler barter şirketi üyelik sözleşmesi ve üyelerin kendi aralarında yaptıkları alış-veriş sözleşmeleridir. Bir barter şirketine üye olmak isteyen firmalar üyelik sözleşmesi imzalar ve üyelik bedeli öderler. Barter sisteminde firma adına bir barter hesabı açılır. Bu, bankalardaki mevduat hesabının barter sistemindeki karşılığıdır.
Üyelerin alış-verişlerini tamamlarken yaptıkları sözleşme barter anlaşması olarak da bilinir. Bu sözleşmeler hukuken Borçlar Kanunu’ndaki akit serbestisi hükmüne dayanılarak yapılır.

Barter sözleşmelerinde çıkan hukuki sorunlarla ilgili mahkeme kararları verilmiş ve böylece barter sözleşmeleri dolaylı olarak Türk hukuk sisteminde kabul edilmiştir.

Barter Sözleşmesi nedir?

Barter sözleşmesi

Benzer Konular

Benzer Konular

MsXLabs Üye Girişi

Barter Sözleşmesi nedir?

Barter sözleşmesi

Benzer Konular

Benzer Konular