ÖZÜMLEME a. Özümlemek eylemi.
—Biyol. Virüsler dahil tüm canlı varlıkların, kendi büyüme ve çoğalmalarını sağlamak amacıyla, çeşitli yabancı yapılar kendi yapılarına çevirme olgusu. (Özümleme sırasında yeşil bitkiler fototrofi yoluyla, hayvanlar fagotrofi yoluyla vb. sağladıkları enerjiyi harcarlar) [Eşanl. ASİMİLASYON.] (Bk. ansikl. böl.)
—Bot. Klorofil özümlemesi, fotosen- TEZ'in eşanlamlısı.
—Petrogr. Bir maddenin bir magmaya katışması. (Burada sözkonusu olan, içinden bir magma geçen kayaçların bir bölümünün ya da tümünün erimesi, sonra farklı bileşimlerdeki iki sıvının karışmasıdır. Bu olayın sonunda oluşan madde, melez bir magmadır. Lacroix, 1898’de özümlemeyi, kayaçların içine sızan bir magmanın, bu kayaçların bir bölümüyle ya da tümüyle katışması olarak tanımlamıştır.) [Eşanl. MELEZLEŞME]
—Ruhbil. J. Piaget’ye göre, bireyin örnekler aracılığıyla çevresini değiştirme süreci. (Özümleme, adaptasyon işleminde uyum sağlamayla bağlantılıdır; hareketlilikle gerçek ya da gizil etkileri algılama yoluyla çevreyi değiştirir.)
—ANSİKL. Biyol. Hücreler büyüyebilir, kendilerini yenileyebilir ve çoğalabilir Canlı madde yapılır ve yıkılır; yabancı maddeleri bağlayabilir ve içine alabilir. Böyle- ce canlı varlık, enerjetik ve plastik maddesini oluşturur ya da yeniler ve yedek olarak depolar. Bireşimle sonuçlanan bu yapım süreci anabolizmayı oluşturur.
Özümleme yetileri bakımından canlı bon, hidrojen, kükürt, karbon gazı) yararlanarak bireştirebildikleri için mineral bir ortamda yaşayabilir; dışbeslek olanlar (hayvanlar, bakterilerin birçoğu, mantarlar) ancak kendibesleklerin bireştirdiği genellikle basit organik maddelerden bireşim yapabilirler. Karmaşık besinler sindirimle yıkılır ve daha sonra, canlı maddenin bireştirilmesi için tekrar işleme sokulur. Hücreler az çok yüksek olan özümleme oranlarıyla birbirlerinden ayrılır. Yaşam için gerekli besin maddelerini yapanlar dışbesleklerden çok kendibesleklerdir. Gerçekten de bunlar kökleriyle suyu ve madensel tuzları, özellikle yapraklarıyla da karbondioksiti soğururlar; bitkiler bu çeşitli elementleri, yeşil organlarındaki klorofilde depolanan ışın enerjisini kullanarak organik moleküllere (glusitler, lipitler protitler) dönüştürmek üzere bir araya getirir. Dışbeslekler karbonlu ürünleri bireştiremedikleri için doğada daha önce bireştirilmiş olanları kullanmak ve bunları doğrudan soğurmak zorundadırlar. Onlarda özümleme, çok basit besinlerden yararlanılarak yapılan tam bir bireşimden çok, moleküler düzeyde meydana getirilen değişiklikleri içerir.
Kaynak: Büyük Larousse
Özümleme Nedir?
