Türkiye Farmakovijilans Merkezi (TÜFAM)
Ziyaretçi
TÜRKİYE FARMAKOVİJİLANS MERKEZİ (TÜFAM) VE İŞLEYİŞİ
1985 yılında İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü, Kalite Kontrol Daire Başkanlığı bünyesinde kurulan Türk İlaç Advers Etkileri İzleme ve Değerlendirme Merkezi(TADMER), 1987 yılında Dünya Sağlık Örgütü İlaç İzleme İşbirliği Merkezine 27. üye olarak kabul edilmiştir. TADMER 2004 yılına kadar olan süreç içinde, ilaçların güvenliliği ile ilgili gelişmeleri takip etmiş, bu gelişmelerin hayata geçirilmesi için gerekli girişimlerde bulunmuş, advers etki bildirimlerini toplayarak Dünya Sağlık Örgütü İlaç İzleme İşbirliği Merkezine göndermeye devam etmiştir.
Ancak; çalışmaların daha işlevsel hale getirilebilmesi için 24 Kasım 2004’te “İlaç Güvenliği İzleme, Değerlendirme Şube Müdürlüğü” kurulmuştur. Şube müdürlüğünün kurulmasını takiben yapılan çalışmalar ivme kazanmış, “Beşeri Tıbbi Ürünlerin Güvenliğinin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi Hakkında Yönetmelik” ve “Beşeri Tıbbi Ürün Ruhsatı Sahipleri için Farmakovijilans Kılavuzu” yayımlanarak 30 Haziran 2005’te yürürlüğe girmiştir. Yönetmelikle birlikte merkezin adı Türkiye Farmakovijilans Merkezi (TÜFAM) olarak değiştirilmiştir.
İlaç güvenliliği ile ilgili tüm konular TÜFAM’da değerlendirilmektedir.Bu amaçla TÜFAM’a veri akışı çeşitli kaynaklardan sağlanmaktadır.
Advers etki bildirimleri, TÜFAM’ın başlıca veri kaynaklarından biridir.Advers etki bildirimleri spontan bildirimler ya da literatür bildirimleri şeklinde olabilmektedir. Spontan advers etki bildirimleri sağlık mesleği mensubunun doğrudan ya da firma aracılığı ile bildirim yapması ile merkezimize ulaşmaktadır. Sağlık mesleği mensubu doğrudan bildirimlerinde çalıştığı hastanenin irtibat noktası sorumlusu aracılığı ile de bildirim yapabilir. TÜFAM’a ulaşan advers etkiler öncelikle merkezimiz tarafından değerlendirilmektedir. Sağlık mesleği mensubunun doğrudan TÜFAM’a yaptığı bildirimlerde yazı, e-posta ya da telefon aracılığı ile geri bildirim yapılmakta ve sağlık mesleği mensubuna teşekkür edilmektedir. Bunun dışında bildirimde saptanan eksiklikler mevcutsa ya da vakanın aydınlatılması için daha ayrıntılı bilgiye ihtiyaç varsa bunlar bildirimde bulunan sağlık mesleği mensubu ya da firma ile irtibata geçerek tamamlanmaya çalışılmaktadır. Advers etki(ler) WHO-ART (Dünya Sağlık Örgütü Advers Etki Terminolojisi)’a göre sınıflandırılmakta, hastalıklar ise ICD-10’a göre kodlanmaktadır. Daha sonra vaka bir bütün olarak değerlendirilir. Bu aşamada advers etki olarak değerlendirilmeyen bildirimler DSÖ’ye gönderilmez; “excel” formatında ayrı bir veri tabanına kaydedilerek saklanmaktadır. Zamansal ilişki, advers etkinin tipi ve doğası, ilacın farmakolojik özellikleri, hastanın özellikleri ve ilgili tıbbi öyküsü, eş zamanlı hastalıkları, birlikte kullanılan ilaçlar, laboratuvar bulguları, sataşmayı kaldırma (dechallenge) veya dozun azaltılması, tekrar sataşma (rechallenge) veya dozun artırılması, ilaç etkileşmeleri ve bildirimin kalitesi vakanın değerlendirilmesinde dikkate alınan önemli parametrelerdir. Daha önce aynı advers etkinin meydana gelip gelmediği micromedex ve PDR gibi kaynaklar kullanılarak araştırılmaktadır. Gerektiğinde Vigisearch ile 3.5 milyonu aşan vaka raporunun yer aldığı DSÖ’nün veritabanı da taranabilmektedir. Ayrıca ilacın Türkiye’deki prospektüs bilgilerine ana dosyasından ulaşılarak advers etkinin prospektüste yer alıp almadığı kontrol edilmektedir. Advers etki ciddi olmayan bir advers etkiyse yukarıdaki parametreler dikkate alınarak TÜFAM tarafından nedensellik değerlendirmesi yapıldıktan sonra Vigiflow adlı sistemle DSÖ’ye gönderilmektedir. Ciddi advers etkiler ise “Beşeri Tıbbi Ürün Güvenliğini İzleme, Değerlendirme ve Danışma Komisyonu”ndaki ilgili üyenin değerlendirmesine sunulmaktadır. Advers etkinin değerlendirilmesinde DSÖ-Uluslar arası İlaç İzleme İşbirliği Merkezinin nedensellik kategorileri kullanılmaktadır. Bunlar; kesin (certain), olası/olabilir (probable/likely), mümkün (possible), olasılık-dışı (unlikely), koşullu/sınıflanmamış (conditional/unclassified), değerlendirilemez/sınıflandırılamaz (unassesable/unclassifiable) olarak derecelendirilmektedir. Ciddi advers etkiler de bu değerlendirmelerden sonra Vigiflow ile DSÖ’ye gönderilmektedir. Vigiflow advers etkilerin E2B formatında elektronik olarak iletimini sağlayan web tabanlı yazılımdır. Bu sistem; advers etkilerin DSÖ’ye anında iletiminin sağlanması yanında TÜFAM’a gelen advers etkilerin veri tabanında saklanmasını da sağlamaktadır. Ayrıca bu sistemde Türkiye’nin veri tabanında ve dünyadan yapılan tüm bildirimlerin yer aldığı veri tabanında ilaç, advers etki bazında tarama yapılabilmektedir.
TÜFAM sağlık mesleği mensubu tarafından kendisine yapılan ciddi advers etki bildirimlerini ilgili ruhsat/izin sahibine 15 gün içinde bildirmekle yükümlüdür.
Literatür bildirimleri ise excel formatında hazırlanmış bir veritabanına kaydedildikten sonra, aynı etkin maddeye ait bildirimler belli bir sayıya ulaştığında komisyonun ilgili üyesi tarafından topluca değerlendirilir. Değerlendirme sonucu gerekiyorsa tedbirlerin alınması sağlanır.
TÜFAM’ın diğer başlıca veri kaynağı ise periyodik güvenlik güncelleme raporları (PGGR)’dır. Bu raporlar ruhsatlandırılmış/izin verilmiş olan bir beşeri tıbbi ürün ile ilgili güncel güvenlilik bilgilerini ve ürünün yarar ve risklerine dair bilimsel değerlendirme raporunu içermektedir. İçeriği kılavuzda düzenlenen bu raporların yönetmelikte belirtilen aralıklarla ruhsat/izin sahibi tarafından Bakanlığa sunulması gerekmektedir.
İlaç güvenliliği ile ilgili dünyadaki gelişmeler de TÜFAM tarafından düzenli olarak takip edilmektedir. Bu amaçla FDA ve EMEA’nın resmi internet sitelerinin yanında İngiltere, Avustralya, Kanada, Fransa Sağlık Bakanlıklarının ve Hollanda Farmakovijilans Merkezi (LAREB)’nin resmi internet siteleri düzenli olarak taranmaktadır. Bunların dışında DSÖ çatısında 79 ülkeyi kapsayan internet haberleşme ağı ile de diğer ülkelerdeki gelişmelerden anında haberdar olunabilmekte ve karşılıklı bilgi alış verişi sağlanabilmektedir.
Yukarıda belirtilen kaynaklar doğrultusunda elde edilen güvenlilik bilgileri ışığında ilgili ilaçların Türkiye’de ruhsat durumu, prospektüs bilgileri araştırılır. Bu bilgiler doğrultusunda “Beşeri Tıbbi Ürün Güvenliğini İzleme, Değerlendirme ve Danışma Komisyonu”nda değerlendirilecek konular için bir gündem hazırlanmaktadır. Bu gündem Komisyon üyelerine önceden e-posta ile gönderilmektedir. Normalde 15 günde bir, acil durumlarda ise daha sık olmak üzere toplanan komisyon görüşünü TÜFAM’a bildirir. Komisyondan çıkan görüşler doğrultusunda ilacın prospektüs bilgilerinde güvenlilik ile ilgili bir değişiklik varsa bu doğrudan firmaya bildirilmekte ve gerekli işlemler yürütülmektedir. Ayrıca gerektiğinde ilacın güvenli kullanımının sağlanması amacıyla takip sistemlerinin kurulması, hasta bilgilendirme formlarının hazırlanması, ambalaj üzerine çeşitli uyarıların konulması gibi işlemler de yapılmaktadır. Bu gibi uygulamalar için Thalidomide Pharmion Risk yönetim programının oluşturulması, TNF-alfa blokerleri için uygulamaya konan “ilaç güvenlik izlem formu” örnek verilebilir.
Komisyonun görüşü ilacın piyasadan çekilmesini, ilacın endikasyonunun kısıtlanmasını ruhsat iptalini ya da askıya alınmasını gerektiriyorsa konu Ruhsatlandırma Daire Başkanlığına iletilir. Ruhsat aşamasındaki ilaçlar için de aynı yol izlenmektedir.
TÜFAM alınan önemli kararlar için irtibat içerisinde olduğu ilgili uluslar arası kuruluşlarla bilgi paylaşımını gerçekleştirir.
TÜFAM’ın bir diğer yükümlülüğü de ruhsat sahiplerinin atamakla yükümlü olduğu “ürün güvenliği sorumluları” ve üniversite hastaneleri, eğitim araştırma hastaneleri ve A-1 grubu özel hastanelerde görevlendirilen irtibat noktaları için eğitim toplantıları düzenlemektir. Bu amaçla Yönetmeliğin ve Kılavuzun yürürlüğe girişinden bu yana ikisi sadece irtibat noktalarına yönelik olmak üzere yedi adet eğitim toplantısı düzenlenmiştir.
Sponsorlu Bağlantılar
Ancak; çalışmaların daha işlevsel hale getirilebilmesi için 24 Kasım 2004’te “İlaç Güvenliği İzleme, Değerlendirme Şube Müdürlüğü” kurulmuştur. Şube müdürlüğünün kurulmasını takiben yapılan çalışmalar ivme kazanmış, “Beşeri Tıbbi Ürünlerin Güvenliğinin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi Hakkında Yönetmelik” ve “Beşeri Tıbbi Ürün Ruhsatı Sahipleri için Farmakovijilans Kılavuzu” yayımlanarak 30 Haziran 2005’te yürürlüğe girmiştir. Yönetmelikle birlikte merkezin adı Türkiye Farmakovijilans Merkezi (TÜFAM) olarak değiştirilmiştir.
İlaç güvenliliği ile ilgili tüm konular TÜFAM’da değerlendirilmektedir.Bu amaçla TÜFAM’a veri akışı çeşitli kaynaklardan sağlanmaktadır.
Advers etki bildirimleri, TÜFAM’ın başlıca veri kaynaklarından biridir.Advers etki bildirimleri spontan bildirimler ya da literatür bildirimleri şeklinde olabilmektedir. Spontan advers etki bildirimleri sağlık mesleği mensubunun doğrudan ya da firma aracılığı ile bildirim yapması ile merkezimize ulaşmaktadır. Sağlık mesleği mensubu doğrudan bildirimlerinde çalıştığı hastanenin irtibat noktası sorumlusu aracılığı ile de bildirim yapabilir. TÜFAM’a ulaşan advers etkiler öncelikle merkezimiz tarafından değerlendirilmektedir. Sağlık mesleği mensubunun doğrudan TÜFAM’a yaptığı bildirimlerde yazı, e-posta ya da telefon aracılığı ile geri bildirim yapılmakta ve sağlık mesleği mensubuna teşekkür edilmektedir. Bunun dışında bildirimde saptanan eksiklikler mevcutsa ya da vakanın aydınlatılması için daha ayrıntılı bilgiye ihtiyaç varsa bunlar bildirimde bulunan sağlık mesleği mensubu ya da firma ile irtibata geçerek tamamlanmaya çalışılmaktadır. Advers etki(ler) WHO-ART (Dünya Sağlık Örgütü Advers Etki Terminolojisi)’a göre sınıflandırılmakta, hastalıklar ise ICD-10’a göre kodlanmaktadır. Daha sonra vaka bir bütün olarak değerlendirilir. Bu aşamada advers etki olarak değerlendirilmeyen bildirimler DSÖ’ye gönderilmez; “excel” formatında ayrı bir veri tabanına kaydedilerek saklanmaktadır. Zamansal ilişki, advers etkinin tipi ve doğası, ilacın farmakolojik özellikleri, hastanın özellikleri ve ilgili tıbbi öyküsü, eş zamanlı hastalıkları, birlikte kullanılan ilaçlar, laboratuvar bulguları, sataşmayı kaldırma (dechallenge) veya dozun azaltılması, tekrar sataşma (rechallenge) veya dozun artırılması, ilaç etkileşmeleri ve bildirimin kalitesi vakanın değerlendirilmesinde dikkate alınan önemli parametrelerdir. Daha önce aynı advers etkinin meydana gelip gelmediği micromedex ve PDR gibi kaynaklar kullanılarak araştırılmaktadır. Gerektiğinde Vigisearch ile 3.5 milyonu aşan vaka raporunun yer aldığı DSÖ’nün veritabanı da taranabilmektedir. Ayrıca ilacın Türkiye’deki prospektüs bilgilerine ana dosyasından ulaşılarak advers etkinin prospektüste yer alıp almadığı kontrol edilmektedir. Advers etki ciddi olmayan bir advers etkiyse yukarıdaki parametreler dikkate alınarak TÜFAM tarafından nedensellik değerlendirmesi yapıldıktan sonra Vigiflow adlı sistemle DSÖ’ye gönderilmektedir. Ciddi advers etkiler ise “Beşeri Tıbbi Ürün Güvenliğini İzleme, Değerlendirme ve Danışma Komisyonu”ndaki ilgili üyenin değerlendirmesine sunulmaktadır. Advers etkinin değerlendirilmesinde DSÖ-Uluslar arası İlaç İzleme İşbirliği Merkezinin nedensellik kategorileri kullanılmaktadır. Bunlar; kesin (certain), olası/olabilir (probable/likely), mümkün (possible), olasılık-dışı (unlikely), koşullu/sınıflanmamış (conditional/unclassified), değerlendirilemez/sınıflandırılamaz (unassesable/unclassifiable) olarak derecelendirilmektedir. Ciddi advers etkiler de bu değerlendirmelerden sonra Vigiflow ile DSÖ’ye gönderilmektedir. Vigiflow advers etkilerin E2B formatında elektronik olarak iletimini sağlayan web tabanlı yazılımdır. Bu sistem; advers etkilerin DSÖ’ye anında iletiminin sağlanması yanında TÜFAM’a gelen advers etkilerin veri tabanında saklanmasını da sağlamaktadır. Ayrıca bu sistemde Türkiye’nin veri tabanında ve dünyadan yapılan tüm bildirimlerin yer aldığı veri tabanında ilaç, advers etki bazında tarama yapılabilmektedir.
TÜFAM sağlık mesleği mensubu tarafından kendisine yapılan ciddi advers etki bildirimlerini ilgili ruhsat/izin sahibine 15 gün içinde bildirmekle yükümlüdür.
Literatür bildirimleri ise excel formatında hazırlanmış bir veritabanına kaydedildikten sonra, aynı etkin maddeye ait bildirimler belli bir sayıya ulaştığında komisyonun ilgili üyesi tarafından topluca değerlendirilir. Değerlendirme sonucu gerekiyorsa tedbirlerin alınması sağlanır.
TÜFAM’ın diğer başlıca veri kaynağı ise periyodik güvenlik güncelleme raporları (PGGR)’dır. Bu raporlar ruhsatlandırılmış/izin verilmiş olan bir beşeri tıbbi ürün ile ilgili güncel güvenlilik bilgilerini ve ürünün yarar ve risklerine dair bilimsel değerlendirme raporunu içermektedir. İçeriği kılavuzda düzenlenen bu raporların yönetmelikte belirtilen aralıklarla ruhsat/izin sahibi tarafından Bakanlığa sunulması gerekmektedir.
İlaç güvenliliği ile ilgili dünyadaki gelişmeler de TÜFAM tarafından düzenli olarak takip edilmektedir. Bu amaçla FDA ve EMEA’nın resmi internet sitelerinin yanında İngiltere, Avustralya, Kanada, Fransa Sağlık Bakanlıklarının ve Hollanda Farmakovijilans Merkezi (LAREB)’nin resmi internet siteleri düzenli olarak taranmaktadır. Bunların dışında DSÖ çatısında 79 ülkeyi kapsayan internet haberleşme ağı ile de diğer ülkelerdeki gelişmelerden anında haberdar olunabilmekte ve karşılıklı bilgi alış verişi sağlanabilmektedir.
Yukarıda belirtilen kaynaklar doğrultusunda elde edilen güvenlilik bilgileri ışığında ilgili ilaçların Türkiye’de ruhsat durumu, prospektüs bilgileri araştırılır. Bu bilgiler doğrultusunda “Beşeri Tıbbi Ürün Güvenliğini İzleme, Değerlendirme ve Danışma Komisyonu”nda değerlendirilecek konular için bir gündem hazırlanmaktadır. Bu gündem Komisyon üyelerine önceden e-posta ile gönderilmektedir. Normalde 15 günde bir, acil durumlarda ise daha sık olmak üzere toplanan komisyon görüşünü TÜFAM’a bildirir. Komisyondan çıkan görüşler doğrultusunda ilacın prospektüs bilgilerinde güvenlilik ile ilgili bir değişiklik varsa bu doğrudan firmaya bildirilmekte ve gerekli işlemler yürütülmektedir. Ayrıca gerektiğinde ilacın güvenli kullanımının sağlanması amacıyla takip sistemlerinin kurulması, hasta bilgilendirme formlarının hazırlanması, ambalaj üzerine çeşitli uyarıların konulması gibi işlemler de yapılmaktadır. Bu gibi uygulamalar için Thalidomide Pharmion Risk yönetim programının oluşturulması, TNF-alfa blokerleri için uygulamaya konan “ilaç güvenlik izlem formu” örnek verilebilir.
Komisyonun görüşü ilacın piyasadan çekilmesini, ilacın endikasyonunun kısıtlanmasını ruhsat iptalini ya da askıya alınmasını gerektiriyorsa konu Ruhsatlandırma Daire Başkanlığına iletilir. Ruhsat aşamasındaki ilaçlar için de aynı yol izlenmektedir.
TÜFAM alınan önemli kararlar için irtibat içerisinde olduğu ilgili uluslar arası kuruluşlarla bilgi paylaşımını gerçekleştirir.
TÜFAM’ın bir diğer yükümlülüğü de ruhsat sahiplerinin atamakla yükümlü olduğu “ürün güvenliği sorumluları” ve üniversite hastaneleri, eğitim araştırma hastaneleri ve A-1 grubu özel hastanelerde görevlendirilen irtibat noktaları için eğitim toplantıları düzenlemektir. Bu amaçla Yönetmeliğin ve Kılavuzun yürürlüğe girişinden bu yana ikisi sadece irtibat noktalarına yönelik olmak üzere yedi adet eğitim toplantısı düzenlenmiştir.
Son düzenleyen Pasakli_Prenses; 17 Kasım 2008 16:10
