1- Başkalarına Kul Olmaktan Kurtulmak
Hz. İmam Hüseyin’in (a.s.) bir konuşmasından:
"Ey insanlar! Adı yüce olan Allah Teala, kullarını sırf O’nu bilip tanımaları için yaratmıştır. O’nu tanıyınca, O’na ibadet edilir, O’na kullukta bulunulur. O’na kulluk edense, O’ndan başkasına kulluk etmekten müstağni olur."
(İlel’üş-Şerâyi’, c. 1, s. 9)
2- Hürlerin İbadeti
"Kimileri (cennet nimetlerine olan) hırs ve tamahlarından Allah’a kulluk ederler; bu tür kulluk, tüccar sıfatlı insanların kulluğudur. Kimileri (cehennem) korku(sun)dan Allah’a kulluk ederler; bu, köle sıfatlı insanların kulluğudur. Kimileri de nimetlerinin şükrünü edâ edebilmek amacıyla Allah’a kulluk ederler; işte bu, hür insanların ibadeti, hürlerin kulluğudur ve kulluğun en iyi şeklidir."
(Tuhef’ul-Ukul, s. 246)
3- İtret Kimdir?
İmam Sadık (a.s.), babası ve ceddi vasıtasıyla Hz. İmam Hüseyin’den (a.s.) şöyle nakleder:
"Müminlerin Emîri Hz. İmam Ali’den (a.s.), "Hz. Resulullah’ın (s.a.a.), ‘Ben sizin aranızda iki ağır ve paha biçilmez emanet bırakıyorum; biri Allah’ın Kitabı ve diğeri Itrat’ım, Ehl-i Beyt’imdir.’ hadisinde buyurmuş olduğu ‘Itrat’ ve ‘Ehl-i Beyt’ kimdir?" diye sorduklarında Hz. Ali (a.s.) şöyle buyurdu: ‘Ben, Hasan, Hüseyin ve Hüseyin’in soyundan gelecek dokuz imamdır ki onların dokuzuncusu kıyam edecek olan Kaim’dir. Kevser havuzu kenarında Allah’ın Resulü’ne kavuşuncaya kadar onlar Allah’ın Kitabı’ndan, Allah’ın Kitabı da onlardan ayrılmaz asla.’ "
(Muntahab’ul-Eser, s. 92, Bihar’ul-Envar’dan naklen)
4- Ehl-i Beyt’i Sevmek
"Bizi sevmeyi vazife bilin; zira bizi seviyor olarak Allah’ın huzuruna çıkacak olanlar bizim şefaatimize nail olacaklardır."
(el-Fusul’ül-Mühimme, s. 1185; Edeb’ül-Hüseyin, s. 135)
5- Mâsum İmamlar
Zeyd, babası İmam Zeyn’el-Abidin’den, o da babası İmam Hüseyin’den şöyle nakleder:
"Hz. Resulullah (s.a.a.); ‘Ey Hüseyin!’ buyurdular, ‘Sen imamsın, imam kardeşisin ve imam oğlusun; senin soyundan dokuz mâsum imam gelecektir ki dokuzuncuları onların Mehdi’sidir. Ne mutlu onları sevene ve yazıklar olsun onlara düşmanlık edene!’ "
(Muntahab’ul-Eser, s. 94)
6- Yönetime Layık Olanlar
İmam Hüseyin (a.s.), Hür bin Yezid-i Riyahi ve onun adamlarıyla görüştüğünde ikindi namazından sonra okuduğu hutbenin bir yerinde şöyle buyurdu:
"Ey insanlar! Allah’tan korkar da hak sahibini tanırsanız, Allah Teala sizden hoşnut olur. Biz Muhammed Oğulları bu işe (yönetim), hakketmedikleri bir şeyi iddia eden ve sizlere düşmanca davranıp zulümde bulunan kimselerden daha layıkız."
(İrşad-ı Müfid, s. 205)
7- Liderlik Şartları
İmam Hüseyin (a.s.), kendisini Irak’a dâvet eden Kûfe halkının mektuplarına yazdığı cevapta şöyle diyordu:
"Canım üzere yemin ederim ki, Allah’ın Kitabı’yla hükmeden, adaleti sağlamak için çalışan, Allah’ın dinine bağlı kalıp kendisini O’nun hüküm ve emirleri çerçevesinde sorumlu gören kimseden başkası imam, rehber ve lider olmaya layık değildir."
(İrşad-ı Müfid, 183)
8- Devletin Amacı
"Allah’ım! Sen de biliyorsun ki bizim kıyamımız, saltanat hevesiyle veya dünya malına düşkünlüğümüz dolayısıyla değildir. Amacımız, senin dininin işaretlerini diriltip egemen kılmak, sana ait olan şu yeryüzünü ıslah edip her yerde huzur ve güvenliği sağlamak, zulme uğrayan kullarını zalimlerin şerrinden kurtarmak ve senin farzlarını, sünnetlerini ve emirlerini uygulamaktır."
(Tuhef’ul-Ukul, s. 243)
9- Yöneticide Beğenilmeyen Sıfat
"Bir yöneticinin en kötü özelliği düşmandan korkmak, zayıflara karşı acımasız davranmak, bağış ve ihsanda bulunmanın gerekli olduğu zamanlarda cimrilik göstermektir."
(Edeb’ül-Hüseyin, s. 68, Menakıb’dan naklen)
10- Alimlerin Sorumluluk ve Konumu
"İnsanların yönetim ve idaresi, Allah’ın dinini bilen ve O’nun helal ve haramı konusunda güvenilir olan din alimlerine bırakılmalıdır."
(Tuhef’ul-Ukul, s. 242)
11- Amellerin İyi ve Kötü Yüzleri
"Biliniz ki iyi amel, övgü ve ödüle layıktır. İyi amelin gerçek yüzünü görebilseydiniz, onu, bakışları insana neşe ve ferahlık veren güzel yüzlü biri olarak görürdünüz. Eğer kötü ameli gereğince zihninizde canlandırabilmeniz mümkün olsaydı, insanda nefret ve tiksinti uyandıran tahammül edilemez derecede çirkin birini görürdünüz."
(Keşf’ül-Gumme, c. 2, s. 242)
12- Mümini Sevindirmek ve Neşelendirmek
"Hz. Resulullah’ın (s.a.a.) şu sözü benim için ispatlanmış durumdadır: ‘Namazdan sonra amellerin en hayırlı olanı, günah olmayan bir şekilde mümini sevindirmek ve neşelenmesini (mesrur olmasını) sağlamaktır.’ "
(Bihar’ul-Envar, c. 44, s. 192)
13- İyi Amelin Ödülü
Enes bin Malik şöyle der: İmam Hüseyin efendimizin (a.s.) huzurlarındaydım. Bu sırada içeriye bir cariye girdi ve İmam Hüseyin’e bir demet çiçek takdim etti. İmam, onun bu davranışını hemen ödüllendirerek; "Seni Allah yolunda azat ettim, artık hürsün." buyurdular. Bunun üzerine ben hayretle; "Efendim!" dedim, "Bir demet gül karşılığında bir cariyeyi azat mı ediyorsunuz?!" diye sorunca, İmam; "Allah Teala bizi böyle eğitip terbiye etmiştir." buyurdular, "Rabbimiz, size saygı gösteren birine siz daha fazla saygılı olunuz, buyurmuştur. O cariyenin bana hediye ettiği gülden daha iyisi, onun hürriyetiydi."
(Keşf’ül-Gumme, c. 2, s. 243 ve Bihar’ul-Envar, c. 44, s. 195)
14- Dinin Dünyaya Alet Edilmesi
Farazdak şöyle anlatır: Kûfe dönüşümde, yolda Hz. İmam Hüseyin bin Ali’ye (a.s.) rastladım. İmam; "Ya Eba Firas, Kûfe’den ne haber?" diye sordu. "Kalpleri sizinle, ama kılıçları Emevilerin hizmetinde!" dedim. "Doğru söylüyorsun!" buyurdular ve şöyle eklediler: "İnsanlar dünyanın kölesidirler; dinleri ise sadece dillerinde bir oyuncaktır; dinleri dünyalarına yaradığı sürece dindardırlar; ama iş sınanmaya gelince, gerçek dindarların çok az olduğunu görürsün!"
(Keşf’ül-Gumme, c. 2, s. 244 ve Tuhef’ul-Ukul, s. 250)
15- Zulümden Sakın
İmam Hüseyin (a.s.) oğlu Ali’ye (a.s.) şöyle buyurdular:
"Oğlum! Allah’tan başka yardımcısı olmayan birine zulmetmekten sakın!"
(Tuhef’ul-Ukul, s. 251)
16- Günahkârların Mahrumiyeti
"Allah’ın haram ve günah kıldığı bir gayenin peşinde olan, ümit ettiği şeyi kaybeder ve korktuğu şey çabucak başına gelir."
(Tuhef’ul-Ukul, s. 253)
17- Düşkünlere Yardım
"Kim bir müminin sıkıntısını giderirse, Allah Teala, ondan dünya ve ahiretin sıkıntılarını giderir. Allah, iyilik edene iyilik eder; Allah iyilik edenleri sever."
(Keşf’ül-Gumme, c. 2, s. 242)
18- Nimetin Şükrü Olarak İyilik Etmek
"İnsanların size ihtiyaç duyması, Allah’ın size verdiği nimetlerden biridir; o halde size verilen nimetlerin kadrini bilin ve size gelen ihtiyaç sahiplerinin ihtiyacını giderin ki nimetinizi azaba dönüştürmüş olmayasınız."
(Keşf’ül-Gumme, c. 2, s. 244)
19- Onur Kırmamak
"Size bir ihtiyacını söyleyip el açan biri, böylece onurunu size takdim ediyor demektir; o halde siz de kendi onurunuza saygılı davranın ve onun ihtiyacını giderin."
(Keşf’ül-Gumme, c. 2, s. 208 ve Bihar’ul-Envar, c. 44, s. 196)
20- Din Nimettir
Birisi, Hz. İmam Hüseyin’den (a.s.); "Onlara Rabbinin nimetini söyle..." ayetinin anlamını sordu; İmam şöyle buyurdular: "Buradaki emir, Allah Tealâ’nın kuluna dininde hediye ettiği ve dini vasıtasıyla lütuf buyurduğu nimeti anlatıp söylemesidir."
(Tuhef’ul-Ukul, s. 251)
21- Onur İçin Harcanan Mal
Şairlere niçin para verdiği sorulduğunda; "En iyi mal, insanın onurunun korunmasına vesile olan maldır." buyurdular.
(Keşf’ül-Gumme, c. 2, s. 243)
22- İhsan ve Bağış Yağmuru
Adamın biri; "Layık olmayan birine yapılacak yardım ve bağış boşa gider." deyince, orada bulunan Hz. İmam Hüseyin (a.s.); "Öyle değildir." buyurdular, "İyilik ve ihsan dediğin, sağanak yağmur gibi yağmalı, iyiler de kötüler de ondan faydalanabilmelidir."
(Tuhef’ul-Ukul, s. 250)
23- Cömertlik ve Cimrilik
Hz. İmam Hüseyin (a.s.) bir şiirinde şöyle der:
"Dünya sana bağışta bulunduğunda, feleğin çarkı tersine dönmeden sen de herkese bağışta bulun hemen. Çünkü dünya sana cömertlik ederse (eline mal mülk geçerse), cömertlik ve bağışta bulunman onu azaltmaz. Dünya senden yüz çevirecek olursa, o zaman da cimrilik ve eli sıkı olmak bunu engelleyemez."
(Edeb’ül-Hüseyin, s. 16, Menakıb’dan naklen)
24- İnsanca Onurlu Olmak
Aşura günü Kays bin Eş’as; "Yezid’in emrine teslim ol." deyince, İmam (a.s.) şöyle buyurdular: "Allah’a yemin ederim ki, onursuz insanlar gibi davranıp size biat etmeyeceğim asla; korkak köleler gibi er meydanından kaçmayacağım asla!"
(İrşad-ı Müfid, s. 216)
25- Hür İnsanların Ölümü
"Ölümden korkmak bana yakışmaz! Hakkı diriltmek ve izzete kavuşmasını sağlamak yolunda ölüm ne kadar da kolaydır! İzzet ve şeref uğruna ölmek, ölümsüz bir hayata kavuşmaktır; zilletle ve ********ce bir hayat ise mutlak ölümden başka şey değildir."
(Edeb’ül-Hüseyin, s. 159, İhkak’ul-Hak’tan naklen)
26- Müminle Münafığın Farkı
"Özür dileyeceğin bir şeyi yapma; zira mümin kötü bir şey yapmaz ve bu nedenle de özür dedilemez; ama münafık her gün kötülük eder ve bu kötülüğü için özür diler."
(Tuhef’ul-Ukul, s. 253)
27- Nimetin Kadrini Bilmemek
" ‘İstidrac’ nimet içinde azap demektir. Her nevi kötülük ve zulümden beri olan Allah Teala, bir kuluna nimetler verir de o kul bu nimetlerin şükrünü edâ etmekten mahrum olursa ‘istidrac’dadır demektir."
(Tuhef’ul-Ukul, s. 250)
28- Cennete Doğru Yarış
"Ceddim Resulullah’ın (s.a.a.) şöyle buyurduğuna şahit oldum: ‘İki kişi arasında anlaşmazlık ve küskünlük doğar da biri diğerinden önce davranıp ötekinin gönlünü alırsa, cennete doğru yarışta öne geçmiş demektir.’ "
(el-Fusul’ül-Mühimme, s. 186)
29- Önce Selam Verilir
Adamın biri İmam Hüseyin’i (a.s.) görünce; "Nasılsınız efendim? Sağlık ve afiyet içindesinizdir inşaallah?" diye söze başladı. İmam; "Söze başlamadan önce selam verilir; Allah sana sağlık ve afiyet versin inşaallah." buyurdu ve yanındakilere dönüp; "Selam vermeyinceye kadar kimseye sizinle konuşma izni vermeyin." diye ekledi.
(Tuhef’ul-Ukul, s. 250)
30- Bir Ahlak Dersi
"Ey insanlar! Bağış ve ihsanda bulunan, onur ve saygınlık kazanır; cimrilik eden, kendisini aşağılık hale getirir. İnsanların en cömerdi, hiçbir karşılık beklemeden verip bağışta bulunandır. Affı en yüce insan, güçlü ve üstün olduğu zaman affedebilen insandır. En fazla sıla-i rahimde bulunan (yakınlarına uğrayıp hallerini soran) kimse, onunla ilişkisini kesenlere uğrayıp hallerini soran kimsedir."
(Keşf’ül-Gumme, c. 2, s. 242)
31- Gıybetin Cezası
İmam’ın (a.s.) yanında birisi gıybette bulunup birini çekiştirdi; bunun üzerine İmam; "Gıybeti bırak." buyurdu, "Çünkü gıybet, cehennem ateşinin köpeklerinin gıdasıdır."
(Tuhef’ul-Ukul, s. 250)
32- Dünyanın Çabucak Geçici Gölgesi
Bir vaaz sırasında, kendisine ait olan şu şiiri okudu:
"Ey dünya zevkine alışanlar! Bunlar kalıcı değildir asla! Kalıcı olmayan bir gölgeye güvenmek aptallık edip oyuna gelmektir elbet!"
(Edeb’ül-Hüseyin, s. 15, Menakıb’dan naklen)
33- Hür Olmak
Aşura günü Yezid orduları çadırlara saldırıp da Hz. İmam Hüseyin (a.s.) ile çadırların arasını kesince; "Yazıklar olsun size ey Ebu Süfyan soyunun yandaşları!" diye haykırdı, "Dininiz yoksa ve ahiret azabından korkmuyorsanız, dünyanızda mert ve hür tıynetli olun bari! Sizin savaşınız benimle; kadınlarla çocuklardan ne istiyorsunuz?!"
(el-Luhuf, s. 70 ve Edeb’ül-Hüseyin, s. 162)
34- Allah’tan Yardım İstemek
"Sıkıntıya düştüğünde insanlara el açma; rızkları bölüştürüp paylaştıran Allah Teala’dan başkasından rızk isteme. Ömrün yeter de doğudan batıya tüm dünyayı gezebilecek olursan, bizatihi mutlu veya mutsuz kimsenin var olmadığını görürsün. (Yâni, mutluluk ve bedbahtlık Allah’ın elindedir ve her ikisine de nasıl ulaşılacağını insanoğluna Allah öğretmiştir.)"
(el-Fusul’ül-Mühimme, s. 188.)
35- İmam Hüseyin’in Yârânının Fazileti
Hz. İmam Hüseyin’in (a.s.) Aşura gecesi ashabı ve yârânına yaptığı konuşmadan:
"Rabbimi, övgülerin en güzeliyle över, hamdların en iyisiyle hamd ederim O’na. Rahatlıkta da, sıkıntıda da hamd ederim O’na. Ya Rabbi! Bizi nübüvvetle şereflendirdiğin için şükürler olsun sana! Kur’an’la eğitip yetiştirdiğin, Kur’an’ı öğrettiğin, dininin fıkhına alim kıldığın; bize kulak, göz ve kalp lütfettiğin için hamd ederiz sana! Ya Rabbi! Bizi şükreden kullarından kıl!
Ben kendi ashabım ve yârânımdan daha vefalı bir ashap ve kendi aile ve yakınlarımdan daha vefalı bir aile görmüş, duymuş değilim! Allah sizden razı olsun!"
(İrşad-ı Müfid, s. 212)
36- Dünya ve Ahiret
Şair Farazdak’la konuşurken İmam (a.s.) irticalen şu şiiri söyledi:
"Dünya hoş gibi görünse de, ölümsüz cennet diyarı pek daha değerlidir!
Eğer şu vücutlar bir gün ölmek için yaratılmışsa, kılıçların gölgesinde şehadeti seçmek daha çok yaraşır insana! İnsanoğlunun rızkı Allah’ın takdiriyle belirlendiğine göre, rızk edinmek için daha az hırs ve tamah göstermek yeğ değil mi? Servet, bırakıp gitmek için toplanıp yığılıyorsa eğer, insanoğlu bırakıp gideceği şeyde niçin bunca cimrilik etmede?"
(Keşf’ül-Gumme, c. 2, s. 240)
37- Ölümün Hakikati
"Ölüm, sizi sıkıntı ve zorluklardan kurtarıp uçsuz bucaksız cennet ve oradaki ölümsüz nimetlere ulaştıran bir köprü konumundadır. Hapisten kurtulup da saraylarda yaşamak istemeyen kim var?! Ama sizin düşmanlarınız için durum böyle değil tabii. Onlar saraydan zindana geçer ve çetin azaplara uğrarlar."
(Edeb’ül-Hüseyin, s. 160)
38- Şehadet Saadeti
İmam Hüseyin (a.s.) Kerbelâ’da şöyle diyordu:
"Allah yolunda şehid olmayı saadet, zalimlerle birlikte yaşamayı ise pek acı bir zillet bilirim ben."
(Tuhef’ul-Ukul, s. 249)
39- Aşura Günü İmam Hüseyin’in (a.s.) İrticalen Okuduğu Şiir
"Dedem Allah Resulü, yaratılmışların en üstünüdür ve Allah’ın yeryüzünde ışıyıp duran meşalesi biziz.
Ben Ali’nin oğluyum, Haşim Oğulları’nın o temiz soylu yiğidinin hani; ve sırf bu iftihar bile yeter elbet bana.
Peygamber soyunu yürüten Fatıma, annemdir benim; kanat verilen Cafer amcamdır benim.
Allah’ın Kitabı bizim aramızda dosdoğru bir şekilde inmiştir; bizim hidayetimiz ve vahyimiz dillere destandır.
Bütün insanlar için Allah’ın emin ve güvenilir dayanak ve sığınağı biziz ve bu hakikati gizli-açık daima söylemişizdir insanlara.
Kevser Havuzu’nun sahipleri biziz; dostlarımızı bizzat Hz. Resulullah’ın (s.a.a.) kadehiyle doyuracağız Kevser’e şüphesiz.
Bizim Şiamız insanlar arasında en aziz yârenlerdir; düşmanlarımız ise kıyamet günü hüsrana uğrayacak olanlardandır." (Nefes’ül-Mehmum, s. 219)
40- Şehadete Koşmak
Hz. Ali bin Hüseyin (a.s.) şöyle der: "Babam Hz. Hüseyin bin Ali (a.s.) ile Kerbelâ’ya gidiyorduk. Nerede konaklasak, ne zaman tekrar yola koyulsak hep Hz. Yahya bin Zekeriya’yı anıyor, ondan söz ediyordu. Bir defasında; "Dünyanın Allah indinde ne kadar değersiz olduğu, Yahya’nın başının Yahudi bir zinakâra (******ye) armağan götürülmesinden bellidir." buyurdu."
(Bihar’ul-Envâr, c. 45, s. 298)
(1)- Zebihullah: Allah’ın kurbanı, Allah’a kurban olan.
(2)- İbn-i Kesir, el-Bidaye ve’n-Nihaye, c. 8, s. 206.
(3)- a.g.e. Sünen-i Tirmizi’den naklen.
(4)- el-İsabe Fî Temyiz’is-Sahabe, c. 1, s. 335.
Hadisi Şerifler
