Pers Savaşı

Koloni devleti olarak kurulmuş Bodrum, Milas gibi büyük merkezlere sahip olan İyonya diğer devletlere karşı gücünü ve bağımsızlığını koruyacak durumda değildi ve M.Ö. 6. yüzyılda Pers İmparatorluğu'nun egemenliği altına girdi. Bu kaos ortamında Yunanların kışkırttığı İyon ayaklanmaları birçok şehirde amacına ulaştı.

Sponsorlu Bağlantılar

M.Ö. 490'da İyon ayaklanmalarını bastıran Pers Kralı I. Darius Yunanları cezalandırmak için bir filo yolladı. Atina'lı general Miltiades'in önderliğinde, Maraton Savaşı'nda Persler, Yunan ordularına yenildiler. Günümüzde bu savaşta ölenlerin mezarları hâlâ Maraton alanında görülebilir.

10 yıl sonra Dairus'un vârisi I. Serhas daha güçlü bir orduyla tekrar Yunan topraklarına girdi. Termofil Savaşı'nda Sparta kralı I. Leonidas'ın sebep olduğu bir gecikme ile Serhas Atina içerine doğru ilerledi ve ele geçirmiş olduğu şehri yakıp yıktı. Fakat Atina'lılar şehri deniz kenarına tahliye etmişlerdi ve Temistokles önderliğinde Salamis Savaşında Yunan ordusu Pers ordusunu tekrar yendi. Bir yıl sonra Yunanlar Sparta'lı Pausanius ile Pers ordusunu Plataea'da da yenilgiye uğrattı. Son olarak Yunan ordusu M.Ö. 478 yılında Pers ordusunu tamamen Ege Denizi'nin dışına çıkarmayı başardı ve Bizans şehrini kuşatarak ele geçirdi

Atina hâkimiyeti
Pers savaşları, Yunan çevrelerinde Atina hâkimiyetinin başı çektiği dönemdir. Korint'in hâlâ dişli bir rakip olarak varlığını devam ettirmesine rağmen Atina, denizlerin ve ticari gücün meydan okunamaz efendisi olmuştur. Bu dönemin başlıca devlet adamı, Parthenon ve Atina'nın diğer birçok klasik eserlerinin yaptırmak için Delos Antlaşmasının taraflarının verdiği vergileri kullanan Perikles'dir. Perikles döneminde Atina artık bir büyük bir devlet hâline gelmişti.

Yunanistan'ın refahı tüm yetenekli insanları etkiledi ve sanatın patronları hâline gelen varlıklı bir sanatçılar sınıfı ortaya çıktı. Atina devleti, sanatları özellikle de mimariyi öğrenmeyi destekledi ve sanatçılara destek oldu. Yunan edebiyatının, felsefesinin, sahne sanatlarının merkezi Atina oldu. Adları bugün bile bilinen dramatistler Eshilos, Aristofanes, Evripides, Sofokles; filozoflar Aristo, Eflatun, Sokrates; tarihçiler Heredot, Tukidides, Ksenofon; şair Simonides; heykeltıraş Fidias bu müreffeh dönemde yaşamış önemli kişilerdir. Atina bu dönemde Perikles'in deyimiyle Helen uygarlığının okulu hâline geldi.

Diğer Yunan devletçikleri başlarda Perslere karşı yapılan savaşlarda Atina'nın liderliğini kabul ettiler. Fakat daha sonra muhafazakâr politikacı Kimon'un M.Ö. 466'da düşmesiyle Atina giderek artan bir emperyalist güç edindi. M.Ö. 461'de Eurymedon savaşındaki başarıdan sonra Persler artık büyük bir tehdit unsuru olmaktan çıkmıştı. Ama Naksos (Nakşa) gibi bazı şehirler bağımsızlıklarını ilan etmeye kalkıştılarsa da sert bir müdahale ile tekrar boyun eğmek zorunda bırakıldılar. Yeni Atina önderleri, Perikles ve Efialtes, Atina ve Sparta arasındaki ilişkilerin bozulmasına sebep oldu ve M.Ö. 458'de bir savaş patlak verdi. Birkaç yıl süren sonuçsuz savaşın ardından 30 yıllık bir barış antlaşması imzalandı. Bu olay Yunanlar ve Persler arasındaki son çarpışma olan Kıbrıs'taki Salamis Savaşı ile aynı zamana denk gelir. Bu savaşı takiben Persler ve Yunanlar arasında Callius Barış Antlaşması imzalanmıştır.

PERS SAVAŞLARI

PERS Savaşları Perslerin Atina ve Eretria'nın İyonlara yardım ettikleri gerekçesiyle kıta Yunanistan'a karşı harekete geçmesinin öyküsüdür. Birinci PERS Savaşı Perslerin Yunanistan üzerine ilk seferi damat Mardonios başkanlığında 492 yılında başladı.Ancak bu sefer büyük bir trajedi ile noktalanacak Pers donanması fırtınaya yakalanarak yok olacaktı.Kara ordusu ise ağır kayıplar vererek geri çekilecekti. Damat Mardonios'un bu hüsranı imparator 1. dara'yı yıldırmadı. Tüm Yunan sitelerine birer elçi gönderdi ve ne kadar kararlı olduğunu bu elçiler aracılığı ile anlattı.Yalnız Atina ve Sparta kralları hariç hepsi Pers egemenliğini tanıdılar. Sparta ve Atina'ya giden elçiler ise olumsuz yanıt almalarının yanı sıra öldürüldüler. İlk seferden 18 ay sonra 1. Dara diğer Yunan siteleri ile problemi olmadığından donanmayı direk Orta Yunanistan üzerine yönlendirdi.Eretria kenti ilk gün ele geçirildi. Marathon ovasının hemen yakınlarında donanma askerleri çıkarma yaptılar.Hazırlıksız yakalanan Atinalılar panik yaptılar.İşin en kötü tarafı yardıma koşması gereken Spartalılar dolunayda yola çıkmanın uğursuzluğuna inandıklarından gelmediler.Atinalılar tüm erkekleri savunma için savaşa çağırdı.Miltiades komutasındaki bir avuç Atina askeri Pers ordusunu Marathon ovasında dağıtmayı başardı.Pers imparatoru Dara oldukça güç duruma düşmüştü artık.


İkinci PERS savaşı

Pers İmparatoru 1. Dara'nın ölümü sonrası yerine geçen oğlu Kserkses için de öncelik Atina ve Sparta (Isparta) üzerine yürümekti.Ancak işinin ne denli güç olduğunu babasının acı deneyimlerinden bildiği için tedbirli davranarak bu kuşatma için öncelikle Karatacalılar ile bir anlaşma sağladı. Öte yanda Miltiades ise Atina savunması için çabalamaktaydı. Miltiades ilk savaşta kendilerine yardım etmeyen ada sitelerine çıktığı bir seferde hayatını kaybetti.Atina artık yola Temistokles ile devam edecekti. Temistokles kısa zamanda çok güçlü bir donanma kurmayı başardı.Atina 1. sınıf bir deniz gücüydü artık. Öte yandan Atina ve Sparta krallıkları yanlarına diğer bir kaç siteyi de alarak birleştiler ve Helen Birliği'ni kurdular.Birleşik ordunun kumandası ise tabii ki Sparta uygarlığı üstlendi.
480 yılı sonbaharında Pers ordusu tarihçi Heredotos a göre 5 milyon kişiyle (ki bu benim aklıma pek yatkın gelmiyor. makul olanı bence 2 milyon kişidir.) Savaşın başında bir ihanet sonucu Attika (Atina'yı da içine alır) yakılıp yıkıldı.Persler iyi başlamışlardı ancak güçlü atina donanması devreye bu noktada girdi ve Pers donanmasını Salamin Deniz Savaşı'nda bozguna uğrattı.1 yıl süren savaşlar sonucu Kartacalıları da bir başka tiran yenilgiye uğratınca Persler yalnız kaldılar. 479 yılında Yunan ordusu karşı saldırıya geçmişti bile. Aynı yıl Mykale'de Pers ordusu bir kez daha bozguna uğrayınca Persler dağınık bir biçimde kaçmaya başladılar. Tüm Yunanistan artık kurtarılmıştı.Helen Birliği büyük bir zafer kazanmıştı.