ORAK a. (esk. türkç. ormak ya da otamak, biçmek'ten; or-gak ora-k).
1. Ekinleri, otları biçmede kullanılan yarım çember biçiminde, iç bölümünün ağzı kesici ve çemberin bir ucunda tahtadan sapı olan demir araç. (Bk. ansikl. böl.)
2. Ekinleri ve otları biçme eylemi: Orağa gitmek.
3. Ekin biçme zamanı: Düğün oraktan sonra olacak. Orak zamanı.
4. Orak ayı, temmuz ayı.
—Sil. Savaş orağı, uzun bir sırık ile bu sırığın ucuna takılı keskin bir lamadan oluşan Ortaçağ silahı. (XIX. yy.’da ulusal ayaklanmalar sırasında PolonyalIlar tarafında da kullanılmıştı.)
♦ sıf. Anat. Orak bağ — KARACİĞER AŞICI BAĞI.
—Hematol. Orak hücre, orak biçiminde kıvrılmış alyuvara denir. (Bu biçim bozukluğu, ister kendiliğinden olsun, ister bir oraklaşma testi sırasında oluşsun, drepa- nositozlarda görülür.) || Orak hücre anemisi, DREPANOSİTOZ’un eşanlamlısı.
—Tarım, mak. Namlu yapan orak makinesi, yem bitkilerini ya da ekinleri biçmeye ve tarlada kuruduktan sonra bir başka makine tarafından alınmak üzere namlu yapmaya yarayan, kesme kirişli özdevimli makine.
—ANSİKL. Orak, Endonezya’nın bazı kısımları dışında, bütün Avrasya’da bilinir. Yontma çakmak taşından yapılmış olan en eski oraklar, biçilen buğdaygillere çarpa çarpa oluşan keskin ağızlarının çok özel parlaklığından anlaşılır. Daha sonra oraklar tunçtan (Avrupa) ve demirden yapıldı. Kuzey Avrupa’da orağın yerini XVIII. yy.’da tırpan alırken Güney Avrupa’da XIX. yy.'ın sonunda ve XX. yy.'ın başında orak doğrudan doğruya biçer ya da orak makinesi ile yer değiştirdi. Türkiye’de tırpanın yanı sıra orak makinesi XX. yy.'a kadar varlığını sürdürdü. Asya’nın tropikal bölgelerinde bugün de kullanılmaktadır. Pek çok olan orak tipleri, keskin demirinin uzunluğu, kıvrıklığı, profili (düz ya da dişli), kesiti (düz ya da kalın sırtlı) ile birtoiılerinden ayrılır Orakla hasat daima tutam tutam yapılır: saplar sol elle tutulur, sağ eldeki orakla biçilir ve soldan sağa doğru çekilir. Değişik orak tiplerinin biçim özellikleri doğrudan doğruya bu hareketlerin yapılışındaki ayrıntılara bağlıdır. Orak demirinin profili o bölgede uygulanan yapım tekniklerine (dövme), özellikle bileme tekniklerine bağlıdır. Batı Avrupa'da ve Türkiye' de düz oraklar tırpan gibi dövülüp bilenirdi. Bazı hallerde orak da tırpan gibi kullanılırdı; yani saplar sol elle tutulmaksızın vurularak biçilirdi.
Kaynak: Büyük Larousse
Orak Nedir?
