Deterjan nedir?

deterjan
TDK;Türk Dil Kurumu

Sponsorlu Bağlantılar

Petrol türevlerinden elde edilen, temizleme, arıtma özelliği bulunan, toz, sıvıveya krem durumunda

benzer sözler
detant
detay
detaylandırma
detaylandırmak
detektif

Deterjan
MsXLabs.org & Temel Britannica & Vikipedi

Temizlik amacıyla kullanılan kimyasal maddelere deterjan adı verilir. Deterjan, petrol türevlerinden elde edilen, temizleme, arıtma özelliği bulunan, toz, sıvı veya krem durumunda olabilen kimyasal madde, arıtıcıdır. Deterjanın, kelime anlamı kir sökücü olup sabun dışındaki temizleyicilerin tümünü kapsar. Yüzey aktif özelliği nedeniyle temizleme işlerinde kullanılan, içinde yardımcı kimyasal maddeler de bulunduran karışımlara deterjan denilmektedir.
Gün­lük yaşamda çok yaygın olarak kullanılan sıvı ya da toz deterjanların üretimi günümüzde büyük bir sanayi dalı oluşturmaktadır. Başka bir temizlik maddesi olan sabunlarla deterjan­lar arasındaki başlıca fark, sabunların hayvan­sal ve bitkisel yağlar içermesi, deterjanların ise yağ yerine petrokimya ürünlerinden yapıl­masıdır. Deterjan üretimiyle ilgili ilk çalışmalar 1916'da gerçekleştirildi. II. Dünya Savaşı sırasında hayvansal ve bitkisel yağların kıtlığı deterjanların gelişmesini hızlandırdı. 1950' lerde alkilbenzeninden yapılan, temizleme gü­cü yüksek deterjanlar piyasaya çıktı.
Deterjan üretiminde uygulanan en yaygın yöntem alkilbenzeni sülfolamaktır. Bu yön­temde alkilbenzen ve sülfürik asit sülfolama soğutucusunda tepkimeye sokulur. Daha son­ra asit seyreltilir ve ayrılır. Meydana gelmiş olan alkilbenzen sülfonat, sudkostik (sod­yum hidroksit) çözeltisiyle nötrleştirilerek bir bulamaç elde edilir. Deterjana belirli özellik­ler kazandırmak için bu bulamaca çeşitli maddeler katılır. Suyu yumuşatmak için fosfatlar, toz deterjanın topaklaşmaması için sodyum sülfat ve sodyum silikat, kiri su içinde asıltı halinde tutmak için selüloz ve ayrıca köpüğü denetim altında tutacak maddeler ile renk vericilerin katıldığı bulamaç kurutma kulesinde sıcak havayla kurutulur. Koku ver­mek için parfüm, beyazlatıcı olarak da sod­yum perborat katılan toz daha sonra elekten geçirilir ve kutulara doldurulur. Sıvı deterjan­lar da buna benzer ama daha basit bir yöntemle üretilir.
Deterjanın temizleyici etkisinin bir nedeni suyun yüzey gerilimini azaltarak temizlenecek nesnenin içine suyun iyice girmesini sağlama­sıdır. Ayrıca, deterjan kir parçacıklarının ve yağların oldukları yerden çıkmasını kolaylaş­tırır ve onların yeniden çökmesini önler. Bir tür protein olan enzimleri içeren "biyolo­jik" deterjanlar, yağ ve katı kirlerden daha zor temizlenen ter ve kan lekelerini de temiz­leyebilir.
Deterjanlar sert sularda bile kolayca köpürür. Atık sulardaki deterjan köpükleri arıtma tesislerinde ayrıştırılamaz ve bu suların akıtıl­dığı akarsu ve denizlerde kirlenmeye neden olur. Bu nedenle günümüzde Türkiye ile birlikte dünyanın birçok ülkesinde "yumu­şak" deterjan denen kolay ayrışabilir deter­janların üretimine geçilmiştir. Bunlar bakteri­lerin etkinliğiyle bileşenlerine ayrılır ve doğal çevreyi daha az kirletir.

Tarihi
İlk deterjan üretimi 1917 yılında yapılmıştır. Alman kimyacı F. Günther, naftalini alkilleştirerek elde ettiği maddeyi sülfonlamış ve böylece ilk deterjanın aktif maddesini elde etmiştir. Bunu sonraki yıllarda özellikle Alman kimyacıların araştırmaları takip etmiş ve 1932 yılında Henkel'in Fewa ve Procter and Gamble'ın Dreft markalarıyla piyasaya çıkardığı yağ alkolü sülfatı bazlı deterjanlar ilk deterjanlar olarak tarihe geçmiştir.
Bugün batıda üretilen deterjanların %50-60'ı endüstride ve temizlik amacıyla büyük kuruluşlarda, %25-30'u temizlik amacıyla evlerde ve geri kalanı kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinin formülasyonlarında kullanılmaktadır.

Deterjan Katkı Maddeleri
Kompleksleştiriciler
Ağartıcılar ve Stabilizatörler
Korozyon önleyiciler
Optik beyazlatıcılar
Kolloidal taşıyıcılar
Köpük ayarlayıcılar
Dolgu maddeleri (nem çekiciler ve topaklamayı önleyiciler)
Dezenfektanlar
Parfüm
Ovucular, enzimler ve diğer aktif madde katkıları ve hidroklorikasit


Deterjan Nedir? Deterjanların Özellikleri, Etkileri ve Kullanım Alanları Hakkında