Alçı İşi Nedir?
VIP VIP Üye
ALÇI İŞİ a. Mim. Silme çekilerek ve kalıplanarak, çoğu kez de kalemle işlenerek hazırlanan, alçı ya da yalancı mermerden dekoratif kaplama.
—Ansikl. Yalancı mermer’ işçiliğiyle alçı’ işi arasındaki sınırın belirsizliği nedeniyle, alçı ustasının yaptığı bezemeler, çoğu kez yalancı mermer ustasına mal edilir. Bu çalışma, yoğurarak biçimlendirme (modelaj) eylemini içermesi bakımından, yalancı mermer ustasının işine yaklaşırsa da, daha çok marangozluğa benzer: gabari yardımıyla düzgün silme çekilerek, alçakkabartma olarak kalıplanmış motiflerin uygulanmasına dayanır. Duvar ve aynı zamanda tavan süsü olduğundan, hafif gereçler kullanımını gerektirir. Öyle ki, “papier mâche” ve lifli alçı bile bu amaçla kullanılır.
ilkçağ'da alçının renkli topraklar, tebeşir ve kalsit tozuyla karılmasıyla elde edilen gereç, mermeri andıran düzgün yüzeyli kaplamalar, yoğurularak biçimlendirilmiş ya da kalıplanmış kabartmalar (Dö- ğu’da, Eski Yunan da ve özellikle Roma’ da: çeşitli mezarlar, Porta-Maggiore bazilikası, Livia evi) elde etmede kullanıldı. Asya’da alçıişi, Türkistan ve Güneydoğu Asya takımadalarındaki yunan-buddha sanatının başyapıtlarının yaratılmasına olanak verdi BizanslIlar’dan ve Sasaniler’ den sonra İslam sanatı, yontulmuş ve boyanmış alçıyı çok sık kullandı (Granada’ da Elhamra sarayı). Batı daysa,Ortaçağ’ da kâgir yapılar, ahşap çatkılar, hatta taş, alçı dolgu ve kabartmalarla kaplandı (Tem- pietto de Cividale’de 800 yılına doğru yapılan heykel grubundan XV. yy.’da Fransa’nın güney-batı’sındaki şömine yaşmaklarına kadar). İtalyan Rönesansı gro- tesklerin antik dekorunu yeniden kullandı. Vatikan loggia’larında Giovanni da Udine yeni bir yalancı mermer tekniğini başlattı. Bu teknik, çok geçmeden, yoğurularak biçimlendirilmiş kabartmalarla gelişerek, barok mimarlığın ana anlatım aracını oluşturacak, Bernini, Borromini, Ma- derno, Raggi ve Serpotta ile, ispanya’da olduğu gibi Orta Avrupa’da da etkisini gösterecektir. Buna karşılık, Kuzeybatı Avrupa'da, Fontainebleau’ya ya da Lo- uvre’a,önceleri İtalyan ya da ticıno’lu yalancı mermer ustaları çağrıldıysa da, "rokay" üslubunun yaratıcısı fransız bezemeciler (P. Lepautre'dan N. Pineau’ya) ve İngiliz p/asferer'larla (Nonsuch’un ya da Hardwick Hall’un [Derby] flaman üslubundaki erken dönem bölmelerinden [Surrey, yıkıldı], lord Burlington ve Adam’ ların yeniklasik düzenlemelerine kadar) al- çıişi egemen olacaktır. Sonunda, yoğurularak biçimlendirilmiş alçıdan daha yalın olan kalıplanmış kabartmanın sunduğu olanaklar, yeniklasikçiliğin her yerde kabul edilmesini sağlayacak, XIX. yy.’a gelindiğinde, yinelenen bu tekniklerin ölçüsüz kullanımı, alçıişinin yozlaşıp saygınlığını yitirmesine yol açacaktır.
Türkler'in Anadolu’ya yerleşmesinden önce, mimarlıkta alçıişi, yapıların dışında kullanılan yaygın bir bezeme öğesiydi. Tuğla yüzler, yapay mermer (stuko), yani alçı karışımı ile elde edilen bir sıvayla kaplanıyordu. Anadolu türk mimarlığında ise alçıişi, daha çok yapıların iç bezemesinde kullanıldı. Konya'daki Sahipata kül- liyesi hankâbının mihrabı (XIII. yy.), Beyşehir gölü kıyısındaki Kubadabad sarayı’ nın (1236) alçı bezemeleri ilk örneklerdir. Alçı mihraplar, özellikle Ankara ve çevresinde uygulanmıştır (XIV. - XV. yy.’lar). Edirne’deki Şahmelek camisi'nin (1429) mihrabı da alçı bezemelidir. Erken os- manlı mimarlığında alçının geniş yüzeylerde kullanılmasına örnek olarak Bursa Yeşil cami, Yıldırım camisi, Amasya Ba- yezitpaşa camisi, Edirne Yıldırım camisi gösterilebilir. Klasik osmanlı mimarlığında ise alçıişi bezeme çok az kullanılmıştır. XVIII. yy.’dan başlayarak barok ve rokoko üsluplarının etkili olduğu dönemlerde, özellikle saray ve konakların tavan ve duvarlarında alçıişi bezeme yaygındır. Mala benzeri bir aletle yapılan alçıişi bezemeye malakârı*. fırça ile yapılan bezemeye ise kalemkâri denilmiştir.
—Ansikl. Yalancı mermer’ işçiliğiyle alçı’ işi arasındaki sınırın belirsizliği nedeniyle, alçı ustasının yaptığı bezemeler, çoğu kez yalancı mermer ustasına mal edilir. Bu çalışma, yoğurarak biçimlendirme (modelaj) eylemini içermesi bakımından, yalancı mermer ustasının işine yaklaşırsa da, daha çok marangozluğa benzer: gabari yardımıyla düzgün silme çekilerek, alçakkabartma olarak kalıplanmış motiflerin uygulanmasına dayanır. Duvar ve aynı zamanda tavan süsü olduğundan, hafif gereçler kullanımını gerektirir. Öyle ki, “papier mâche” ve lifli alçı bile bu amaçla kullanılır.
Sponsorlu Bağlantılar
Türkler'in Anadolu’ya yerleşmesinden önce, mimarlıkta alçıişi, yapıların dışında kullanılan yaygın bir bezeme öğesiydi. Tuğla yüzler, yapay mermer (stuko), yani alçı karışımı ile elde edilen bir sıvayla kaplanıyordu. Anadolu türk mimarlığında ise alçıişi, daha çok yapıların iç bezemesinde kullanıldı. Konya'daki Sahipata kül- liyesi hankâbının mihrabı (XIII. yy.), Beyşehir gölü kıyısındaki Kubadabad sarayı’ nın (1236) alçı bezemeleri ilk örneklerdir. Alçı mihraplar, özellikle Ankara ve çevresinde uygulanmıştır (XIV. - XV. yy.’lar). Edirne’deki Şahmelek camisi'nin (1429) mihrabı da alçı bezemelidir. Erken os- manlı mimarlığında alçının geniş yüzeylerde kullanılmasına örnek olarak Bursa Yeşil cami, Yıldırım camisi, Amasya Ba- yezitpaşa camisi, Edirne Yıldırım camisi gösterilebilir. Klasik osmanlı mimarlığında ise alçıişi bezeme çok az kullanılmıştır. XVIII. yy.’dan başlayarak barok ve rokoko üsluplarının etkili olduğu dönemlerde, özellikle saray ve konakların tavan ve duvarlarında alçıişi bezeme yaygındır. Mala benzeri bir aletle yapılan alçıişi bezemeye malakârı*. fırça ile yapılan bezemeye ise kalemkâri denilmiştir.
MsXLabs & Büyük L.
X-Sözlük Konusu: ne demek anlamı tanımı.
🌘 🚀
