Asya Hun Devleti'nin coğrafi, ekonomik, siyasi ve kültürel özellikleri nedir?

Asya Hun Devleti'nin coğrafi, ekonomik, siyasi ve kültürel özellikleri nedir?

Asya Hun (Büyük Hun) Devleti
Merkez Ötügen olmak üzere Orhun ve Selenga nehirleri çevresinde kuruldu.
Tarihte bilinen ilk Türk devletidir. Devletin kurucusu ve ilk hükümdarı Teoman'dır.
Çinlilere karşı seferler yaptılar, Çinliler de bu seferleri durdurmak için Çin Seddi'ni yapmak zorunda kalmışlardır.
Teoman'ın oğlu Meta Han döneminde; diğer Türk devletlerine de örnek olacak "onluk sistem"e dayalı ilk düzenli Türk ordusu kuruldu.
Asya Hun Devleti'nin Yıkılışı
Mete Han'ın ölümünden sonra oğulları ülkeyi iyi yönetemediler.
Çin entrikaları ve bu devletle yapılan savaşlar ülkeyi zayıflattı.
İpek Yolu'nun Çin kontolüne geçmesi nedeniyle Hun ekonomisi bozuldu.
Artan Çin baskısı nedeniyle ülke iyice zayıflayarak Doğu ve Batı olarak ikiye ayrıldı

Coğrafi Konumu
Asya Hun Devletinin coğrafi sınırları ve komşuları bugünkü Çin ve Moğolistan toprakları üzerinde yer almaktadır . Güneyde bugünkü Çin , Tibet ve kuzeyde ise Moğolistan yer almaktadır . Moğolistan bilindiği gibi , denize ya da sulara tamamen kapalı bir ülkedir bugün . Tarihte ise Osmanlı zamanında bilindiği gibi Anadolu'ya kadar ilerlemişlerdir .
M . Ö . 3 . Yüzyıldan itibaren batıda Kafkaslara kadar çok geniş imparatorluk topraklarına sahiptiler . Güney Sibirya batı Mançurya ve iç Moğolistan ile Gansu ve Xinjiang gibi Çin eyaletlerine kadar yayıldılar . Hunlar internette Xiongnu olarak anılan başlıklarda bulunabilir . Xiongnu kavminin yaşam biçimine baktığımızda göçebe hayatı özelliğini taşıyan eski Türklere tıpatıp uymaktadır .

Siyasi:
Devletin hanedanın ortak malı olması durumu, otoriteyi zayıflattı. Taht kavgaları çıktı. Çinli prenseslerle evliliklerin gerçekleşmesi devletin içine ajanların sızmasına neden oldu. Türk Devleti ikiye bölünerek parçalandı.

Askeri:
Asya Hun Devleti en parlak dönemini Mete Han zamanında yaşamıştır. Askeri birlikler M.Ö. 243 yılında Metehan tarafından kurulmuştur. Askeriyede onluk sistem ilk kez bu dönemde ortaya çıkmıştır. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin kuruluşu M.Ö. 243 olarak kabul edilir.

Ekonomik:
Metehan siyasi, askeri ve ekonomik güç dengeleriyle ilkeyi yönetmiştir. İdari gücü hanedanın ortak malı saymasıyla bir istikrar sağlanmıştı. Bu da askeri güçle yapılan savaşlarla desteklendi. Toprak ve ganimetler çoğaldı. Devlet zengin duruma geldi. Ticaret yolları Çinliler ile mücadele halini devam ettirdi.

Kültürel:
Türk Kültürü, idari, siyasi ve ekonomik yapısıyla şekillendi. Devlet’in hanedanın ortak malı sayılması, başa bağlılığı arttırdı. Askeri birlikleri düzen içinde olması savaşçı ruhlu askerleri moral olarak yükseltti. Savaş ganimetleri ve ticaret yollarıyla ticaretin gelişmesi sağlandı ve halk zenginleşti. Çinli prenseslerle evlilikler arttı. Mete Han Çin’i fethetse de Çinliler’in Türkler’i etkilemesinden korkarak içlerine girmedi.

Asya Hun Devletinde Göçebe kültürü ( nomadic culture ) egemendir . Göçebe Kültüründe topluluklar çöllük ya da kış koşullarının ağır olduğu bir yerden diğerine sürekli göç ederler . 3 farklı türde göçebelik kültürü hakimdir . Avcı temelli göçebelik , çiftçilik ve karma . Avcı temelli göçebelikte yaşam ve hayvanların yetiştirilmesinde gerekli bitkiler ve yiyecekler direk doğadan elde edilir . Örneğin , koyunların otlatılması sırasında dolaysız olarak doğal kaynaklar ( çimenlik meralar , dağ etekleri vs ) kullanılır . Göçebelikte at en önemli unsurlardandır . At hem göç esnasında taşıma hem de avlanma vs amaçlı kullanılmaktadır . O zamanki koşullarda en önemli savaş araçlarının başında gelir . İkinci türde göçebe toplumlarında çiftçilik hakimdir . Yani doğadan direk temin etme yerine hayvanların ve alienin yiyecekleri ekilerek üretilerek temin edilir . Kuzey ve Güney Hun Devleti arasında karşılaştırma yapıldığında Güneyin Kuzeye bağlılığından yola çıkarak Kuzeyin daha gelişmiş göçebe kültürünü taşıdığını söylemek mümkün olabilir . Çiftçilik kültürüne sahip toplumlar göç sırasında ürünleri de taşıma durumundadırlar . Üçüncü türde ise daha gelişmiş bir kültür hakim olup bugünkü yerleşik hayata geçiş sürecini barındırır .

Ekonomisi
Asya Hun Devletinin ekonomisiyle ilgili elde fazla bilgi olmamakla birlikte , Kuzey Hun Bölgesinin Güney Hun Devletine göre çok daha güçlü olduğu bilinmektedir . Güney Hun Devleti , ekonomide hemen hemen tümüyle Kuzeye bağlı bulunmaktaydı . Ekonomi ise göçebe toplumlardaki ekonomik temele dayanmaktaydı . Göçebe toplumların en büyük karakteri tek bir yerde barınılmaması mevsimsel değişikliklere göre yer değiştirmedir . Ekonominin hemen hemen tümüyle hayvancılık ve buna bağlı tarıma bağlı olduğu söylenebilir . Hayvancılık küçükbaş ve büyükbaş olmak üzere iki şekilde yapılmaktaydı . Hayvancılığın egemen olduğu yerlerde yetiştirilen tarım ürünlerinin Asya Hun Devletinde de egemen olduğunu tarım ürünlerinin Asya Hun Devletinde de egemen olduğunu tahmin etmek mümkün .

BAKINIZ Büyük Türk Devletleri - Büyük (Asya) Hun İmparatorluğu