Bir Gözlem Projesi - Ay
Yasaklı
Ay Neden Limon Şeklinde?
Bir araştırmaya göre Ay'ın limon şeklinde olmasının nedeni hem kendi yörüngesinde dönüşü hem de Dünya'nın uyguladığı çekim kuvveti.Bilim insanları Ay'ın kendi yörüngesinde dönüşü ve Dünya'dan gelen çekim kuvveti nedeniyle Ay'ın şeklinin limona benzediğini açıkladı. Dünya'nın uyguladığı çekim kuvvetinin ve kendi yörüngesinde dönüşünün Ay'ın şekline etkisini inceleyen çalışma "Nature" dergisinde yayımlandı.
Araştırmayı yürüten Amerikalı ekibin başındaki Profesör Ian Garrick Bethell, bu şeklin Ay henüz katılaşmadan oluşmaya başladığını savunuyor. Bethell'a göre, Ay henüz sıvıyken ve üstü ince bir kaya parçasıyla kaplıyken çevresel etkilerle limonsu şekli aldı. Dünya'nın Ay üzerinde uyguladığı çekim kuvvetinin aynı zamanda Ay'ın kendi yörüngesinde dönmesini sağladığı belirtiliyor.
Dönüş Hızının Etkisi
Bethell, "Hem Dünya'nın hem Mars'ın hem de diğer gezegenlerin şeklinin çoğunlukla dönüş hızından kaynaklandığını biliyoruz" dedi. Profesör, sözlerine şöyle devam etti: "Eğer içi dolu bir balon alırsanız ve onu kendi etrafında döndürmeye başlarsanız, orta kısmı şişecektir. Dünya'nın durumu da buna çok benziyor. Ancak bu, Ay'ın şeklindeki bozukluğunu açıklamıyor. Ay, oldukça yavaş döndüğü için ve Dünya'dan uzakta kaldığı için, Dünya'nın bugün uydusuna uyguladığı çekim kuvveti, limon şeklinin sebebi olarak gösterilemiyor."
Profesör Bethell'in bu konuya getirdiği yeni açıklama ise 4 milyar yıl öncesine dayanıyor. Buna göre Ay'ın şekli, Dünya'dan bir parça olarak koptuğunda ve Dünya'ya daha yakın durduğu dönemlerde belirginleşiyor. O dönemde hem çekim kuvvetinin daha güçlü olduğu hem de Ay'ın daha hızlı döndüğü ifade ediliyor. Oldukça sıcak bir kütle olan Ay, tüm bu etkenler çerçevesinde şeklini alıyor.
'Jüpiter'in Uydusundan Esinlendik'
İlk başta sıvı bir kaya kütlesi halinde meydana gelen Ay, daha sonra yavaş yavaş soğuyarak katılaşıyor.Böylece Ay esneyerek üzerindeki ince kabuğa doğru yayılıyor. Profesör Bethell, bu fikrin Jüpiter'in uydusu "Europa" üzerine yapılan bir araştırmadan ilham aldığını söylüyor. Europa'nın üzerinde bir okyanus var ve okyanusun üzerinde yüzen bir buz tabakası bulunuyor. 2013'te Jüpiter ve Europa üzerine yapılan araştırmada, Jüpiter'deki çekim gücüyle ortaya çıkan ılık suyun, Europa üzerindeki buzdan tabakada nasıl yayıldığı inceleniyordu. Profesör Bethell ve ekibi de, benzer bir etkinin Ay'da yaşanmış olabileceğini düşünüyor. Buna göre Ay'ın ilk oluştuğu evrelerde üzerindeki sıvı haldeki kayalıkta benzer etkiler görülebileceği ifade ediliyor.
Krater ve Havzalar Hesaplandı
Araştırmacılar, katılaşmanın ardından Ay'ın üzerinde oluşan krater ve havzaları da hesaplamalarına dahil ettiler.Daha önce Ay'ın şekline ilişkin yapılan araştırmalarda bu krater ve havzalar sorun çıkarmıştı ve Ay'da koordinatların belirlenmesi ve şeklin yorumlanabilmesini zorlaştırmıştı. Profesör Bethell, "Ay üzerindeki boşluklar nedeniyle oluşan belirsizliklerin giderilmesi için çok çalıştık" dedi. Ekip, sonucun Ay'ın tuhaf şekline dair şimdiye kadarki en iyi açıklama olduğunu ileri sürüyor.
Kaynak: Nature / BBC (05 Ağustos 2014)
Sponsorlu Bağlantılar
Araştırmayı yürüten Amerikalı ekibin başındaki Profesör Ian Garrick Bethell, bu şeklin Ay henüz katılaşmadan oluşmaya başladığını savunuyor. Bethell'a göre, Ay henüz sıvıyken ve üstü ince bir kaya parçasıyla kaplıyken çevresel etkilerle limonsu şekli aldı. Dünya'nın Ay üzerinde uyguladığı çekim kuvvetinin aynı zamanda Ay'ın kendi yörüngesinde dönmesini sağladığı belirtiliyor.
Dönüş Hızının Etkisi
Bethell, "Hem Dünya'nın hem Mars'ın hem de diğer gezegenlerin şeklinin çoğunlukla dönüş hızından kaynaklandığını biliyoruz" dedi. Profesör, sözlerine şöyle devam etti: "Eğer içi dolu bir balon alırsanız ve onu kendi etrafında döndürmeye başlarsanız, orta kısmı şişecektir. Dünya'nın durumu da buna çok benziyor. Ancak bu, Ay'ın şeklindeki bozukluğunu açıklamıyor. Ay, oldukça yavaş döndüğü için ve Dünya'dan uzakta kaldığı için, Dünya'nın bugün uydusuna uyguladığı çekim kuvveti, limon şeklinin sebebi olarak gösterilemiyor."
Profesör Bethell'in bu konuya getirdiği yeni açıklama ise 4 milyar yıl öncesine dayanıyor. Buna göre Ay'ın şekli, Dünya'dan bir parça olarak koptuğunda ve Dünya'ya daha yakın durduğu dönemlerde belirginleşiyor. O dönemde hem çekim kuvvetinin daha güçlü olduğu hem de Ay'ın daha hızlı döndüğü ifade ediliyor. Oldukça sıcak bir kütle olan Ay, tüm bu etkenler çerçevesinde şeklini alıyor.
'Jüpiter'in Uydusundan Esinlendik'
İlk başta sıvı bir kaya kütlesi halinde meydana gelen Ay, daha sonra yavaş yavaş soğuyarak katılaşıyor.Böylece Ay esneyerek üzerindeki ince kabuğa doğru yayılıyor. Profesör Bethell, bu fikrin Jüpiter'in uydusu "Europa" üzerine yapılan bir araştırmadan ilham aldığını söylüyor. Europa'nın üzerinde bir okyanus var ve okyanusun üzerinde yüzen bir buz tabakası bulunuyor. 2013'te Jüpiter ve Europa üzerine yapılan araştırmada, Jüpiter'deki çekim gücüyle ortaya çıkan ılık suyun, Europa üzerindeki buzdan tabakada nasıl yayıldığı inceleniyordu. Profesör Bethell ve ekibi de, benzer bir etkinin Ay'da yaşanmış olabileceğini düşünüyor. Buna göre Ay'ın ilk oluştuğu evrelerde üzerindeki sıvı haldeki kayalıkta benzer etkiler görülebileceği ifade ediliyor.
Krater ve Havzalar Hesaplandı
Araştırmacılar, katılaşmanın ardından Ay'ın üzerinde oluşan krater ve havzaları da hesaplamalarına dahil ettiler.Daha önce Ay'ın şekline ilişkin yapılan araştırmalarda bu krater ve havzalar sorun çıkarmıştı ve Ay'da koordinatların belirlenmesi ve şeklin yorumlanabilmesini zorlaştırmıştı. Profesör Bethell, "Ay üzerindeki boşluklar nedeniyle oluşan belirsizliklerin giderilmesi için çok çalıştık" dedi. Ekip, sonucun Ay'ın tuhaf şekline dair şimdiye kadarki en iyi açıklama olduğunu ileri sürüyor.
Kaynak: Nature / BBC (05 Ağustos 2014)
Son düzenleyen nötrino; 10 Şubat 2016 21:10
