YALITIM a. Bir binanın içiyle dış ortam arasındaki ısı alışverişini azaltmak (ısı yalıtımı) ya da istenmeyen seslerin kapalı bir mekâna girmesini önlemek (ses yalıtımı) için geliştirilen ve uygulanan yöntem ve tekniklerin tümü. (Eşanl. İZOLASYON. TEC RİT.) [Bk. ansikl. böl. İnş.]
—Akust. Akustik yalıtım, biri kapalı bir ortamın dışında, diğeriyse bu ortamın içinde bulunan iki nokta arasındaki akustik yeğinliği azaltma. (Bu iki nokta yerini iki nokta kümesi alabilir; bu durumda akustik yalıtım her iki kümedeki yeğinliklerin ortalamasının azaltılması olarak tanımlanır.) || Kaba akustik yalıtım, kapalı bir ortamda yayımlanan bir sesin ortalama akustik yeğinlik düzeyi ile ikinci bir kapalı ortama iletilen aynı sesin akustik yeğinlik düzeyi arasındaki fark. (Bu fark, gerek belirli bir frekans, gerek belirli bir frekans bandı ya da tümel olarak belirli bir tayfta gürültü için desibel cinsinden ifade edilir) || Kapalı bir ortamın dış ortama göre kaba akustik yalıtımı, kapalı bir ortamın dışında, bu ortamı çevreleyen duvarlardan birinin 2 m önünde bulunan bir noktanın akustik yeğinlik düzeyi ile kapalı ortamdaki akustik yeğinlik düzeyi arasındaki fark.
—Elektrotekn. iletken bir düzeneğin, yalıtım nedeniyle kazandığı niteliklerin tümü. || Yalıtım direnci, yalıtkanlarla birbirinden ayrılmış iki cisim ya da düzenek arasındaki direncin belirli koşullar altında ölçülen değeri. (Elektrik motorlu ev aletlerinde yalıtım direncinin değerinin genellikle 2 ya da 7MO'dan büyük olması gerekir.) || Yalıtım düzeyi, bir düzeneğin yalıtımının özel koşullarda dayanabilmesi gereken test gerilimi. (Elektrik motorlu ev aletlerinde bu gerilim duruma göre 500 ile 3 750 V arasındadır.) || Yalıtım hatası, yalıtım direncinin aşırı derecede azalması. || Yalıtım uzaklığı, gergin bir telin iki iletken bölümü arasındaki en kısa uzaklık.
—inş. Yüzeysel yalıtım, bir kiriş ya da levha üzerine, tabancayla bir yapıştırıcı ve lifler püskürterek gerçekleştirilen ses ve ısı yalıtımı.
—Kâğ. san. Elektrik yalıtım kâğıdı, yüksek elektrik direnci nedeniyle elektrik sanayisinde yalıtım için kullanılan kâğıt ya da karton. (Eşanl. DİELEKTRİK KÂĞİT)
—Psıkan. Bir tasarım ya da bir eylemle bireyin düşüncelerinin ya da etkinliklerinin tümü arasındaki bağlantıların kopması sonucunu doğuran (Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. inş. Isı yalıtımı. Isıtmanın gerekli olduğu bütün sanayileşmiş ülkelerde, binaların ısı yalıtımını belli kurallara bağlayan bir yönetmelik bulunur. Birçok ülkede, maksimum yüzeysel ısı geçirme katsayısı (K katsayısı), her bir yüzey (duvar teras vb.) için ayrı ayrı belirlenmiştir. Hacimsel ısı kaybı katsayısı ya da G katsayısı, bir binanın ya da bir konutun yararlı her m3'ü başına, iç ve dış ortam arasındaki sıcaklık sapması derecesi için ısı kayıplarını belirtir. Bu katsayısı iklim bölgesine, ısıtma sistemine (elektrikli ya da başka tür ısıtma) ve bazı geometrik özelliklere bağlı olarak kimi değerleri aşamaz. Yönetmeliklerde G katsayısı değerinin gittikçe küçültülmesi, aşırı yalıtım diye adlandırılabilecek bir sonuca götürmüştür Yine de. kullanıcıların ve camlardan gelen ışımanın sağladığı bedelsizi ısılar da hesaba katılırsa, bir binanın ya da bir mekânın yalıtımı B katsayısıyla belirlenebilir. B katsayısı, tanım olarak G katsayısıyla aynıdır (m3 ve kelvin başına watt) ama G katsayısının hesaba katmadığı bedelsiz ısıları da dikkate alır. Duruma göre, biri ya da öteki Isover-Saint-Gobain belgesine göre kilit geçirme yoluyla boruda ısı yalıtımı göz önüne alınır. Özellikle konutlarda G katsayısı, havalandırma yoluyla oluşan ısı kayıplarını hesaba katar. Konut dışında kalan mekânlarda, benzer bir katsayı olan G, devreye girer kİ, bu katsayı da, havalandırma ve sızma kayıplarını değil, yalnız çeperler yoluyla ısı yitimini dikite alır.
Yakın bir gelecekte, binaların ısı yalıtımının geliştirilen yeni tekniklerde daha da iyileştirilebileceği düşünülmektedir. Dinamik yalıtım adı verilen teknikler, çeperler içinde hava dolaşımını öngörür (bir lam içinde dolaşan hava; bir yalıtkan içinden geçerek dolaşan hava; yine yalıtkan içinden geçen, ama bir ısı pompası yardımıyla sürekli tazelenen hava).
Sözü edilen yöntemlerin tümü, yeni inşa edilecek binalar için geçerlidir. Eski yapılarda duvarların yalıtımı dıştan gerçekleştirilir. Çeşitli yalıtım teknikleri arasında, araya yalıtkan bir gereç koyarak cepheye taş ya da arduvaz kaplama, özel bir katman da ekleyerek karma sıvalar uygulama sayılabilir.
Ses yalıtımı. Yalıtımı değiştirebilecek pek çok etken arasında en önemlilerinden biri, sesin katettiği yol üzerinde yer alan çe perin ya da engelin kütlesidir. Yalıtım oranı kütleye bağlı olarak artarsa da, bu yavaş bir artıştır. Frekansa bağlı artış da orta düzeydedir. Hızlı ama yaklaşık sonuçlar veren bir hesaplama kuralı şudur: kütlesi 100 kg/m2 olan bir çeper, 1 000 Hz'lik frekansta 40 desibellik (dB) yalıtım sağlar. Kütle iki katına çıkarıldığında yalıtım 4 dB artar; kütle ikiye bölündüğündeyse 4 dB azalır Frekans iki katına çıktığında, yalıtım 5 dB artar; yarı yarıya azaldığında 5 dB azalır. Yukanda verilen değerler, gerçekte sesin yeğinlik düzeylerinin farklarıdır Yapıda bu değerler ancak, yüzey hava akışını geçirmiyorsa (çatlaksız, kenarları sıvanmış, kapı ve pencere derzleri iyi yapılmış yüzeyler) ve yan yüzeyler ya da borular yoluyla dolaylı ses iletimleri en aza indirilmişse elde edilebilir. Duvar karma yapıdaysa (örneğin üzerinde kapı ya da pencereler varsa), toplam ses yalıtım değeri, zayıf öğenin yalıtım değerine daha yakındır ve kapı ya da pencere yüzeyi ile toplam duvar yüzeyi arasındaki oran büyüdükçe, bu değere iyice yaklaşır.
İstenmeyen seslere karşı iyi bir korunma, 1 000 Hz'de 50 dB düzeyinde minimum yalıtım ve konutun içiyle dışı arasındaki gürültüye bağlı olarak, bitişik düzende frekansla 30-50 dB düzeyinde bir değişme gerektirir. Yüksek yalıtım değerlerine ulaşmak ya da duvar kütlelerini görece azaltmak için, iki öğesi arasındaki rijit bağlantılar olabildiğince en aza indirilmiş çift çeperler kullanılmalıdır. Döşemeler üzerinde oluşan darbe seslerinden korunmak için, bu darbeleri hafifleten bir kaplama (halı, moket, yeterince esnek plastik, esnek bir ürün üzerine dayanan beton plak) uygulanmalıdır. Çalışan bir makinenin yarattığı titreşimler, hem onu çevreleyen havaya, hem de onunla temas halinde olan katı cisimlere dışa uygulanan yalıtkan ve kaplama (arduvaz)
yoluyla duvarda ısı yalıtımı (zemin ya da duvarlar) iletilir. Titreşimlerin bu temasla iletimini önlemek için araya yaylardan ya da esnek gereçlerden oluşan bir düzenek yerleştirilmelidir. Esneklik, düzeneğin fazlaca ezilmeden yükü taşıyabileceği düzeyde olmalıdır: incelme % 10-20'yi geçmemeli ve gereç, ağırlık altında esnekliğini korumalıdır.
—Psikan. Freud, yalıtımı benliğin iki etkinliğinden biri olarak tanımlar ve bastırma, başarısızlığa uğradığında, geriye dönük sıfırlama ile birlikte onun yerine geçtiğini söyler. Bu durumda, bilinçle uzlaşamayan tasarım affektinden aynlır ve bilinçte yalıtılmış durumda varlığını sürdürebilir. Saplantılı nevrozlardaki törensel düzen yalıtımın büyülü karakterini edinir. Yalıtılmış düşünceler ve eylemler, bastırım ve unutmanın birleşmesinin sağlayabileceği etkiyi yapar. Zaman içinde kendilerini düşünce etkinliğinde ya da genel olarak etkinlik düzeyinde duraklamalarla belli ederler.
Kaynak: Büyük Larousse
Yalıtım Nedir? (Sözlük)
