Sahabe Nedir?

SAHABE

çoğl. a. (ar. şahıb'm çoğl. sahabe). Esk.
1. Hz. Muhammet'i görmüş, onun konuşmalarını dinlemiş olanlar.
2. Sahipler, bir şeye sahip çıkanlar.

—ANSİKL. Arkadaş anlamındaki sahip sözcüğünün çoğulu olan sahabe yerine ashab' sözcüğü de kullanılır. Müslümanların ilk kuşağı olan sahabenin önemli bir bölümünü muhacirun (Mekke'den Medine’ye göçenler) ve ensar (medineli ilk müslümanlar) oluşturur.

Sahabenin İslam tarihinde özel bir yeri ve önemi vardır. Hz. Muhammet’e içtenlikle inanan ve bağlanan bu insanlar İslam dininin tutulup yayılması için tam bir özveriyle çalıştılar. Çok sayıda güçlüğü ve engeli sahabenin desteğiyle aşan Hz. Muhammet de ümmetin en hayırlısının kendi sahabesi olduğunu belirtir, kendisini sevenlerin sahabeyi de sevmelerini ister.

Bu nedenle bütün ehl-i sünnet bağlıları Hz. Muhammet’in ölümünden (632) sonra sahabe arasında çıkan anlaşmazlıkları, dönemin siyasal ve toplumsal koşullarının sürüklediği acı olaylar olarak görür, ayrım yapmaksızın bütün sahabeyi saygıyla anarlar. Sahabeden birinin adı geçtiğinde Radıyallahu anhü (Allah ondan hoşnut olsun) demek ehl-i sünnet arasında titizlikle uygulanan bir gelenektir.

Sahabenin İslam dinine en önemli hizmetlerinden biri de Kuran'ın değiştirilmeden sonraki kuşaklara aktarılması ve Hz. Muhammet'in hadislerinin derlenmesi yolunda yaptıkları çalışmalardır.
Sahabenin hepsi de saygıdeğer olmakla birlikte, yaptıklan hizmetler bakımından aralarında bir derecelendirmeye gidilmiştir.

Bunlar arasında en yaygın ve en çok benimsenmiş olanı Hakim en-Nişaburi’nin yaptığı şu sıralamadır:
1. Mekke’de müslümanlığı kabul edenler (Dört halife'nin de içinde bulunduğu aşerei mCıbeşşere [cennetle müjdelenmiş on kişi] bunlar arasındadır. Ayrıca, ilkmüslüman kadın olan Hatice, ilk müslüman erkek olan Ebubekir, ilk müslüman çocuk olan Ali ve ilk müslüman köle olan Zeyt bin Harise’nin bu kesim içinde özel bir yeri vardır.);
2. Dar un-nedve üyeleri (Mekke müşriklerinin danışma meclisi olan Dar un-nedve, halife Ömer müslümanlığa girdikten sonra müslümanların da katıldıkları bir meclis durumuna geldi ve bu müslümanlara Dar un-nedve ashabı denildi.);
3. Habeşistan'a hicret edenler (11 erkek, 4 kadın);
4. Akabe biatı’nda bulunan medineli 12 kişi;
5. ikinci Akabe biatı’nda bulunan medinli 70 erkek, 2 kadın;
6. Hicret (622) sırasında Hz. Muhammet Küba'dayken Medine'ye ulaşanlar;
7. Bedir savaşı'na katılan 300’ün üzerinde müslüman;
8. Bedir savaşı ile Hudeybiye anlaşması arasında müslüman olanlar;
9. Hudeybiye'de Şeceri ndvan diye anılan bir ağacın altında Hz. Muhammet'e biat edenler;
10. Hudeybiye anlaşması ile Mekke’nin alınması arasında müslüman olanlar;
11. Mekke'nin alınışı sırasında müslüman olanlar;
12. Mekke’nin alınışı ile veda haccı arasında Hz. Muhammet'i gören çocuklar.
Sahabenin sayısı kesin olarak bilinmemekle birlikte, 100 000’in üzerinde değişik rakamlar verilmektedir. Birçok tarihçi, Hz. Muhammet'in veda hutbesini 100 000'in üzerinde sahabenin dinlediğini belirtir.