Mitral Kapak Hastalıkları

MİTRAL KAPAK HASTALIKLARI

Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, doktor uyarısı ya da uzman önerisi değildir.


Mitral kapak, kalbin sol kulakçığı ile sol karıncığı arasında yer alır ve kanın geriye kaçmasını engeller.

Mitral kapağın 4 komponenti vardır. Mitral kapağa ait bu komponenetlerden birinde herhangi bir nedenle meydana gelen hasar, kapakta darlık ya da yetmezliğe neden olabilir. Mitral kapakta darlık ya da yetmezlik sonucu istirahat halinde ya da iş yapmakla ortaya çıkan çarpıntı, nefes darlığı, yorgunluk ve kanlı balgam şikayetlerinin belirmesine, mitral kapak hastalığı denir. Mitral kapak hastalıkları ülkemizde en sık romatizmal kalp hastalığına bağlıdır ve mitral darlığı şeklindedir. Batı ülkelerinde ise genellikle yaşlılarda görülen mitral kapak yetmezliği şeklindedir. Mitral kapak hastalıkları;

Ateşli romatizmal hastalık: Bizim ülkemizde olduğu gibi özellikle gelişmekte olan ülkelerde mitral kapak hastalığının en sık nedenidir. Beta mikrobu olarak bilinen bakteri sıklıkla boğaz enfeksiyonuna neden olur ve yaklaşık 3 hafta sonra eklemlerde şişlik ve kızarıklık ortaya çıkar. Eğer mikroba bağlı gelişen vücuttaki savunma sistemi kalp kapağını da tutarsa kapakta hasarlanma meydana gelir. Mitral kapakta meydana gelen hasar yaprakçıklarda yapışıklıklara neden olur ve genelde darlık şeklinde ortaya çıkmaktadır.

Mitral kapağın sol kulakçığa sarkması: Gelişmiş batı ülkelerinde en sık görülen nedendir. Ailesel geçişli olup, kadınlarda sık olarak görülür. Mitral kapak yaprakçıklarına tutunan ipliksi dokularda uzamadan dolayı yaprakçıkların sol kulakçığa sarkması sonucu oluşur. Mitral kapakta yetmezliğe bağlı hastalık oluşturur, darlık görülmez.

Geçirilmiş kalp iltihabı: Geçirilmiş kalp iltihabı diğer kapaklarda hasara neden olabileceği gibi mitral kapakta da hasara neden olabilir. Ölüm oranı yüksektir ve sıklıkla direnci düşmüş, yaşlı, şeker hastaları ve uyuşturucu bağımlılarında görülür.

Doğumsal nedenler: Doğumsal olarak mitral kapaktaki komponentlerdeki anormalliklere bağlı darlık ya da yetmezlik şeklinde meydana gelebilir. En az görülen nedenlerdendir.

Geçirilmiş kalp krizi: Mitral kapağın beslenmesi kalp damarları tarafından olmaktadır. Özellikle sol karıncığı besleyen kalp damarlarında tıkanma sonucu, mitral kapağın sol karıncığa tutunmasını sağlayan kas dokunun ölümü meydana gelebilir. Bu kas dokusunun ölmesi sonucu mitral kapak yaprakçıkları açılıp kapanamaz ve yetmezlik meydana gelir.

Mitral kapak hastalıklarının belirtileri nelerdir?

Mitral kapak hastalığında hastaların şikayeti olabilir. Belirtiler genelde iş yaparken ortaya çıkabildiği gibi, istirahat halinde de görülebilir. İstirahat halindeki şikayetler hastalığın ilerlediğinin göstergesidir. Bu tip hastalarda kalbin kas yapısında bozulma olabileceğinden, ameliyattan fayda görüp görmeyeceği yapılan tetkiklerle detaylı değerlendirilmelidir. Hastalar genelde iş yaparken göğüs ağrısı, nefes darlığı, çabuk yorulma, çarpıntı ve kanlı balgam şikayetlerinden yakınırlar. Mitral yetmezliğinde sol kulakçığın fazla genişlemesine bağlı ritim bozukluğu sıklıkla görülür. Bu tür ritim bozukluğunda hastaların kalbi, sanki güvercin kanadı çırpıyormuş hissi verircesine çarpar. Oldukça sıkıntıya sokar ve beraberinde akciğerlerde sıvı birikimine bağlı nefes darlığına neden olur. Mitral darlığında ise sol kulakçıktaki kanın akışkanlığının yavaşlamasından dolayı pıhtı oluşabilir. Bu pıhtının yerinden oynaması sonucu vücuttaki kol, bacak ya da beyin damarlarını tıkayabilir ve hayatı tehdit eden çok ciddi tablolara yol açabilir.
Mitral kapak hastalıklarının tedavisi nasıl yapılmaktadır?: İlaç tedavisi genelde hastalığın cerrahi tedavi sınırına ulaşmadığı, 6 ay süre ile düzenli olarak yapılan takipleri boyunca uygulanır. Romatizmal nedenli mitral kapak hastalığında, hastalar boğan enfeksiyonundan korunmalıdır. Kalp kapağında özellikle romatizmal hastalık nedenli hasarı olan hastalar, ufak cerrahi girişimlerden önce mutlaka doktoruna danışmalı ve uygun antibiyotik tedavisi planlanmalıdır. Sol kulakçığın genişlemesinden dolayı ortaya çıkan ritim bozuklukları uygun aritmi önleyici ilaçlarla tedavi edilir.

Cerrahi tedavi

Mitral kapak hastalığında tedavi darlık ya da yetmezliğe göre değişebilmektedir. Mitral kapak hastalığında cerrahi tedavi, kapağın onarımı ya da değiştirilmesi şeklindedir. Onarım cerrahisi kapağın şekli çok bozulmamış uygun olan vakalarda ve sıklıkla da çocuk sahibi olmamış genç anne adaylarında tercih edilir. Çıkarılan mitral kapağın yerine ise metal kapak veya başka canlıdan (insan, domuz, sığır ) alınan işlem görmüş doku kapakları takılır.
Doç. Dr. Harun Arbatlı
Memorial Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölümü


MİTRAL STENOZU

Mitral kapak darlığı ya da tıptaki adıyla mitral stenozu olan kişilerin çoğu için bir tehlike söz konusu değildir ama şiddetli vakalarda kalp ameliyatı gerekli olabilir.

Mitral kapak, kalbin sol karıncığı ile sol kulakçığı arasında bulunur. Görevi, akciğerlerden kalbe gelen temiz kanın tek yönlü olarak geçişini sağlamaktır. Mitral kapak darlığı, kapağın akut eklem romatizması nedeniyle hasar görmesi sonucu oluşur. Kapak kalınlaşıp sertleşir ve işlev göremez. Hafif vakalarda ilaç tedavisi yeterlidir. Ancak şiddetli vakalarda açık kalp ameliyatı gerekli olur.
Mitral stenozu'un sebepleri nelerdir?
Vakaların çoğu akut eklem romatizmasının komplikasyonu olarak kalp kapağının hasar görmesiyle oluşur. Akut eklem romatizması, A grubu beta hemolitik streptokoklar tarafından oluşturulan boğaz iltihabından sonra ortaya çıkar ancak boğaz enfeksiyonu uygun antibiyotikler ile zamanında tedavi edilirse akut eklem romatizmasına yol açmaz. Penisilinin bulunuşundan sonra mitral kapak darlığı vakalarında önemli ölçüde azalma olmuştur. Boğaz enfeksiyonu tedavi edilmediğinde hastaların bazılarında akut eklem romatizması oluşur ve komplikasyon olarak kalbin duvarlarında iltihap (kardit) ortaya çıkar. İltihap sırasında hastanın çarpıntısı olur ve kalp atışları hızlanır, ayrıca iltihap geçtikçe azalan bir 'üfürüm' sesi duyulur. İltihap kalp kapakçıklarında hasar ve daralma yapar, kapak tam olarak çalışamaz. Bu da karıncığın kanla dolması sırasında tam açılmasını, yani işlev görmesini önler.
Mitral stenozu'un belirtileri nelerdir?
Mitral kapak darlığının en açık belirtisi solunum güçlüğü ve çabuk yorulmadır. Bu yakınmalara çoğu kez çarpıntı da eşlik eder. Aşırı egzersiz sonucu olabildiği gibi ağır vakalarda dinlenme sırasında bile bu yakınmalar olabilir. Soluk kesilmesinin nedeni, kapakçığın işlev yapamaması ve akciğerden gelen kanın geriye kaçması nedeniyle akciğerde basınç artışıdır. Ani hareket sırasında bu etki çok belirginleşir, çünkü kalp atışı ve kan akımı artar. Hastaların çoğunda, akciğer toplardamarları, artan basınca uyarlanıp kalınlaşır ama bazılarında damarlar patlar ve akciğer keseciklerine kan yayılır (bu kesecikler oksijenin kana geçtiği yerlerdir). Hasta parlak ve temiz kan tükürür. Şiddetli egzersiz sırasında, gebelik ve çocukluk çağında (kan dolaşımına fazladan yük bindiği dönemlerde) bu sistem bütünüyle bozulabilir ve neredeyse bütün akciğer kesecikleri sıvıyla dolar. Bu acil tedavi gerektiren durum, "pulmoner ödem" ya da "akciğer ödemi" diye adlandırılır. Hasta öksürükle çok miktarda köpüklü pembe renkte balgam çıkarır. Bu, tipik kalp yetmezliği belirtisidir. Üçüncü etki, "atrial fibrilasyon" olarak adlandırılan, kalp atışlarının düzensizleşmesi ve aynı zamanda hızlanması durumudur (bir tür titreşme). Hasta hızla kötüleşir, en basit işleri bile soluğu kesildiği için yapamayacak hale gelir. Son olarak, mitral kapak darlığı garip, kendine özgü bir üfürüm sesi oluşturur. Bu, kalp atışları arasında kanın mitral kapaktan geçerken çıkardığı sestir. En büyük tehlike akciğerde kan basıncının yükselmesi ve akciğer keseciklerine kan sızmasıdır. Bu, çok ani olarak oluşabilir ve hemen tedavi edilmezse öldürücüdür.
Mitral stenozu'un tedavisi nedir?

Belirtilerin şiddetlenmesi ve yaşamı tehdit etmesi durumunda açık kalp ameliyatıyla zarar gören kapak değiştirilir. Bazen kireçlenme ve hasarın fazla olmadığı durumlarda kapağın tamir olasılığı da vardır. Ameliyat kararı, belirtilerin şiddetine ve özel bir röntgen yöntemi olan kalp kateterizasyonu (kalp boşluklarındaki kan basıncının damarlardan uzatılan bir tüple incelenmesi) sonuçlarına göre verilir. Kan basıncındaki yükselmeye dayanamayan ve akciğer ödemi olan hastalara acil ameliyat gereklidir. Hastalığın çok ilerlemediği durumlarda kalp kateterizasyonu yolu ile kapaktaki darlığın balon ile genişletilmesi mümkündür. Mitral kapak darlığı hemen her zaman A grubu beta hemolitik streptokoklar tarafından oluşturulan boğaz enfeksiyonundan sonra, bir tür özbağışıklık tepkisi sonucu oluştuğundan, özellikle bademcik iltihaplanmalarında tedavi konusunda erken davranmak gerekir. Bademciklerinde sık enfeksiyon gelişen bireylerin çok dikkatli olması gerekir.
Doç. Dr. Harun Arbatlı
Memorial Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı