Destek ve Hareket Sistemi Nedir - Destek ve Hareket Sisteminin Yapısı ve Görevleri

Destek ve Hareket Sistemi
Vücuda destek olup koruyan, kaslarla bağlanarak hareketi sağlayan yapıya iskelet denir. İskeletin görevleri şunlardır;

• Kaslara ve iç organlara bağlanma yüzeyi sağlar
• İç organları dış etkenlere karşı korur.
• İhtiyaç duyulan bazı inorganik maddeleri depolar.
• Kemiklerin içindeki ilik dokusu, alyuvar ile bazı akyuvarı üretir.
• Vücudun dik durmasını sağlar.

İskeletimizi oluşturan kemikler, dış görünüşleri bakımından;
a) Uzun Kemik: Kol- bacak, parmak kemikleri
b) Yassı Kemik: Kafatası, kürek, kaburga, kalça kemikleri
c) Kısa Kemik: Omurlar olmak üzere üç çeşittir.

Tüm kemiklerde;

1. Sıkı(dolgun) kemik
2. Gevşek (süngerimsi) kemik

olmak üzere iki çeşit doku vardır.
Kemiğin yapısı
→ Ayrıntılı bilgi için: Kemik
Yapısında organik ve inorganik maddeler bulundurur. Organik maddeler sinirler ve kan damarlarıdır. İnorganik maddeler ise kalsiyum, potasyum, ve sodyum tuzlarıdır. Bu maddeler kemiğe sertlik vermektedir.
Kemiğin dış kısmında kalınlaşmasını ve onarılmasını sağlayan kemik zarı (Periost) bulunur. Gövde kısmı ile kemik uçlarının dış kısmı sıkı kemiktir. Kemik uçlarının içi süngerimsi kemiktir. Süngerimsi kemik dokusunda kırmızı ilik bulunur. Kemik gövdesinin ortasındaki kanalda sarı kemik iliği bulunur.

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
Vücudunuzun dik durması ve hareket etmesi, destek ve hareket sistemleri sayesinde mümkün olur. Bu sistemler, iskelet ve kas sisteminden meydana gelir.

İSKELET SİSTEMİ
Vücuda şekil veren, iç organları koruyan ve desteklik sağlayan yapıya iskelet denir.

İskeletin Görevleri:

• · Vücuda destek olur, dik durmasını sağlar.
• · Kasların yardımıyla vücudun hareket etmesini sağlar.
• · İç organları korur, kas ve iç organlara tutunma yüzeyi sağlar.
• · Fosfat, magnezyum, potasyum ve en çok kalsiyum minerallerini depo eder.
• · Alyuvar ve akyuvar gibi kan hücrelerini üretir.

İskeletinin Kısımları:
İnsan iskeleti, 207 kadar kemikten meydana gelir. Baş, gövde ve üyeler (kol,bacak)olmak üzere üç bçlümde incelenir.
Baş İskeleti: Kafatası ve yüz kemikleri, baş iskeletini oluşturur. Kafatası içinde beyin korunur. Baş iskeletinde sadece alt çene
kemiği oynar eklem yapar.
Gövde İskeleti: Omurga ve göğüs kafesinden oluşur.
Omurga; "omur" adı verilen kemiklerin üst üste dizilmesinden meydana gelir.
Omur kemiklerinin ortasında yer alan deliklerin meydana getirdiği kanal içinde omurilik siniri vardır. Omurga, sırt bölgesinde
boyundan kuyruk sokumuna kadar uzanır.
Göğüs Kafesi: Sırt omurları, kaburga kemikleri ve göğüs kemiğinden oluşur. Akciğer ve kalbin korunduğu bölümdür.
Üyeler: Kollar ve bacaklardır. Kollarda; pazı, ön kol, dirsek, bilek, tarak ve parmak kemikleri vardır. Bacakta; uyluk, diz kapağı,
baldır, kaval, bilek, tarak ve parmak kemikleri bulunur.

Kemik Çeşitleri
Kemikler üç grupta incelenir. Uzun, kısa ve yassı kemikler.
Uzun Kemik: Kol ve bacaklarda bulunan kemiklerdir. Yapısında kemik zarı, sıkı kemik dokusu, süngerimsi kemik doku, kemik
kanalı, sarı ilik bulunur. Süngerimsi dokuda ise kırmızı kemik iliği bulunur. Boyları enlerinden uzun kemiklerdir. Pazı, ön kol, dirsek,
Kısa Kemik: Omurlar, el ve ayak bilek kemikleri kısa kemiklerdir.
Yassı Kemik: Yassı görünüşte olan kemiklerdir. Kafatası, kalça, leğen, göğüs kemiği ve kaburgalar yassı kemiklerdir.

Eklemler
İki ya da daha fazla kemiğin birbirine bağlanmasıyla oluşan yapıya eklem denir. Eklemler, kaslarla birlikte hareketi sağlar. Üç çeşit eklem vardır.
Oynamaz Eklem: Kemiklerin birbirine sıkıca bağlandığı hareketsiz eklemlerdir. Kafatası kemikleri arasında ve kuyruk omurları
arasında bulunan eklemler
Yarı Oynar Eklem: Hareketi sınırlı olan eklemlerdir (Omurlar arası eklem).
Oynar Eklem: Vücudun hareketini sağlayan eklemlerdir. Omuz eklemi, kalça eklemi, kol ve bacaklardaki eklemler)

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
Bir canlının canlılık özelliğini taşıyan en küçük yapı birimine hücre denir. Aynı yapı ve görevdeki hücreler birleşerek dokuları, benzer görevdeki dokular birleşerek organları, benzer görevdeki organlar birleşerek sistemleri, sistemlerde birleşerek canlı organizmayı yani canlı vücudunu oluştururlar.
İnsan vücudunda destek ve hareket sistemi, dolaşım sistemi, bağışıklık sistemi, solunum sistemi, sindirim sistemi, boşaltım sistemi, üreme sistemi, denetleyici ve düzenleyici sistemler gibi sistemler bulunur. Bu sistemler insan vücudunda düzenli ve uyumlu bir şekilde çalışırlar. İnsan vücudundaki herhangi bir sistemin ya da sistemleri oluşturan organlardan herhangi birinin görevini yapamaması, vücudun çalışma düzenini bozar ve canlı vücudu hastalanır.
Destek ve hareket sistemi, iskelet sistemi ve kas sistemi olmak üzere iki sistemden oluşur.

Destek ve Hareket Sisteminin (Kasların) Çalışması
İnsan vücudunun hareket edebilmesi için iskelet sistemi, kas sistemi, eklemler ve sinir sisteminin birlikte çalışması gerekir.
İnsan vücudunun hareket edebilmesi için eklem yerlerindeki kemiklerin hareket etmesi gerekir. Eklem yerlerindeki kemiklerin hareket edebilmesi için kasların çalışması yani kasılıp gevşemesi gerekir. Kasların kasılıp gevşemesi için de beynin emir vermesi ve bu emrin sinirler yarımıyla kaslara gelmesi gerekir.
Hareket etmek istediğimizde beyin emir verir, beynin verdiği emir sinirler yardımıyla kaslara gelir ve kaslar bu emre göre kasılıp gevşeyerek kemiklerin eklem yerlerinde hareket etmesini sağlar. Kemikler hareket edince vücutta hareket etmiş olur.
Kemikler hareket ederken, kemiklerin üzerindeki karşılıklı bulunan iki kas birbirlerine zıt olarak çalışırlar. Kaslardan biri kasılırken diğeri gevşer ve kasılma anında kemiği çekerek hareket etmesini sağlar.

Örnek :
• Kolumuzu bükerken pazı kası kasılır, arkasındaki kas gevşer.
• Kolumuzu açarken pazı kası gevşer, arkasındaki kas kasılır.

NOT :
1- Kasılan kas kısalır, kalınlaşır, sertleşir, şişer ve enerji harcar.
Gevşeyen kas incelir, uzar, yumuşar ve enerji harcar.
2- Kaslar sadece kemiği değil deriyi de hareket ettirebilir. Göz kapakları, dudak ve yüzün hareket etmesini de kaslar sağlar.
4- Destek ve Hareket Sisteminin Sağlığı ve Korunması :

Destek ve hareket sisteminin sağlığının korunması için;

1- Dengeli beslenilmelidir.
2- İskelet ve kasların gelişmesi için yaşa uygun spor yapılmalıdır.
3- Kemiklerin ve dişlerin gelişmesi için kalsiyum ve fosfor içeren (et, süt, yumurta ve peynir gibi) besinlerle birlikte D vitamini alınmalıdır. (D vitamini eksikliğinde çocuklarda raşitizm, büyüklerde osteomalizi denilen kemik erimesi hastalığı oluşur).
4- Kemiklerin gelişmesi için yeterince (D vitamininin görev yapabilmesi için) güneş ışığı alınmalıdır.
5- Sivri burunlu, dar ve yüksek topuklu ayakkabılar giyilmemelidir.
6- Ağır yük taşınmamalıdır.
7- Aşırı kilolardan ve spordan kaçınılmalıdır. (Kemiklerde şekil bozukluğu oluşur).
8- Duruş ve oturuş biçimlerin dikkat edilmelidir. (Sandalyeye dik oturulmalıdır, kambur durulmamalıdır). (Kemiklerde şekil bozukluğu oluşur).
9- Dik yürünmelidir.
10- Yük taşınırken veya kaldırılırken dengeli (iki elle) tutulmalıdır. (Çanta tek omuzda taşınmamalıdır, yükler dizleri bükmeden kaldırılmamalıdır). (Kemiklerde şekil bozukluğu oluşur).
11- Kasların güçlenmesi için protein içeren besinler alınmalıdır.
12- Kırık, çıkık ve burkulmalarda (çıkıkçıya ve kırıkçıya değil) doktora gidilmelidir.

NOT :
1- D vitamini eksikliğinde çocuklarda raşitizm, büyüklerde osteomalizi denilen kemik erimesi hastalığı oluşur.
2- Hareketsizlikten dolayı eklem yerlerinde kireçlenme ve buna bağlı olarak ağrılar yani romatizma hastalığı oluşur.
3- Tetanos bakterisi, istemsiz kasılmalara yol açar. Tetanos iğnesi yaptırılmalıdır.
4- Ani bir darbe ya da zorlamalarda kemikler kırılabilir. Kırıklar genelde kemiğin zarar gören kısmı alçıya alınarak tedavi edilir.

Teknolojiye bağlı olarak platin çubuklarla kemiklerin kaynaştırılması, doku mühendisliği uygulamaları ile kırık bölgenin kemik yamalarla onarımı ile de kırılan kemikler iyileştirilebilir.
Teknolojiye bağlı olarak geliştirilen uygulamalardan biri de protez kullanımıdır. Engelli kişiler protez kol veya bacak sayesinde günlük yaşantılarına devam edebilirler.