Mineraller - Piroksen

Piroksen
MsXLabs.org & MORPA

Sponsorlu Bağlantılar

Piroksen, mantonun önemli bileşenlerinden biri olduğu sanılan karmaşık mineral grubudur. En yaygın üyesi ojit, siyah opak bir mineraldir. Birbirine dik iki yönde klivaj gösterir. Kristal yapısı tekli tetraedr zincirinden ibarettir. Tekli zincirlar birbirine demir ve magnezyumla bağlanmıştır. Bu son elementlerin bağlantı yerleri klivaj düzlemine karşılık gelir. Ojit bazaltların yaygın bilşenidir. Okyanus kabuğunda bolca bulunur. Piroksenler zincirli bir yapı ve 90°'ye yakın prizmatik dilinim gösterirler ve amfibollere benzerler. Kristalleri monoklinik ya da ortorombiktir. Jadeit ve spodümen, ticari olarak önem taşıyan piroksenlerdendir.

Piroksen grubu mineraller
Genel formülleri X2Si2O6
–X –yerine Mg, Fe, CaMgFe, NaFe gelebilir
Yatay kesitleri çoğunlukla sekizgendir
Dilinim yüzeyleri arasındaki açı 87dir
Kristal sistemlerine göre iki gruba ayrılırlar
–Rombusal piroksenler: enstatit, hipersten, bronzit
–Monoklinal piroksenler: Diopsit, ojit ve diallaj

Piroksen nedir?
Değişik kimyasal kompozisyona sahip kayaç teşekkül ettirici silikat mineralleri grubunun ortak adı. Mineraldeki silisyum/oksijen oranı 1/3’tür. Böylece grup formülü MSi2O6 şeklinde olur. Burada M iki değerlikli bir metali gösterir ve bu ekseriya Ca, Mg ve Fe’dir.

Piroksenlerin kristal yapısı, bitişiklerindeki dörtyüzlülerle iki oksijen atomu paylaşan tekil silisyum dörtyüzlüleri zincirlerinden meydana gelir. Kristaller uzamış biçimlidir ve yaklaşık 90°de iki farklı dilimin özelliğine sahiptir.

Düşük kalsiyum ve yüksek mağnezyum muhtevalı piroksenler umumiyetle ortorombik kristal yapısındadır ve ortopiroksen veya hipersten olarak isimlendirilirler. Yüksek kalsiyum, düşük mağnezyum ve orta derecede demir ihtiva edenler ise monoklinal kristal yapıdadır ve klinopiroksen veya ojit olarak isimlendirilirler. Ojit ve hipersten arasında kompozisyona sahip piroksenlere ise pijonit denir.