Samsun
Sponsorlu Bağlantılar
Tarihi
Samsun’un târihi Hititlere dayanır. Anadolu’da ilk siyâsî birliği kuran Hititler, bu bölgeye hâkim olup, Orta Karadeniz’deki eyâletlerine “Gasgas” ismini vermişlerdir.
M.Ö. 8. asırda Miletliler, Samsun limanında ticârî bir koloni olarak “Amisos” şehrini kurdular. Kafkaslardan gelen Kimmerler, bu bölgeyi ele geçirdiler. Frikyalılar bu toprakların bir kısmına sâhip oldular. M.Ö. 6. asırda Persler, Anadolu’nun büyük kısmı gibi bu bölgeyi de ele geçirdiler.
M.Ö. 4. asırda Makedonya Kralı İskender, Persleri yenerek Anadolu ve İran’ı istilâ etti. Yunanlaşmış Pers asıllı Pontus kralları, Kuzey Karadeniz ve Kırım’a hâkim oldular. Pontus Kralı Mitridates, Roma İmparatorluğu ile savaştı. Roma İmparatorluğunun gâlibiyeti üzerine, M.Ö. 1. asırda bütün Anadolu gibi bu bölge de Roma İmparatorluğunun eline geçti.
M.S. 395 senesinde Romaİmparatorluğu ikiye bölününce, bütün Anadolu gibi bu bölge de, Doğu Roma (Bizans)nın payına düştü. Bizans İmparatoru Justinianus devrinde M.S. 4. asırda şehir gelişti ve Piskoposluk merkezi oldu. Muhtelif târihlerde İslâm orduları bu bölgeye akınlar yaptılar. Fakat devamlı kalmadılar. İranlı Sâsâniler de, zaman zaman bu bölgeye akınlar yaptılar. 1071 Malazgirt Zaferinden sonra, Selçuklu Türklerinden Anadolu fâtihi Kutalmışoğlu Süleyman Şâhın komutanlığındaki Türk ordusu bütün Anadolu gibi bu bölgeyi de fethetti. Bizansın tahriki ve Roma kilisesinin teşvikiyle başlayan Haçlı Seferlerinin birincisinden sonra Selçuklular, bâzı kıyı şehirleri gibi bu şehri de terk ederek Anadolu içlerine çekildiler. Dördüncü Haçlı Seferinin sonunda başşehir Trabzon olmak üzere Pontus Rum İmparatorluğu kuruldu. Cenevizlilerin Karadeniz ticâretini ele geçirmeleri üzerine Samsun limanının önemi arttı.
Selçuklu sultanlarından Sultan Keykâvus ve kardeşi Sultan Alâeddin Keykubât, Trabzon Rum İmparatorluğunu doğuya doğru iterek küçülmesine sebep oldu. Samsun ve Sinop’u yeniden fethettiler. Samsun limanı Sinop yanında sönük kaldı. Bu devirde iki Samsun bulunuyordu: Bugünkü Samsun’un bulunduğu yerde “Müslüman Samsun” ile 2-3 km ötede ve çoğunluğunu gayri müslimlerin teşkil ettiği Ceneviz ticâret sitesi olan “Gâvur Samsun” veya “Kara Samsun” idi. Ceneviz sitesi olan Samsun, 14. asırda Osmanlı hâkimiyetini kabul etmekle beraber, 15. asırda kesin olarak Osmanlı Devletine katılmıştır. Bugün Gâvur Samsun’dan birşey kalmamıştır.
Müslüman Samsun ise, Anadolu Selçuklu Devleti çökmek üzereyken Canik Beyliğinin başşehri oldu. 1398’de Yıldırım Bâyezîd Han Samsun’u alarak, Toroslara ve Fırat’a kadar Anadolu’yu Osmanlı hâkimiyetinde birleştirdi. 1402 AnkaraSavaşında Tîmûr’a karşı yenilmesinden sonra Timur, Samsun’u Kubadoğlu Cüneyd Beye verdi. Birkaç yıl sonra Tâceddinoğlu Hasan Bey, Cüneyd Beyi öldürerek Samsun’u aldı. Az sonra Samsun, Kastamonu’da oturan İsfendiyar (Candar) oğullarının eline geçti. 1413’te Çelebi Sultan Mehmed Samsun’u alarak kesin bir şekilde Osmanlı Devletine kattı.
Osmanlı Devrinde Samsun, “Canik Sancağı” (vilâyeti) adıyla Rumiye-i Suğra Beylerbeyliğinin (eyâletinin) bir vilâyetiydi. Tanzimattan sonra Trabzon vilâyetinin (eyâletinin) 4 sancağından biri oldu. 6 kazâsı vardı.
Samsun, Osmanlı devrinde, Sinop ve Trabzon limanları yanında ikinci derecede bir Karadeniz limanı olmuştur. Bu şehirde askerî ve sivil tersâneler bulunuyordu. Anadolu’ya açılan bir kıyı şehri olarak sâkin bir târihi vardır. Ancak bu sâkin târihî hayat, merkezi Trabzon’da olmak üzere Giresun, Ordu, Samsun, Amasya, Sinop şehirlerini içine alacak şekilde kurulmak istenen “Rum Pontus Devleti”nin teşkili için girişilen vahşet ve katliâmlarla, zaman zaman bozulmuş ve yüzlerce köy haritadan tamâmen silinirken, on binlerce Müslüman Türk, Pontusçu Rum Çeteleri tarafından öldürülmüştür.
İstiklâl Harbinde, Samsun’un mühim yeri vardır. Mustafa Kemal Paşa, ordu müfettişi olarak 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak basmış, bu târih, Millî Mücâdelenin başlangıcı sayılmıştı.
Cumhûriyet devrinde 1924’te, Samsun il olmuştur. 1932’de demiryolunun gelişiyle güneye bağlandı. Samsun limanı, yeni tesislerle Karadeniz’in en mühim limanlarından biridir.
İklim
Samsun genellikle ılıman bir iklime sahiptir. Ancak sahil şeridi ve iç kesimlerinde iklim iki ayrı özellik gösterir. Sahil şeridinde (Merkez ilçe Terme Çarşamba Bafra Alaçam 19 Mayıs Tekkeköy ve Yakakent ) Karadeniz ikliminin etkileri görülür. Bunun için sahil şeridinde yazlar Sıcak kışlar ılık ve yağışlı geçer. İç kesimler (Vezirköprü Havza Ladik Kavak Asarcık ve Salıpazarı) yüksekliği 2.000 metreyi bulan Akdağ ve 1.500 metreyi bulan Canik dağlarının etkisi altında kalır. Buradaki dağların etkisinden dolayı kışlar soğuk yağmur ve Kar yağışlı yazlar ise serin geçer. Sıcaklık ve yağış yönünden Samsun hiç bir bölgeye benzemez. Samsun’da aynı Gün içerisinde Havanın bir kaç kez değiştiği görülür. Bazı yıllar kış ortalarında yazdan Günler yaşanır. Sahil şeridinde kar ile kaplı günlerin sayısı 2-3 Günü geçmez. İç kesimlerde ise kar yağışından bazen ulaşım aksar.
Samsun genelde ılıman iklime sahiptir. Ancak sahil şeridinde ve iç kesimlerde iklim 2 ayrı özellik gösterir. Sahil şeridinde (Merkez ilçe Terme Çarşamba Bafra Alaçam 19 Mayıs Tekkeköy) Karadeniz ikliminin etkileri görülür. Yazlar sıcak kışlar ise ılık ve yağışlı geçer. İç kesimde ise (Vezirköprü Havza Ladik Kavak Asarcık ve Salıpazarı) yüksekliği 2000 m’ yi bulan Akdağ ve 1500 m’ yi bulan Canik Dağları’nın etkisiyle yazlar serin kışlar ise soğuk yağmurlu ve kar yağışlı geçer.
Yıllık ortalama sıcaklık 15 ºC’dir. Yıllık ortalamalara göre en sıcak geçen aylar; Temmuz (23,1 ºC) ve Ağustos (23,2 ºC) en soğuk geçen aylar ise Ocak (6,9 ºC) ve Şubat (6,6 ºC) aylarıdır. En yüksek sıcaklık ortalaması yıllık 18,1ºC en düşük sıcaklık ortalaması ise 11 ºC’dir. İlin sahil kesiminde ölçülen Sıcaklıklar ile sahilden 10-15 km iç kısımlarda ölçülen sıcaklıklar arasında 10 ºC’ye varan farklılıklar bulunmaktadır. Özellikle kış aylarında deniz kıyısından uzaklaştıkça iç kısımlara doğru gidildiğinde sıcaklık değerleri büyük değişim göstermektedir. Güneş Temmuz ve Ağustos aylarında çok etkilidir.
Karla örtülü gün sayısının olduğu aylar; Aralık (2 gün) Ocak (3 gün) Şubat (4 gün) Mart (2 gün) ve Nisan (1 gün) olup 1993 yılı Kasım ayında 1 gün ve 1995 yılı Nisan ayında 1 gün kar örtüsü tespit edilmiştir. En yüksek kar örtülü gün sayısı Şubat ayında 4 gün olarak belirlenmiştir. Donlu gün sayısı yıllık ortalama 8’dir.
Yıllık ortalama yağış ülke ortalamasının üzerindedir (676,5 mm). Buna karşılık ildeki yağış oranı Batı Karadeniz Bölgesi illerindekinden farklıdır. İlde yağış en çok Ekim (86,5 mm) ve Kasım (81,2 mm) aylarında olmaktadır. İlin doğusundaki yağış miktarı batısına göre daha fazladır. Yıllık ortalama yağışlı gün sayısı 156 gün civarındadır.
Samsun kuzey rüzgarlarına devamlı olarak açıktır. En şiddetli esen rüzgarın yönü güney-güneybatı olup bu rüzgarın adı Aralık ayında esen Kıble rüzgarıdır.
Bitki Örtüsü
Verimli Çarşamba ve Bafra Ovaları ile bu ovalara hayat veren Yeşilırmak ve Kızılırmak, Samsun'un belirgin coğrafi karakteristik özellikleridir. Bu ovalarda yetiştirilen tarımsal ürünler, bölgemizin ticari ve sınai varlığının da asıl etkenleridir. İlimizin 957.888 ha toprak büyüklüğünün % 46.87 si tarım alanı olup, bu alanlarda başta tütün, buğday, pirinç, şekerpancarı, mısır, fındık, ayçiçeği, meyve ve sebze olmak üzere, çok çeşitli ürün yetiştirilmektedir. İlin tarımsal durumu nedeniyle, tarıma dayalı sanayinin teşviki ve geliştirilmesi gereklidir.
Flora
TR83 Bölgesi’nde yer alan Samsun İli ormanları çeşitli tıbbi, hoş kokulu, endüstriyel ve süs bitkileri türleri ile bitki örtüsü ve yabanıl hayvan çeşitliliği bakımından zengin olup, ana ağaç türü olarak, deniz seviyesinden 400 m yüksekliğe kadar kızılçam, kızılağaç, kestane, çınar, ıhlamur, 400 m ile 900 m arasında karaçam, meşe gürgen, 900 m üzerinde ise sarıçam, köknar ve ardıç türleri mevcuttur. TR83 Bölgesi’nde yaklaşık 4.000 endemik bitki türü bulunmakta olup, safran, kekik, salep, adaçayı, nane, ısırgan, oğulotu, defne, mersin, düğün çiçeği, kuşburnu, sumak, çiğdem, geven, papatya, sığır kuyruğu, su kamışı, hasır sazı, ebegümeci, ıhlamur, kestane, kızılcık, ahlat, alıç, böğürtlen, ahududu, melengiç, madımak, ballıbaba, mahlep, kapari doğal olarak yetişen başlıca bitkilerdir. Dağ çileği, safran ve çavuş üzümü bölgeye özgü çeşitlerdir. Arazi yapısı ve iklim özellikleri nedeni ile Samsun İli büyük zenginlik göstermektedir. Yağışın yıl içinde dağıldığı, sıcaklık farkının az olduğu bu bölgede bol orman alanlarına rastlanır. Kıyı şeridinde 200–300 m yükseltiye ve vadi ağızlarında birkaç km içerilere kadar uzanan yeşil çalılıklar bir yalancı maki şeridi görünümündedir. Akdeniz tipin göre daha sık ve uzun boylu olan bu maki formunu defne, kocayemiş, sandal, orman gülü, kızılcık, yabani fındık, akçakesme, geyik dikeni, böğürtlen ve sarmaşıklar oluşturur. Kızılırmak ve Yeşilırmak deltalardaki düzlüklerde yakın zamana kadar dişbudak, kızılağaç, akçaağaç, kavak ve meşelerden oluşan geniş düzlük ormanları ve subasar ormanları yer almaktaydı. Ancak bunların büyük bir kısmı tahrip edilmiş, geriye küçük orman parçaları kalmıştır. (Semih Demirbaş: Editör, Samsun Doğa Turizmi Mastır Planı 2013 - 2023, TC Orman ve Su İşleri Bakanlığı Yayınları, Samsun 2013,)
Fauna
Bölge yaban hayvanları için doğal bir ortam özelliği oluşturur. Bölge yabanıl hayvanları; ayı, sansar, tilki, çakal, kurbağa, yılan, kirpi, yarasa, porsuk, kurt, tavşan, karaca, geyik, yabani domuz, gelincik, sincap, kaplumbağa, kertenkele, vaşak, kınalı keklik, karatavuk, doğan, kartal, çulluk, şahin, su tavuğu, kılkuyruk, elmabaş, üveyik, karabatak, balıkçıl, leylek, kırlangıç, bıldırcın, bülbül, baykuş, ağaçkakan, kırlangıç, deniz kenarında martı, iç sular ve göllerde sazan, kefal, alabalık, yayın, su yılanı, mersin balığı, tatlı su kaplumbağası, kurbağa türleri, semenderler gibi canlılardan oluşmaktadır. (Semih Demirbaş: Editör, Samsun Doğa Turizmi Mastır Planı 2013 - 2023, TC Orman ve Su İşleri Bakanlığı Yayınları, Samsun 2013,)
Ekonomik Yapı
Samsun İlinin ekonomik yapısını oluşturan sektörlerin başında tarım sektörü gelmekle birlikte sanayi, hayvancılık ve turizm de önemli bir yer işgal etmektedir. İl ekonomisinde büyük etkisi olan tarımsal ürünler; buğday, tütün, mısır, ayçiçeği, şeker pancarı, fındık, çeltik ve sebzedir. İl tarımında önemli bir yere sahip olan Bafra ve Çarşamba ovaları toplam 122.410 hektarlık tarım alanına sahiptir. Buralarda yetişen sebzeler (domates, biber, kavun, karpuz, vb.) öncelikle bölge ihtiyacını gidermekle birlikte, yurdun dört bir yanına da pazarlanmaktadır. Tarım bu bölgede ağırlıklı sektör olduğundan Samsun İli istihdam yapısı da ilk aşamada tarımdan etkilenmiştir. İstihdam gücünün % 67'si tarımsal alanda çalışmaktadır. Bununla birlikte, Bağımsız Devletler Topluluğu ve Türk Cumhuriyetlerine yakınlığı, deniz, kara, hava ve demir yolu ulaşım imkânlar ile büyük potansiyele sahip bulunan İlimiz sanayide istenilen seviyede gelişme gösterememiştir. Samsun İli imalat sanayiinin yaratmış olduğu katma değerinin % 55.6'sı kamu, % 44.4 'ü ise özel sektör tarafından gerçekleştirilmektedir. Samsun, Doğu Karadeniz Bölgesi'nin en büyük kentidir. Kentin Nüfus yoğunluğu sebebiyle ticari ve sınai yaşantısı canlıdır. Özellikle 1980 yılından sonra kentte daralan istihdamın geliştirilmesi için endüstri çağına uygun olarak gerek kent civarında gerekse ilçelerinde küçük sanayi siteleri oluşmuş, istihdam yavaş yavaş sermaye yoğun olan küçük işletmelere doğru yönelmeye başlamıştır. Bunların yanı sıra Organize Sanayi Bölgeleri de önemli katkılar sağlayacak duruma gelmek üzeredir. Samsun ve yöresindeki imalat sanayiinde üretilen ürünlerin en önemlileri; çimento, gübre, bakır, yapay jüt, oto yedek parçası, muhtelif boyutlarda pompa, mobilya ve tekstil, demir, hazır giyim, ilaç ve tıbbi aletlerdir. Büyük ve orta ölçekli işletmelerin yanı sıra, küçük ölçekli işletmelerde emek yoğun bir şekilde kalorifer kazanı, PVC tesisleri, zirai alet ve makineleri, bakır mamulleri, inşaat demirleri, plastik poşet, muhtelif şekerleme, reçel ve sanayi tipi mutfak eşyası yapan küçük tesisler de mevcuttur. Samsun' da yapılan hayvancılık tamamen ailelerin kendisini geçindirmesine yöneliktir. Turizmin Samsun ekonomisindeki payı az olmakla birlikte il merkezinde olduğu gibi ilçe ve köylerde de gezip görülmeye değer çok sayıda tarihi ve turistik yerler mevcuttur. Yaz aylarında denizden ve kumdan yararlanılabildiği gibi kış aylarında da av turizmi yapılabilmektedir.
Samsun Yeryüzü Şekilleri ve Bilgileri
Kızılırmak : [Nehir] , 1182 km. uzunluğu ile Türkiye'nin kendi sınırları içinde denize ulaşan en uzun nehri olan Kızılırmak, Sivas’ın İmranlı İlçesinin doğusundaki Kızıldağ’dan doğar ve Samsun Bafra ilçesinden denize akar.
Akdağ : [Yayla] , 1.500 metre yükseklikteki yaylanın ilçeye uzaklığı 7 km'dir. Akdağ Kayak Tesisleri de bu yayladadır.
Kunduz : [Dağ] , Samsun İli Vezirköprü İlçesi toprakları üzerinde bulunan Kunduz Dağlarının yüksekliği 1783 metredir. Ünlü kunduz ormanları ile birlikte anılan dağ orman ürünlerinin çokluğu ile ünlüdür.
Yeşilırmak : [Nehir] , Sivas’ın Koyulhisar İlçesinin güneyindeki Kösedağ’ın yamaçlarından doğar ve Samsun Çarşamba ilçesinden denize dökülür. Uzunluğu 768 kilometredir.
Çangal : [Dağ] , Samsun İli sınırlarının batı ucundan içeri giren Çangal Dağlarının büyük bir kısmı Sinop İli sınırları içerisindedir. Çangal dağlarının ortalama yüksekliği 1500 metredir.
Küpecik : [Yayla] , 1.600 metre rakımlı yaylanın Ladik ilçesine uzaklığı 23 km'dir. Bu yaylanın suyunun böbrek taşlarını erittiği halk tarafından söylenmektedir.
Sıralı : [Dağ] , Samsun İlinin önemli yüksekliklerinden birisi olan Sıralı Dağlar Kavak İlçesinin doğusunda yer alır ve yüksekliği 1300 metredir.
Hacılar : [Dağ] , Ankara -Samsun karayolu üzerinde,Kavak ilçesinden sonra yer alan Hacılar dağının yüksekliği 1150 metredir.
Büyükkızoğlu : [Yayla] , 1.600 metre yükseklikteki yaylanın Ladik ilçesine uzaklığı 10 km'dir. Yolu ham yol olup arazi araçları gidebilir. Yayla evleri ve suyu vardır.
Çarşamba : [Ova] , Kirazlık’tan başlayan Çarşamba Ovasının yüz ölçümü 89.500 hektardır. DSİ tarafından yaptırılan su kanalları sayesinde arazinin % 70 i tarıma elverişli hale getirilmiştir.
Derbent : [Baraj Gölü] , Derbent Barajı Altınkaya’nın 30 km mansabında olup yüzer baraj sınıfına girer. Derbent barajı Bafra’ya 7 km uzaklıktadır. Baraj enerji üretimi ve yapılan kanallarla Bafra ovası sulama amaçlıdır.
Suat Uğurlu : [Baraj Gölü] , Hasan Uğurlu barajının 18 km aşağısında Yeşilırmak’ın Çarşamba ovasına açıldığı yerdedir.
Terme : [Nehir] , Terme Çayı Kara ormandan doğar. Simenit etrafındaki sazlıkları besleyen Terme Çayı İlçeyi ikiye bölerek Karadeniz'e dökülür. Genişliği 30 metre derinliği yaklaşık 1 metredir.
Nebiyan : [Dağ] , Samsun’un kuzey batısında bulunan Koca Dağın batısında bulunan Nebiyan Dağlarının yüksekliği 1224 metredir.
Liman : [Göl] , Bafra ya 20 km uzaklıktadır. 3 km büyüklüğündeki göl bazı kollarla denize açılmıştır. Bu kolların uzunluğu bazı yerlerde 2000 metreyi bulur. Gölde kefal ve sazan balığı avcılığı yapılmaktadır.
Vezirköprü : [Baraj Gölü] , İstavroz Çayı üzerinde, sulama amacıyla inşa edilmiş bir barajdır.
Ondokuzmayıs : [Baraj Gölü] , Engiz Çayı üzerinde, sulama ve içme suyu amacıyla inşa edilmiştir. Kaya gövde dolgu tipi olan baraj 1.665 hektarlık bir alana sulama hizmeti verirken, yıllık 38 hm³'lük de içme suyu sağlamaktadır.
Altınkaya : [Baraj Gölü] , Altınkaya barajı ve HES Bafra ilçe merkezinin 35 km güney batısında Kızılırmak üzerinde yer almaktadır. Baraj elektrik enerjisi üretimi için ve taşkın önleme maksadıyla yapılmıştır.
Canik : [Dağ] , Canik Dağlarının batı uçları Samsun topraklarında bulunur. Yükseklikleri az olan bu dağ sıraları Karadeniz ile iç kesimler arasındaki ulaşıma engel olmazlar. Yüksekliği ortalama 1500 metredir.
Nebiyan : [Yayla] , 19 Mayıs ilçesi sınırlarındaki Nebiyan dağında pek çok yayla bulunmaktadır.
Çakırgümüş : [Yayla] , 1.500 metre yükseklikteki yaylanın Ladik ilçesine uzaklığı 12 km'dir. Yolu ham yol olup, her türlü araçla ulaşım mümkündür.
Aktaş : [Yayla] , 950 metre yükseklikteki yaylanın Ladik ilçesine uzaklığı 9 km'dir. Yolu asfalt olup, her türlü araç gidebilir.
Simenit : [Göl] , Terme Çayı yatağının değişmesi ile meydana gelmiştir. Terme ilçesinde bulunan gölde balıkçılık yapılmaktadır. Terme'ye 20 km uzaklıkta bulunan göl, kanalla birbirine bağlanmış iki göl görünümündedir.
Akdağ : [Dağ] , Samsun İlinin en yüksek dağı olan Akdağ ın yüksekliği 2062 metredir. Ladik İlçesi ve Amasya arasında bulunan Akdağ zengin orman yapısına sahiptir.
Çakmak : [Baraj Gölü] , Çakmak Barajı içme-kullanma-sanayi suyu temini için inşa edilmiş bir barajdır. Barajdan verilen toplam su miktarı 4000 litre/saniye olup içme suyu için 3540 l/s su verilmektedir.
Gürcü : [Yayla] , 1500 metre yükseklikteki yaylanın Ladik ilçesine uzaklığı 5 km'dir. Yolu stablize olup her türlü araç gidebilir. Gürcü Yaylası’ndaki gölün donmasıyla doğal buz pisti oluşmaktadır.
Kocadağ : [Dağ] , Samsun İlinin kuzey kesiminde Kavak ilçesi yakınlarında bulunan Kocadağ 1310 metre yüksekliktedir.
Şahinkaya : [Kanyon] , Altınkaya Barajı sayesinde Vezirköprü ilçe sınırlarında oluşan kanyon, muhteşem bir doğal manzaraya sahiptir.
Ladik : [Göl] , Tersakan ırmağının kaynağını teşkil eden Ladik Gölü Ladik’e 10 km uzaklıktadır. Gölde alabalık ve turna balığı bulunmaktadır. Balıkçılık yanında üzerinde yüzen adacıkları ve geniş sazlıkları vardır.
Bafra : [Ova] , 47727 hektarlık ova nın 6150 ha'lık alan halihazırda sulanmaktadır. Türkiye'nin en verimli ovalarından biridir.
Hasan Uğurlu : [Baraj Gölü] , Ayvacık ilçesi sınırlarında bulunan hidro elektrik santralidir.
Kunduz : [Yayla] , Vezirköprü ilçesine 52 km. uzaklıkta bulunan Kunduz yaylası orman dokusu Altınkaya Baraj Gölüyle birleşmiştir. Yayla turizminin yanı sıra pek çok doğa turizmi için idealdir.
İlçeler
Samsun ilinin 17 ilçesi vardır.
3 merkez ilçesi ve nüfusu(2009):
- İlkadım 311.885
- Atakum 116.503
- Canik 89.758
- Tekkeköy 49.462
- Bafra 145.393
- Çarşamba 138.527
- Vezirköprü 105.890
- Terme 77.178
- Havza 45.933
- Alaçam 30.351
- Ayvacık 25.087
- Ondokuzmayıs 24.959
- Kavak 21.557
- Salıpazarı 20.941
- Asarcık 19.068
- Ladik 18.022
- Yakakent 9.560
Samsun'un Gelenek ve Görenekleri
Doğum, sünnet, düğün, ölüm gibi hayatın farklı aşamalarında Samsun'da yer alan gelenek ve görenekler diğer illere göre farklılık göstermektedir.
Doğum'dan sonra bebek görmeye gelenler yiyecek ya da giyecek getirirler. Kırkı çıkan anne ve bebeğin gittiği yerlerde genelde yumurta yedirilir. Yumurta gibi tutasın derler. Annenin yüzüne bahtı açık olsun diye un sürerler.
Sünnet olan erkek çocuğu için verilen yemek, düğün sahibinin maddi durumu ile orantılıdır. Maddi durumu iyi olanlar kurban keserek etli sulu yemeğin yanı sıra pirinç ve bulgur pilavı, makarna ve tatlı gibi ikramda bulunulur. Maddi durumu iyi olmayanlar mevlit esnasında sadece şeker veya şerbet ikram ederler.
Askere gidecek gencin evine göz aydınlığına ve asker görmeye gidilir. Akrabalar, komşular ve yakın dostlar hediyelerle gelirler, yerler içerler ve helalleşirler. Asker dünüşü de asker görme tekrar edilir. Adaklar varsa kesilir. İkramda bulunulur. Yemek davetini bazen askere gidenler ortaklaşa gerçekleştirirler.
Evlenme, Oğlan yakınları kız evine, kız istemeye gider. Kızın ailesi uygun görürse evlilik işine karar verilir. Buna "söz kesme" denir. Daha sonra nişan yapılır. Buna yörelere göre "şerbet" veya "şerbet içmek" adı verilir. Şerbetten iki gün önce oğlan evi kız evine şerbet için şeker, kahve, çay ve nişan takımı gönderir. Dini bayramlar olan Ramazan ve Kurban bayramları ile Hıdrellez günü oğlan evi kız evine kurbanlık koç gönderir. Düğünde gerek kız ve gerekse erkek evinin, gelen konuklara ziyafet vermesi geleneği vardır. Konukları düğüne davet etmek için Lâdik köylerinde "şeker" dağıtılır. Buna "okuntu" denir. Köy düğünleri genellikle Perşembe akşamları davul zurna çalarak başlar. Lâdik köylerinde asma günü ‘’soku’’günüdür. Köyün ortasında bulunan taş bir dibekte yarma dövülür. Gelin oğlan evine gelince üzerine su serpilir. Eve girerken başına damat ve kaynana tarafından para ve çerez serpilir. Gelin geldikten sonra akşamüzeri oğlan evinde yemek yenir.
Ölüm, Kavak, Lâdik ve Havza’nın bazı köylerinde ölünün kapısında bir kurban keserek etini komşuların getirdiği yemeklerle beraber misafirlere ikram ederler. Cenaze defnedildikten sonra yedisi, kırkı, elli ikisi gibi günler sayılarak bu günlerin tamamlandığı günlerde komşulara ve akrabalara yemekler verilir. Ölenin ruhu için Kuran’ı Kerim ve mevlit okutulur.
Şenlikler ve Festivaller
Uluslararası Halk Dansları Festivali: Samsun Milli Fuarı bünyesinde 23-29 Temmuz tarihleri arasında düzenlenmektedir.
Hıdırellez: Mayıs ayının 6'sında kutlanır. Bolluk ve bereket günlerinin başlangıcı sayılır.
Karpuz Festivali: Bafra ilçesinde 1987 tarihinden beri düzenlenmektedir. Ağustos ayının son haftasında, iki gün süreyle çeşitli eğlence, müsabaka ve etkinliklerle kutlanır.
Bengü Karakuçak Güreşleri: Bafra ilçesinin Bengü köyünde düzenlenmektedir. 1994 yılında başlatılmış olan şenlikler 10 temmuzda bir gün yapılmaktadır.
Altın Fındık Yağlı Pehlivan Güreşleri: Terme ilçesinin Köybucağı kasabasında 1986 yılında başlayan şenlikler her yıl 9 eylül günü düzenlenir.
Yaşar Doğu Şenlikleri: Kavak ilçesinde daha çok güreş ağırlıklı olarak eylül ayında düzenlenmektedir.
Geleneksel Karakucak Güreşleri ve Atyarışları: Asarcık ilçesinde Eylül ayının son günleri ve Pazar günleri düzenlenmektedir.
Yeşilırmak Kültür ve Sanat Şenliği: Çarşamba ilçesinde 1994 yılından beri düzenlenmektedir. 20-23 Mayıs tarihleri arasında çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır.
Göller Bölgesi Güreşleri: Ayvacık ilçesinde yaz aylarında düzenlenmektedir.
Hüseyin Dede Şenlikleri: Alaçam ilçesinde düzenlenmekte olup, 7 mayısta kutlanmaktadır.
Neyzen Tevfik Kültür Şenliği: 24 Mart 1879'da Kolay'da doğan ünlü hiciv ustası Neyzen Tevfik adına düzenlenmekte olup, ekim ayında kutlanmaktadır.
Köprülü Mehmet Paşa Kültür Sanat ve Spor Festivali: Vezirköprü ilçesinde Eylül ayının ilk Cuma günü başlayan festival 10 gün sürmektedir.
Altın Pirinç Festivali: Terme ilçesinde düzenlenmektedir. 1991 yılından beri yapılan festival, yörenin ünlü Kocaman pirinci adına haziran ayının 3. ve 4. günleri yapılmaktadır.
Karadeniz Kısa Film Festivali: Merkez ilçede ilk defa 1996 yılında düzenlenmiştir. Uluslararası nitelikte olup, 23-31 mart tarihleri arasında her yıl düzenlenmesi amaçlanmıştır.
Deniz Oyunları Festivali: Yakakent ilçesinde düzenlenmektedir. İlk başlangıç tarihi 1995 yılıdır. 22-23 temmuz tarihleri arasında yapılmaktadır.
Önemli Haftalar
19 Mayıs Kültür ve Sanat Haftası: Merkez ilçede Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nca organize edilmektedir. 1981 yılından beri her yıl 16-19 mayıs tarihleri arasında çeşitli etkinliklerde kutlamaktadır.
25 Mayıs Kültür ve Sanat Haftası: Atatürk'ün Havza'ya gelişlerinin yıldönümünde Havza Belediye Başkanlığı'nca düzenlenmektedir.
MsXLabs.org
-derlemedir.
"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.