Dünya Kentleri: Saygon (Ho Chi Minh)

Ho Şi Minh, Vietnam dilinde THANH PHÖ HÖ CHİ MİNH

Eskiden (1976’ya değin), SAYGON, Vietnam’ın en büyük kenti.

Eskiden Fransız protektorası Nam Ky’nin (1862-1954) ve Güney Vietnam’ın (1954-75) başkentiydi. Mekong Deltasının kuzeyinde ve Saygon Irmağı (Song Gai Gon) kıyısında yer alır. Güney Çin Denizinden 80 km içeridedir. Şi Minh kentinin bulunduğu alan uzun yıllar Kamboçya Krallığı’nın bir parçası olarak kaldı. Vietnamlılar bölgeye ilk kez 17. yüzyılda girdi. Fransa’yla ilişkiler Fransız tüccar ve misyonerlerinin 18. yüzyılda bölgeye yerleşmesiyle başladı. Fransızların 1859’da ele geçirdiği kent, Vietnam imparatoru Tu Duc’un da tanımasıyla 1862’de resmen Fransız yönetimi altına girdi. Sonraki yıllarda Nam Ky’nin merkezi olarak büyük bir liman kentine ve güzel villaların, görkemli kamu binalarının ve ağaçlarla çevrili bulvarların süslediği bir metropol kentine dönüştü. Bu arada kentten kuzeye ve güneye giden demiryolları inşa edildi. Japonların 1940’ta Saygon’u işgal etmesine karşın, Fransızların Vietnam’daki yönetimi 1945’e değin sürdü. Kent II. Dünya Savaşı’ndan büyük bir zarar görmedi.

Japonların 1945’te teslim olmasının ardından, Ho Şi Minh yönetimindeki Viet Minh örgütü Hanoi’de Vietnam’ın bağımsızlığını ilan etti. Saygon’da yapılan kutlamalar bir ayaklanmaya dönüştü. Fransız birliklerinin kentin denetimini ele geçirmesiyle I. Çin- hindi (Fransız Çinhindi) Savaşı (1946-54) başladı. Savaş, Vietnam’ı güney ve kuzey olarak ikiye bölen Cenevre Konferansıyla 1954’te sona erdi. Güney Vietnam’ın başkenti olan Saygon’un kültürel ve siyasal yaşamı, Kuzey Vietnam’dan gelen göçmenlerle daha zengin ve karmaşık bir yapı kazandı. 1960’lar ve 1970’lerin ilk yıllan boyunca süren II. Çinhindi (Vietnam) Savaşı (1965-75) sırasında Saygon, ABD askeri harekâtının karargâhıydı. Kentin bazı bölümleri 1968’deki çarpışmalarda yerle bir oldu.
30 Nisan 1975’te Kuzey Vietnam kuvvetlerince ele geçirilen ve adı Ho Şi Minh olarak değiştirilen kent, yönetim merkezi olma özelliğini yitirdi. Öte yandan kentin nüfusunu ve ithalata bağımlılığını azaltmak ve ticari kuruluşları millileştirmek amacıyla yoğun çaba gösterildi. 1975’ten sonra özel şirketlerin çoğu kapatıldı ya da üretimlerine ara verildi. Öte yandan kendine yeterlilik ilkesine dayalı yeni yatırımlara girişildi. Günümüzde devlete ait bir işletme, yerli malzemeden yapılan mobilya, halı, lake boya ve daha birçok el sanatı ürünlerini ihraç etmektedir.

Fransız sömürgeciliği döneminden kalma çok sayıda Batı tarzı bina, Ho Şi Minh’e o dönemde verilen Avrupa kenti görünümünü bugün de yansıtır. Vietnam Savaşı sırasında kentte bulunan lüks bar ve restoranların çoğu kapatılmıştır. 1912’de kurulduğunda Batıklar için bir toplumsal etkinlik merkezi olan şık Cercle Sportif bugün halk müzesidir. Yirmi yıl boyunca Ulusal Meclis Binası olarak kullanılan eski opera binası ulusal tiyatroya dönüştürülmüştür. Saygon Üniversitesi Ho Şi Minh Üniversitesi adı altında yeniden yapılandırılmıştır. Tan Son Nhut Havalimanından Vietnam Havayollarının ülkenin öteki kentlerine, Air France’ in ise Paris’e düzenlediği tarifeli seferler yapılır. Nüfus (1989) 3.169.135.