Meslek Seçimi

Meslek seçimi nedir, neden önemlidir?

Doğru meslek seçimi için kendinizi tanımanız gerekir.. Kişinin kendisini tanıması kolay olmamakla birlikte, bu süreç için harcıyacağı çaba gerek özel, gerek profesyonel yaşamında mutlu olabilmesi için önemlidir. Bu çabanızda size yardımcı olmak için aşağıdaki ip uçlarını incelemeniz ve hakkında düşünmeniz için size sunuyoruz.

• Kişilik ve Tutumlarım
• Becerilerim ve Başarılarım
• Yaşam Deneyimlerim
• Değerlerim
• İlgi Alanlarım
• Girişimcilik Özelliklerim
• En Güçlü Yönlerim Kişilik ve Tutumlarım

İşinizdeki mutluluk ve başarıyı etkileyen en önemli iki faktör kişilik ve tutumlarınızdır. Duygu ve tutumlarınız farklı ortamlarda farklılık gösterebilir. Bu çalışmayı yaparken, nasıl olmak istediğinizi düşünmeyiniz, yalnızca kendinizi nasıl gördüğünüzü dürüst bir biçimde değerlendiriniz.

Yedi adımda mesleğinizi seçin

Meslekler ve koşulları hakkında araştırma yapmadan mesleğinizi seçmeyin.
MED Dershanesi uzmanlarına göre meslek seçerken atılması gereken yedi adım var. Cevaplandırılması gereken sorular ise: Nasıl bir hayat istiyorum, kişisel ve fiziksel özelliklerim bu mesleğe uygun mu, çok para beni mutlu etmeye yeter mi?

Hayat seçimlerden ibaret değil de nedir? Şu an seçim yaptığınız için bu yazıyı okuyorsunuz. Seçiminiz tersi olsaydı muhtemelen okumayacaktınız ve başka bir şeyle ilgilenecektiniz. Şu anda ÖSS'ye hazırlanan birçok öğrenci hayatlarını tepeden tırnağa değiştiren seçimler yapmış ve hazirandaki önemli bir virajdan sonra hayatlarını yeniden kuracakları meslek tercihleriyle karşı karşıya kalacaklar. Yüksek bir puan almak, ancak doğru ve iyi bir tercih yapmakla anlam kazanacak. İşte bu yazıda meslek seçmenin yollarından bahsedeceğiz.

Hayatımız boyunca pek çok zor(layıcı) seçim yapmak zorundayız. Bırakın zor kararları her günümüz, her anımız tercihlerimizin eseridir. Sabah kalktık, bugün ne yapacağız? Hangi derse ne kadar çalışacağımıza, hangi elbiseyi giyeceğimize, ne kadar soru çözmemiz gerektiğine tercihlerimizle karar veririz ve kaderimiz bu seçimlerle şekillenir. Kararlar verirken kişisel inisiyatifimizi kullanmamız en güzelidir. Hayatınızı direkt etkileyen ÖSS maratonunda tercih yaparken listenizin sizin tarafınızdan doldurulması çok önemlidir. Başkalarının yönlendirmesiyle yaşayan bir kişinin yapacağı mesleki seçimler kişiyi mutluluğa ve doyuma ulaştırmayacaktır. Hayatımızın, yaşayışımızın sorumluluğunu bizzat almadığımızda çok arzuladığı bir hedef için dahi risk almaktan çekinen ve karar vermeyi erteleyen, yaşadığı kararsızlık ve başarısızlıkların kabahatini de başkalarına yükleyerek sürekli haksızlığa uğradığını düşünen biri oluruz.

'Sorumluluktan kaçmayın'

Sorumluluk almaktan, sonuçları üstlenmekten kaçma davranışı (bozukluğu) özellikle 'Hata sadece bende değil ki', 'Ne yapalım, demek ki kaderde varmış', 'İnsanlar ne kadar bencil, bir el uzatan yok' tarzındaki yorumlarla da kendini belli eder. Bu tür 'kandırmaca' yorumlar bizi geçici olarak rahatlatsa da orta ve uzun vadede hayatımızın yavaşça elimizden kayıp gitmesine yol açabilir. Danışmak, görüş almak, bilgili insanların hayat tecrübelerini göz önünde bulundurmak gerekli bir yoldur. Fakat bunu, seçimi ve sorumluluğu tamamen bir başkasına bırakmakla karıştırmamak lâzım. Mesela mesleki karar verme safhasında, ailenize, yürüyeceğiniz yollardan geçmiş mesleğinde başarılı diğer kimselere, yetkin uzmanlara ve çevrenizde fikirlerini ciddiye aldığınız güvenilir arkadaşlarınıza elbette danışacaksınız. Ancak hayati bir kararı başkalarına bırakmak, körü körüne yapılmış bir hata olur.

Adım adım meslek seçimi

1- Hedef belirleyin:

Bu hedef aynı zamanda sizin vizyonunuz, gelecek resminizdir. Birkaç yıl sonraki hayatınızı gözünüzün önüne getirmeye çalışın. Ne olmak istiyorsunuz? Nasıl yaşamak istiyorsunuz? Nasıl bir hayat standardınız var?

2- Bir misyonunuz olsun:

Gelecekte yapacağınız meslek ve yaşamak istediğiniz hayatla ilgili fikirleriniz ve hedeflerinizi belirlediniz mi? Cevabınız evet ise kendinize şu soruları sormaya başlayın: Neden böyle bir meslek? Neden böyle bir hayat? Bu sorulara vereceğiniz cevaplar sizin misyonunuzu belirleyecek.

3- Değerlerinizi keşfedin:

Hayatta en çok önem verdiğiniz şeyleri düşünün. İnsanlara ve insanlığa faydalı olmak, üretmek ve başarmak, sevilmek, sayılmak vb. yüzlerce değer arasından ilk beşe hangilerini koyarsınız? Belirlediğiniz bu beş değer, hayat anlayışınızı ortaya çıkarır. Meslek seçiminde sizi yönlendirecek olan kıstaslar da değerler içinde saklı. Değerleriniz, vizyonunuz ve misyonunuzun örtüşmesi bu bakımdan çok mühim. Şayet bunlar örtüşmüyorsa ileride başarılı ve mutlu olma ihtimaliniz düşer. Başarı ve mutluluk; hedefleriniz, amaçlarınız, değerleriniz ve yaşayışınızın birbirleriyle âhenkli olmasına bağlıdır.

4- Kendinizi tanımaya çalışın:

Güçlü yönlerinizi belirlemeye gayret edin. Kararınızı asla 'mesleki moda'yı esas alarak vermeyin. Kendinize, kişiliğinize uygun olmayan bir seçim yapmamaya özen gösterin. Neleri iyi yapabildiğinizi, hangi konularda başarılı olduğunuzu düşünün.

5- Kendinize sorular sorun:

Elektronik mühendisliğini ele alalım. Popüler, günümüz koşullarında geçerliliği var, iş bulma ve para kazanma imkânı olan bir meslek. Ama sayılarla, elektrik-elektronik-teknik işlerle aranız iyi değilse, bu işte ne kadar başarılı olabilirsiniz? Seçmeyi düşündüğünüz mesleğin size uygun olup olmadığını anlamak için kendinize şöyle sorular sorabilirsiniz:

• Bu mesleği gerçekten istiyor muyum?
• Bu mesleği zevkle yapabilir miyim?
• Fiziksel ve kişisel özelliklerim bu işi yapmaya uygun mu?
• Büyük şirketlere uygun biri miyim, yoksa daha küçük girişimci ruhla çalışan bir şirkette mi mutlu olabilirim?
• Sayılarla ilgili mesleklere mi yatkınım, insan ilişkilerinin yoğun olduğu mesleklerde mi başarılı olabilirim?
• Çok para beni mutlu eder mi?
• Türkiye bu mesleği uygulamam ve yapmam için uygun bir ülke mi?
• Fazla mesai yapabilir miyim?
• Hafta sonları çalışabilir miyim?
• Seyahat edebilir miyim?
• Ne tarz insanlarla birlikte çalışmaktan hoşlanırım?

6- Gelişen dünyayı takip edin:

Dünya ve Türkiye'deki gelişmeleri ve gidişatı takip etmek, teknolojideki yenilikleri bilmek, ekonomiyi anlamaya çalışmak gelecekte hangi mesleklerde yetişmiş insan gücüne ihtiyaç duyulacağının ipuçlarını verir. Çevrenizde olup biten yenilikleri gözlemleyin ve bu gözlemlerden yola çıkarak, sürekli gelişen ve değişen dünyada nasıl bir yer alabileceğinizi düşünün. Dünyanın size sunduğu imkânları ve fırsatları kaçırmayın, iyi değerlendirin. Bu şekilde vereceğiniz bir karar, size iyi bir gelecek sunabilir.

7- Pozitif düşünün:

Meslek seçimi yaparken karamsarlığı bırakın. Karamsarlık, kendinize olan inancınızı zayıflatır. İsteklerinize, tercihlerinize önem verin. Kendinize güvenmeden yapacağınız her seçim sizi yanıltır. Meslek seçimi yaparken elbette olumlu ve olumsuz yönlerini düşünün ama rehberiniz, iyimser ve yapıcı düşünce olsun.

İşte geleceğin 25 mesleği

Kişisel gelecek planlaması alanında danışmanlık ve eğitim hizmeti veren Türkiye'nin ilk fütürist şirketi M-Gen Gelecek Planlama Merkezi Kurucusu Ufuk Tarhan, öğrencilerin ve velilerin 10-20 yıl sonrasını planlamalarını öneriyor.
Şuan popüler olan mesleklerin gelecekte önemini kaybedeceğini de anlatan Tarhan, bu noktada geleceği iyi okumayı öneriyor. Peki 2020'li yıllarda nasıl bir hayatımız olacak ve hangi mesleklerin yıldızı parlayacak? Tarhan'a göre gelecek; Enerji, ekoloji, ses-görüntü-veri transferi yapan teknolojiler, biyoteknoloji, genetik, nanoteknoloji, mobil teknolojiler, robot teknolojiler ve gıda teknolojilerinde olacak.

GENÇLERE TAVSİYELER
Gelecekte başarılı olabilmenin aynı zamanda stresi yönetebilme sanatı ile yakın ilişki içinde olduğunu anlatan Tarhan, şuan üniversiteye giriş aşamasındaki gençlere ise şu tavsiyelerde bulunuyor: “Stres çoğu zaman başarısızlığa neden oluyor. Yüzde 60'ı otuz yaşın altında, yüzde 11'den fazlası diplomasız ve işsiz insanların bulunduğu ülkemizde öğrenciler, OKS ve OSS sınavlarını stres ederek hayatlarını karartıyor. Bunun yerine öğrenciler kendi kişilikleri ve gelecekten beklentileri konusunu netleştirmeli ve hedef belirlemek için de ‘10-20 yıl sonra nerede olmalıyım?' sorusuna yanıt vermeliler. Bu öğrenciler sınavlarda diğerlerine göre daha şanslı olur ve hedeflerine ulaşır.” Öğrencilerin ezbere yapılan tavsiyelere çok kulak asmaması gerektiğini ifade eden Ufuk Tarhan, düşledikleri yaşama onları götürecek mesleği keşfedebilmelerinin onları hedeflerine ulaştıracağını söyledi. Ufuk Tarhan, “Bunu yaparken, dünyanın 10-20 yıl sonra nasıl bir değişim göstereceğini tahmin etmek gerekiyor. Örneğin, hukuk okumak isteyen veya okuyan bir genç, avukat olmak istemenin yanı sıra, genetik alanında uzmanlık geliştirmeye karar verirse, gelecek için daha başarılı ve daha çok kazanç getiren bir alana yönelmiş olabilir. Diğer taraftan enerji sektöründe söz sahibi bir avukat olmayı hedeflemek, şu anda hiç de popüler olmayan, ancak 10 yıl sonra revaçta olabilecek bir alan olarak öngörülebilir” dedi.

YÖNLENDİRMELER SAKINCALI
Ebeveynlerin gençleri yönlendirmelerini hele de baskıyı çok yanlış bulduğunu belirten Tarhan, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Gelecek algısını ve tahminlerini geliştirmeden ‘ezbere' yapılan yönlendirmeler çok sakıncalı. Çünkü 5-10 yıl sonra, yani bugün bu sınavlarda çırpınan gençler kazanıp da bir yerleri bitirdiklerinde; ne iş bugünkü işe benzeyecek ne meslekler, ne eğitim, ne de rekabet koşulları bugüne benzer halde olacak. Ebeveynler, gençleri, hedeflerini belirleyip, özgüvenli, rahat, farklı, yaratıcı, eğlenceli olmaları için desteklemeli, onlara baskı değil, rehberlik yapıp, moral kaynağı olmalılar. Gençler ise, hangi alana ilgileri ve eğilimleri olduğunu bulmalı, bu alanda eğitim alıp uzmanlaşmak için plan yapmalı. Tutkulu ve çok disiplinli çalışmalılar. Zaten seçtikleri alanı seviyorlarsa bunu zaten yaparlar, yapamıyorlarsa sorun vardır, yani yanlış yoldadırlar.” Üniversite eğitiminin bir “ön lisans” eğitimi olduğuna da dikkat çeken Ufuk Tarhan, gerçek mesleğin bundan sonraki ‘yüksek lisans-uzmanlaşma' süreci ile gelişebileceğini söyledi.

GELENEKSEL MESLEKLERE İLGİ AZALACAK
Tarhan, öğrencilerin ön lisans ile uzmanlaşacakları dalları fütürist beklentileri de göz önüne alarak ilginç kombinasyonlar kurması gerektiğini belirtiyor. Klasik ve teknolojiden uzak yapıdaki tüm meslek alanlarının gelecekte tercih edilmeyeceğini belirten Ufuk Tarhan, özellikle imalat ve tarım sektörlerinde geleneksel yapıyı sürdürmeye çalışan dallara ilginin giderek azalacağına dikkat çekiyor. Sabit ücretli, sabit ofisli istihdam olanaklarının giderek daralacağını, bu tür dağıtım modellerinin yerini, merkezi operasyon merkezleri ile çalışan bağımsız distribütörlerden oluşan dev, global organizasyonların alacağını anlatan Tarhan, “Gelecekte enerji, ekoloji, ses-görüntü-veri transferi yapan teknolojiler, biyoteknoloji, genetik, nanoteknoloji, mobil teknolojiler, robot teknolojiler ve gıda teknolojileri alanlarının çok popüler olacak” dedi.

İŞTE GELECEĞİN MESLEKLERİ

• Taşeron yöneticiliği
• Değişim yöneticiliği
• Yönetici menajerliği
• Hot-line işletmeciliği
• Akıllı tedarik yöneticiliği
• Sanal market işletmeciliği
• Robotik sorunlar avukatlığı
• Senaryo tasarımcılığı
• Yapay zeka pazarlamacılığı
• Beş duyu reklam tasarımcılığı
• Soru bankası tasarımcılığı
• Elektronik gazetecilik
• Duygu tasarımcılığı
• Gen programcılığı
• Genetik ekonomi
• Kök hücre programcılığı
• Bilgi madenciliği
• Alternatif besin mühendisliği
• Franken food denetçiliği
• Siber teknoloji mühendisliği
• Ergonomi mühendisliği
• Enformasyon mühendisliği
• Nano tıp doktorluğu
• Internet mühendisliği
• Nano yapı mühendisliği

Meslek Seçimi ve Toplumsal Gelişim

Eğitimin en önemli hedeflerinden biri de, bireye kendi potansiyeli ve yeteneği doğrultusunda çalışma ve gelişme fırsatı sağlamaktır. Bunun için de öncelikle bireyin küçük yaştan itibaren kendi yeteneklerini tanımasına yardımcı olunmalıdır. Kendi yeteneklerini tanıması için de eğitsel fırsatlar yaratılmalıdır.

Türk eğitim sisteminde meslek seçimi ya da alan seçimi birey dışında tezahür etmekte, ailesi veya mesleğin ekonomik getirilerinin en planda tutulması bireyin yaşama bakış açısını önemli ölçüde etkilemektedir.Küçük yaşlardan itibaren bu konuda dikkatli araştırmalar yapılmalı(Bireyi tanıma teknikleri), bireyin yetenekleri göz önüne alınmalı ve bu doğrultuda bir yönlendirme yapılmalıdır.

Ülkemizde bakın nasıl bir eğitim sistemi işliyor. Alt tabaka ya da orta tabaka ailelerin çocukları(Ülkenin büyük çoğunluğu) küçük yaşlardan itibaren Matematik ve Türkçe alanlarında yoğunlaşmakla birlikte diğer yetenek alanları göz ardı ediliyor. Bu da bireyin en kısa yoldan ekonomik getirisi en sağlam olan(Memurluk) meslek seçimine sebep oluyor. Kendini geliştirmeyen, yaratıcılık becerisi körelmiş ve sağlıklı düşünce yapısına sahip olmayan bireylerin yetişmesine sebep oluyor. Çoğu zaman herhangi sıradan bir insanın yapabileceği bir işe yetenekli birisinin yerleştirilmesi hem o kişinin, kişisel gelişimini etkiliyor hem de yetiştiği topluma yeni değerler kazandırmasında başarısızlığa sebep oluyor. İnsan için en önemli kavramlardan birisi de güdülenmedir. Güdülenme, bireyin bir işe veya konuya karşı istek derecesidir.

Bir işi veya konuyu isteyerek ve severek yapmayan kişiler, o alanda sadece her gün monoton vida sıkan bir işçi görünümü sergilerler. Yani toplum için yeni bilimsel değerler üretmezler. Toplumların üretim gücü sekteye uğrar. Kendisine ve çevresine yabancılaşmış, toplumun dinamiği olmayan bireyler toplumun gelişimine bir fayda sağlayamaz. Bir memur ya da çiftçi çocuğunu ele alalım. Çocuğun küçük yaşlardan itibaren Matematiğe bir ilgisinin olduğunu varsayalım. Fakat ailesinin ve çevresinin baskısı ile ekonomik şartlar dikkate alındığında, Polislik sınavından aldığı yüksek puanla ekonomik getirisi daha sağlam olan bu meslek tercih ettiriliyor. Bu şartlar altında istemediği bölümde okumak zorunda kalan, kendi yetenekleri ve ilgileri dışında bir meslekte çalışmak zorunda kalan binlerce birey var. Kendi yeteneği ve potansiyeli dışında çalışmak zorunda kalan bireyler, ne kendine ne de topluma yararlı olabilirler. En fazla fiziksel ihtiyaçları peşinde koşan(Yemek, Su, Barınma vb.) sıradan bir birey olur. Oysa belki de bu birey Matematik alanında büyük başarılara imza atacaktı. Ancak yetersiz koşullardan dolayı bilimsel macerası başlamadan bitmek zorunda kalıyor. Bu da toplumun yetenekli beyinlerinin erimesine sebep oluyor.

Bu söylediklerimiz orta ve alt tabakadaki bireyler için geçerli oysa üst tabaka bireyleri istedikleri bölümde istedikleri şartlarda okuyabilmektedir. Bu durum aynı zamanda Türkiyede, eğitimde Fırsat ve İmkân eşitliği ilkesinin tam olarak hayat geçirilemediğinin bir göstergesidir.

Meslek Seçimi

Meslek Seçim herkesin hayatında çeşitli zamanlarda gerçekleştirdiği en önemli kararlardandır. İşkur’un sayfasında dendiği gibi: ‘Mesleği Seçmek Hayat Biçiminizi Seçmektir’. Seçtiğiniz meslek hayat boyu mutlu olmanızda önemli etkenlerden olabilir ya da tam tersi huzursuzlukların başlangıcı ve sorumlularından olabilir.

Meslek Seçimi

Meslek seçimi bir karar verme süreci olduğuna göre karar vermeyi iyi anlamak gerekmektedir. Karar verme: bir dizi alternatif arasından her bir alternatifin getirdiği olumlu sonuçları (faydalar) ve olumsuz sonuçları (maliyet ya da zarar) karşılaştırmak suretiyle bir alternatifi bilinçli olarak tercih etmektir.
Ülkemizde bu karar vermenin maalesef pek bilinçli yapılmadığı gün gibi aşikar.

Meslek Seçimi Bir Kez Verilen Karar Değildir

Her insan ömrü boyunca sayısız defalar yeni meslekler seçebilir ve bu çok olumlu bir özelliktir. Çağımız insanı bu yeteneğe sahip olmalıdır. Üniversitelerin program hedeflerinde açıkça yer alan bu özelliğe göre mezunlar başka meslekleri kolaylıkla öğrenebilmeli ve onlara geçiş yapabilmelidir. Aslında Üniversitenin ana fonksiyonlarının başında bu formasyonu kazandırmak gelmektedir.

Meslek Seçimi Süreçleri

Meslek seçimi, pekçok şeye bağlı bir karar sürecidir. Bunlar
1. Sizin ilgi alanlarınız ve yetenekleriniz,
2. Seçilen mesleğe bağlı değerler ve bilgiler, ve
3. En önemlisi sizin kişiliğiniz.

Kişiliğe Uygun Olarak Meslek Seçimi İçin Testler

Meslek seçiminde bir kariyer geliştirme rehberi, meslek seçimi uzmanıyla konuşmanın yararı olabilir. Bir kariyer planlama rehberi ya da uzmanının görevi değişik araçları ve testleri kullanarak sizin ilgi alanlarınızı, yeteneklerinizi ve kişiliğinizi anlamnıza yardımcı olmaktan ibarettir. Bu testleri çeşitli şekillerde kendiniz de yapabilirsiniz. Kendi kendini değerlendirme (self-assessment) testleri sayesinde kişiliğinizi anlayabilirsiniz. Kişiliği anlamak meslek seçiminde çok önemlidir. Zira bir meslekte mutlu olabilmenin anahtarı o meslekte mutlu olmaktır. Bunun içinde mesleği seçerken kişiliğinize uygun bir seçim yapmış olmalısınız.
Zaman içinde bu tür testlerin uzaktan eğitim yöntemiyle gerçekleştirilmesi için çeşitli faaliyetlerini düzenleneceğini umuyorum.

Meslek Seçimi İçin Yardımcılar

Genelde okullarda rehberlik uzmanları ya da ilgili kişiler bunu gerçekleştirebilirler. Diğer bir yol ise bölgenizdeki üniversite ve yüksek okulları kariyer planlama, meslek seçimiyle ilgili birimlerine ya da diğer kurumlara (örneğin mesleki eğitim merkezleri, Sanayi ve Ticaret Odaları ilgili birimleri, Halk Eğitim Merkezleri vs vs) danışmaktır. Meslek rehberinde meslek seçimi ve kariyer planlamayla ilgili en gelişmiş testlerin ve araçların düzenlenmesi için katkılar sağlayabilmeyi umuyorum.

Meslek Seçimi İçin Meslekler Hakkında Bilgi edinme

Meslek seçiminden önce kendi kendinizi ölçmeye yarayan testler uygulandıktan sonra karşınızda ilgi alanlarınız, yetenekleriniz, ve kişiliğinize uygun meslekleri bulacaksınız. Bu meslekler hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olduktan sonra seçiminizi yapınız. Bu konuda meslek rehberinde meslek tanımlarında yeterli bilgi birikeceğine inanıyorum.

Meslek Seçiminde Toplumun (Aile ve Çevre) Etkisi

Ülkemizde maalesef meslek seçimi moda halinde yapılıyor. Bir zamanlar Bilgisayar Mühendisliği revaçtaydı. Sonra Endüstri Mühendisliği revaçta oldu. Akabinde İşletme geldi. Sonra Elektronik, Mekatronik, Biyomedikal ve belki sıra da Nanoteknolojide. Tüm bu seçimlerde tuhaf olan nokta: meslek seçimleri konusunda gençlerimizin yetenek ve kişiliklerinden önce aile ve toplumsal baskının etkisinin belirleyici olması.
Öğrenciliğimde, sosyal alanlara son derece yatkın başarılı bir arkadaşım vardı. Etrafındaki yönlendirme nedeniyle Elektronik Mühendisliğini seçmiş ve üniversitede ilk yıl ona zindan olmuştu. Tekrar sınava girerek Hukuk Fakültesini kazandı ve şimdi başarılı bir avukat.

Meslek Seçimi Testinden Sonra Meslekleri Tanıma

Kişilik değerlendirme testlerinden sonra elinizde uzun bir liste oluşabilir. Elbette tüm bu mesleklerin hepsini seçme şansınız yok. Bu noktada ilk yapmanız gereken bu mesleklere ait iyi bir araştırma yapmak. Bu noktada meslek rehberinde yüzlerce mesleğin tanımı yapılarak yardımcı olunmaya çalışılmakta olduğunu görüyorum. Tüm meslek tanımları yorumlara açıktır. Bu konuda yapıcı yorumlarla herkes mesleklerin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunabilir.
Siteye eklenecek mesleki forumlarla meslekler hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olunabilir.
Neyse, seçeceğiniz meslekleri tanırken ve onlar hakkında bilgiler toplarken meslek tanımı, o mesleğe sahip olduğunuzda iş bulup bulamayacağınız, iş bulduğunuzda ne kadar kazanabileceğiniz, bu meslek eğitiminin nerelerde verildiği, daha sonra kariyerde ne tür yükselmelerin mümkün olabildiği gibi konuları iyice araştırmalısınız.

Mesleği Yürütürken Yeni Mesleklerin Seçimi

Çağımızda bir mesleği seçtikten sonra iş bitmemekte.. Başka mesleklere geçiş yapabilmek ve mesleği gerçekleştirirken pekçok mesleğe ait bilgi edinmek ve yeni meslekler seçmek zorundasınız. Örneğin, iyi bir makine mühendisi olabilmek için sadece makine mühendisliğine özgü mesleki bilgilerle yetinemezsiniz. Aynı zamanda mesleğinizi iyi uygulayabilmek için iyi bir bilgisayar programcısı olmalısınız ve kariyer yapabilmek için bir yabancı dili iyi bilmelisiniz. Ya da başarılı olmak için endüstri mühendisliği konularından örneğin üretim planlamaya vakıf olmalısınız.
O yüzden ilk meslek seçiminde tüm bunları düşünüp ilgili alanlar ve meslekler hakkında da şimdiden bilgi sahibi olmalısınız.

Meslek Seçiminde Son Karar

Meslekler listesini iyice azalttıktan sonra seçtiğiniz birkaç meslek hakkında ayrıntılı araştırma yapmaya ihtiyaç bulunmakta. Bu mesleği yürüten tanıdıklarınız varsa onlarla yüzyüze konuşabilirsiniz. Onların kişilikleriyle kendi kişiliklerinizi karşılaştırmaya çalışın ve onların mesleklerinde mutlu olup olmadıklarını anlamaya özen gösterin. Eğer konuşacak kimseniz yoksa bulunduğunuz ildeki üniversitede bu bölüm varsa gidin ve oradaki yetkililerle, hocalarla tanışın mutlaka yararları olacaktır. Ayrıca her üniversitede öğrenci temsilcilikleri (student society) bulunmaktadır. Seçeceğiniz meslek alanını hali hazırda seçmiş öğrenciler çok önemli bilgi kaynağıdırlar.
Bu konuda yeniliklere açık olun ve özgün düşünün. Yıllar önce Anadoludan bir genç, internetten bölümümüze oradan da benim eposta adresime ulaşarak bana direk yazarak bölüm ve program hakkında ayrıntılı bilgi istemişti. Birkaç yazışma içinde yararlı bilgilere ulaşabildiğini sanıyorum.

Meslek Seçiminde Tavsiyeler

Başkasının sizin için seçtiği mesleği seçmeyin. İlgi alanlarınızı, yeteneklerinizi keşfedin ve seveceğiniz mutlu olabileceğiniz bir mesleğe karar verin.

Ekonomik krizden dolayı insanlar krizden etkilenmeyecek sektörlerin listesini çıkarmış durumdalar. Bunların başında sağlık, gıda ve eğitim sektörü geliyor. Böyle olunca bu yıl yapılacak tercihlerde güvenilir görülen bazı mesleklerin tercihlerde ön sıraları alacağı kaçınılmaz gibi görünüyor. Bu mesleklerin başında hiçbir zaman popülaritesini yitirmeyen bu aralar krizden dolayı çoğu öğrencinin gözdesi olan tıp fakülteleri geliyor. Özellikle dereceye girmiş öğrencilerin yaptığı tercihler de ÖSS’den yüksek puan almış öğrencilerin tercihlerinde çok etkili oluyor. Dereceli öğrencilerin tercihleri bu yılda yine tıp fakültesi yönünde olduğundan bu demektir ki çoğu öğrenci tarafından zaten yanlış yapılan meslek seçimi bu yıl daha fazla yanlış yapılacaktır.

Buradan kriz kelimesinin anlamını tekrar irdelemek istiyorum. Kriz geçici bir durumdur, içinde hem fırsat hem de kaos barındırır. Eğer sürekli devam ediyorsa bu bir kriz değildir, durum değişikliğidir. ÖSS tercihi yapacak gençlerimizin aileleri ve yakınlarına sesleniyorum; geleceğin projeksiyonunu yapın, sektörleri analiz edin, meslekleri araştırın ama sadece içinde bulunduğunuz şartlara göre karar vermeyin. Karar aşamasında günün koşullarına takılıp kalırsanız yarın kaos bittiğinde ve sektörlerin dinamikleri değiştiğinde verdiğiniz kararın artık sizi mutlu etmediğini fark edebilirsiniz. Bu da sizin işinizdeki istekliliğinizi ve verimliliğinizi büyük ölçüde etkileyerek tekrar sizi içsel bir kaosa sürükleyecektir. Bu içsel kaos; sizin kendinizi mutsuz hissetmeniz, ne yapacağınızı bilememeniz, işinizde anlamlılık bulamayışını ve işinizin sizi tatmin etmemesi olacaktır.

Gelecekte içsel kaos yaşamamak için size listeler dolusu öneri vererek kafanızı karıştırmak istemiyorum, o nedenle tek bir ipucu vereceğim. Bu da sizin doğal yetenekleriniz. Eğer doğal yeteneklerinizi keşfederseniz ve tercihlerinizi bu yeteneklerinizi kullanabileceğiniz mesleklere yöneltirseniz gelecekte işiniz sizi mutlu edecek ve size en iyi parayı kazandıracaktır.

Dünyada iyi para kazanan, başarılı ve işini sevgiyle, tutkuyla yapan insanların hepsinin yeteneklerine uygun işler yaptığını görebilirsiniz. Bill Gates, Microsoft’u yaptığı işi sevmeden mi bu noktaya getirdi? Steve Jobs, Macintosh’u, İ-pod’u, İ-Phon’u insanlığa sevmeden mi kazandırdı? Philipe Starck, yaşayan en büyük tasarım dehası ünvanını mesleğini rastgele mi seçerek aldı? Harward gibi üniversitelerin araştırdığı zihin yapısını olağanüstü buldukları gözleri görmeyen ressamımız Eşref Armağan, parmaklarının ucuyla dünyayı görmek ve resme etmek sanatını sevmeden mi yaparak insanları şaşırtıyor?

Çevrenizde işini severek ve tutkuyla yapan insanları gözlemleyin. Dünyaya iz bırakan insanların biyografilerini okuyun. Neyin peşinden koşmuşlar, neyi amaçlamışlar ve hangi yeteneklerini kullanmışlar dikkatle inceleyin. Mutlaka hepsinde tutku ve yeteneğin birleştiğini göreceksiniz.

Bu gözlemi yaparken dikkat etmeniz gereken en önemli nokta; gözlemlerinizi sadece popüler insanlara yönelik yapmamanız günlük yaşamda karşılaştığınız insanlar üzerine de yoğunlaşabilmeniz olacaktır. Bazen bir satışçının, bir doktorun, bir garsonun, bir kasiyerin, bir sanatçının, bir polisin, bir öğretmenin diğerlerinden farklı olarak işinde harikalar yarattığını rahatlıkla görebilirsiniz. İşini sevmeyerek yapanlar içinde çalışırken dakikaları saydığını yaşam enerjisinin düştüğünü çevresine bir tümör gibi negatif enerji yaydığını rahatlıkla anlayabilirsiniz.

Aslında doğal yetenekleri bulmak çok kolay olsaydı bütün insanlar bulur, geliştirir ve kullanırdı. Aslında insanın burnunun ucundakini görememesine benziyor. Doğal yeteneğiniz günlük yaşamınızı değişik kesitlerinde siz onu sürekli kullandığınızdan farkında olmadığınız yeteneklerinizdir.

Kendi ilgi alanlarınıza yoğunlaşın ; Nelerden hoşlandığınızı ne yaparken hiç sıkılmadan vakit geçirebildiğinizi anlamaya çalışın. Hobilerinizi düşünün, neden seviyorsunuz neden tutkuyla bu ilginizi yılarca devam ettirdiniz?

Kolay yapabildiklerinize odaklanın; Unutmayın en kolay yaptığınız şeyler en iyi yaptığınız işlerdir. Doğal yeteneğinizi kullandığınız zaman yaptığınız işi hem iyi yaparsınız, hem severek yaparsınız, hem de eğlenerek yaparsınız.

Eğlendiğiniz aktivitelere odaklanın ; Eğer işinizi yaparken eğleniyorsanız bu sizin gerçek işinizdir. O nedenle şimdi sizi hangi aktiviteler eğlendiriyor bulmaya çalışın.

Soru sorun ; Kendinize ve yakın çevrenize “ben en iyi ne yapıyorum?” sorusunu sorun. Günlük yaşamda kendinizi gözlemleyin. Bulduklarınızı ve size iyi yaptığınız şeyleri söyleyenlerin görüşlerini not edin. Mutlaka içlerinden sizi yeteneklerinizle tanıştıracak ipuçlarını bulacaksınız.

Yaşamınızın en önemli parçası işiniz olacak. İşinizde mutlu olmak sizin yaşam kalitenizi ve başarınızı etkileyecek. Karar verirken parayı statüyü hiçbir şeyi düşünmeyin. Çünkü en iyi kazandıran meslek diye bir şey yoktur. En iyi kazandıran meslek en severek ve tutkuyla yaptığınız meslektir. Hangi meslek olursa olsun eğer yeteneğinizi kullanarak yapıyorsanız kolay yaparsınız severek ve tutkuyla yaparsınız misyonunuzu tamamlarsınız ve vizyonunuz doğal olarak genişler. Saçma sapan yönü belli olmayan hedefler yerine, sizi vizyonunuza taşıyacak gerçek hedefleriniz olur. En önemlisi de kendinizi ne para için ne de başarı için zorlamanıza gerek kalmaz. Onlar sadece sonuçlardır. Ve ancak bu temel şartlar sağlandığında kolaylıkla gelirler.

Yaşamdan beklediğiniz her şeyi yaşam size vermek üzere hali hazırda bekliyor sadece ne istediğinizi bilin, karar verin ve eyleme geçin. Unutmayın sizi harika bir yaşama ulaştıracak her şey zaten sizin içinizde var. Sizde var olanları keşfedin yeter.

MESLEK SEÇİMİ
Kişinin gelecekteki yaşam tarzını belirlenmesinde dönüm noktası olan
mesleğini seçmesi; doğru ve isabetli karar vermesi tüm hayatının kalitesini ve
mutluluğunu etkiler. Kişinin mutluluğunda doğrudan etkili olan faktörlerin en
önemlisi; çalışma hayatıdır.

Çalışma hayatında ve özel hayatta mutlu olmanın, iyi bir kariyer elde etmenin
ilk adımı; kişiliğe uygun meslek seçmekle mümkündür. Kendine uygun meslek
seçmiş olan kişilerin işlerini severek yaptığını, mesleğinde ilerlediğini, böylece
hem coşkulu hem mutlu hem de verimli olarak yaşamlarını sürdürdüğünü
gözlemekteyiz.

Buna karşılık yetenekleri ve ilgilerine uygun olmayan meslek seçen kişilerin ise;
çalışmaya karşı isteksiz, işe devamsız, verimi düşük, yeniliklere direnen ve her
zaman mesleklerini değiştirme gayreti içinde oldukları görülmektedir. Bu hem
mutsuzluğu yaşayarak, çalışmaya gayret eden kişi için hem de işveren için
çalışma hayatında istenmeyen bir durumdur.

Meslek; kişilerin belli bir eğitimle edindikleri ve hayatlarını kazanmak için
sürdürdükleri düzenli ve kurallı faaliyetler bütünü olarak tanımlanabilir.
Meslekler, gerektirdiği nitelikler ve sağladıkları olanaklar yönünden çok
çeşitlilik gösterirler.

Meslek seçimi ise; bir kimsenin,çeşitli meslekler arasından en iyi yapabileceğini
düşündüğü faaliyetleri içeren ve kendisine en üst düzeyde doyum
sağlayacağına inandığı bir mesleğe yönelmesidir.
Çağdaş bir toplumda kişinin en önemli gelişim görevlerinden biri; mesleğini
seçmesidir. Bu seçimi yaparken önemli olan, bir kişinin sahip olduğu özellikleri
en çok gerektiren ve beklentilerini en iyi biçimde karşılayacak olanı
seçebilmesidir.

Meslek seçmek;hayat biçimini seçmek demektir.Bu nedenle doğru ve
gerçekçi seçim yapılması önemlidir.
Doğru bir seçme işlemi yapabilmek, başka bir deyişle sağlıklı karar
verebilmek için ;

• Kişinin hangi işleri ne derece yapabildiğinin farkında olması, çeşitli konulardaki yeteneklerini doğru, gerçekçi ve ayrıntılı olarak değerlendirebilmesi,
• Kişinin bir eğitim ortamından, bir çalışma alanından , kısaca bir meslekten neler beklediğini açık ve net bir biçimde ifade edebilmesi,
• Mevcut seçenekleri inceleyip, başka seçenekler olup olmadığını araştırması,
• Seçeneklerin herbirinin isteklerine ve koşullarına ne derece uygun olduğunu değerlendirerek; istenilir yönleri en fazla , istenmeyen yönleri en az ve erişme olasılığı en yüksek olana yönelmesi gerekir.

Meslek seçimi açısından bir kişinin kendini tanıması ; onun meslek seçiminde
rol oynayan kişilik özellikleri yönünden kendini açık ve doğru biçimde
değerlendirebilmesidir. Başka bir deyişle; kişinin her istediğini bilmesi ve
isteklerine erişebilme gücünü iyi tanıması gerekir.
Yani;
I-Hangi alanda ne düzeyde yeteneğe sahip olduğunu (YETENEK)
II-Nasıl bir çalışma ortamında ne gibi işleri yapmaktan hoşlanacağını (İLGİ)
III-Mesleğinden ne gibi yararlar beklediğini (DEĞER) bilmesi gerekir.

I-Yetenek

Bir kimse bir mesleği veya ona hazırlayan bir eğitim programını seçerken, hangi yetenek türüne, ne derece sahip olduğunu düşünmeli ve en çok sahip olduğu yeteneğini kullanabileceği çalışma alanını araştırmalıdır.

Sahip olunan yetenekten farklı yetenek gerektiren bir alana yönelindiğinde;
o alanda başarı şansı düşük olacak ve buna bağlı olarak mesleki doyumsuzluk
yaşanacaktır. Bir kimsenin bir alanda ki yeteneğini yani öğrenme gücünü
tanımasının en kolay ve bilinen yolu; o güne kadar o alanda yaptığı çalışmalarda elde ettiği başarıya bakmasıdır.
O halde; meslek seçme durumunda olan bir kişi; güçlü ve zayıf olduğu alanları dikkate almalı ve en çok sahip olduğu yetenekleri en fazla gerektiren
meslekleri tercih etmelidir.
Örneğin: Bir öğrenci okulda hangi konuları zorlanmadan, zahmetsizce
öğrendiğine ve o konularda sınıfta öğretilenin üzerinde genellemeler yapabildiğine, hangi alanlarda ise; sadece derslerde kendisinden beklenenleri yerine getirebildiğine bakarak yeteneklerini az çok değerlendirebilir.

• Genel akademik yetenek; Sözel, sayısal ve şekil-uzay ilişkileri yeteneği olmak üzere 3 tür yeteneği içeren bir kavramdır.
• Sözel Yetenek: Bu yetenek sosyal bilimlerde,dil bilim ve diğer insan bilimlerindeki başarı için gereklidir.
• Sayısal Yetenek: Bu yetenek bütün temel bilimlerde, tıp,veterinerlik gibi sağlık bilimlerinde ve mühendislik alanlarında başarı için gerekli bir yetenektir.
• Şekil-Uzay İlişkileri Yeteneği: Bu yetenek; inşaat, makine,haritakadastro mühendisliği, mimarlık, endüstriyel tasarım, diş hekimliği gibi alanlarda başarı için gerekli bir yetenektir.

II- İlgi;

Bir kişi; herhangi bir zorlama altında olmadan ya da bir ödül beklemeden kendiliğinden bazı çalışmalar yapıyor ve bundan doyum sağlıyorsa ,bu kişinin o tür çalışmalara karşı ilgisi olduğu söylenilebilir.

Bazı kişiler; arkadaş edinmek, çevrelerinde tanınmak için çeşitli faaliyetlerde
bulunabilirler. Ancak, bu gerçek ilgiyi yansıtmayabilir ve bu tür eğilimler
genellikle geçicidirler.
Örneğin: Müzikle ilgilenen her gencin müziğe ilgisi olduğu söylenemez, boş
vakitlerinde bir müzik aleti çalmaya çalışan kısıtlı harçlığını ve zamanını
kaset,cd almaya ve konserlere gitmeye ayıran bir kişinin müziğe ilgisi olduğu
söylenebilir.
Kısaca; bir kişi önünde çeşitli imkanlar olduğu halde hep belli bir faaliyet
türüne yöneliyorsa, o alana ilgisi var demektir.

III- Değer

İnsan davranışlarının amacı ; bir takım ihtiyaçları karşılamaktır.İnsanlar ömürlerinin yaklaşık üçte birini kapsayan meslek faaliyetlerinden doyum beklerler.

Meslek faaliyetlerinin sonunda beklenen doyum genellikle “Meslek Değeri”
olarak adlandırılır ve o faaliyetin yapıldığı ortamdan ve getirdiği toplumsal
ödüllerden kaynaklanan doyumları içerir.
Örneğin: Bir kişinin;
“Ben ne için çalışıyorum?”
“Mesleğimden,hayattan ne bekliyorum?” gibi sorulara;
“Yeteneklerimi geliştirmek için”
“Sevdiğim faaliyetleri yapıp mutlu olmak için”
“Çok para kazanıp zengin olmak için”
gibi verdiği cevaplar o kişinin meslek değerlerini yansıtır.
Meslek sayısının 45 bine ulaştığı günümüzde belki her meslek dalında üniversite
diploması gerekmiyor. Ancak diploma isteyen mesleklerin sayısı da az değil,
üniversite adayı gençler bu kadar çeşitli meslek arasından birini seçmek
zorunda kalıyor.

Meslekle ilgili kararı oluşturma sürecinde meslekleri incelerken ;

• Mesleğin tanımı
• Eğitim süresi ve okutulan belli başlı dersler
• Kişide olması gereken nitelikler
• Mezun olunca kazanılacak ünvan ve yaptıkları işler *Çalışma ortamı,çalışma koşulları
• Mesleki İlerleme
• Kazanç

sorularının cevaplarının araştırılarak meslekleri ayrıntılı olarak tanımak gerekir.
Mesleklerin özelliklerin inceledikten sonra; kişiler kendi özellikleriyle mesleklerin
ortak noktalarını belirleyerek mesleki alternatiflerini oluşturabilirler.

Üniversitelerin üç amacı vardır:

1. Bilimsel araştırmalar yapmak ve bilgi üretmek
2. Meslek elemanı yetiştirmek
3. Kültür kazandırmak

Çalışma yaşamında doktorluk, mühendislik, öğretmenlik, hemşirelik gibi sınırları
yasalarla belirlenmiş olanların dışında kalan mesleklerin pek azı diploma ile
yakından ilişkilidir. Yükseköğretim lisans programlarının çoğu,aslında belli bir
konuda eğitim vermekte ise de kazandırdığı bilgi ve beceriler benzer başka
alanlara da aktarılabilmektedir.

Üniversite eğitimi belli bir meslek kazandırmanın yanısıra, kültür kazandırarak
daha geniş bir alanda çalışma şansı yaratabilmektedır. Bu amaçla bir çok
üniversitenin ilk yıllarında tüm bölümlere aynı dersler verilerek; öğrencilerin
genel kültür ve becerileri geliştirilmektedir.

Ayrıca üniversiteler, gençlerin iş bulma olanaklarını arttırmak için programlarına çeşitli seçimlik dersler koymakta , bazı üniversiteler de ana dal, yan dal adı altında programlar oluşturmaktadır.Bazı üniversitelerde iki daldan diploma alabilmek mümkündür. Yüksek öğretim yaparken,lisans programlarından (örn; işletme, hukuk,tıp, psikoloji vs. ) birini bitirdikten sonra benzer başka bir alanda lisansüstü eğitim görme olanağı da vardır.

Gelecekte hangi mesleğin geçerli olabileceğini şimdiden bilebilmek pek kolay
değildir. Teknolojinin hızla gelişmekte olduğu bir dünyada, bir mesleğin belki
beş ya da on yıl sonrası tahmin edilebilir.

Gençlerin hangi mesleği seçtiği değil,bu hızlı değişime ayak uydurabilmek için
ne gibi bilgi ve becerilerle donanmış olduğu önemlidir.El becerisi ve beden
gücünün yerini, giderek artan oranda beyin gücü almaktadır.Bu nedenle;
gençlerin matematik mantık ve bilgisayar alanlarında kendilerini iyi
yetiştirmeleri; akıl yürütme, yargılama yeteneklerini geliştirici etkinliklere ağırlık
vermeleri gerekmektedir. Ezberleme, geçer notla yetinme,günü kurtarma gibi
tutumları benimseyenlerin gelecekteki değişimlere ayak uydurma şansı zayıf
olacaktır.

Günümüzde insanlar büyük işyerlerinde pek çok kişi ile işbirliği yaparak
çalışmaktadır.O halde geleceğin genci, başkalarıyla iletişim kurabilme ve
işbirliği yapabilme becerilerine sahip olmalıdır. Değişik insanlarla değişik koşullarda çalışabilme esnekliğine sahip olabilme, belirsizliğe dayanabilme ve
yaratıcılık; iş yaşamında başarıyı arttırıcı kişilik özellikleri olarak görünmektedir.
Bir (den fazla) yabancı dil kişinin gelişme ve iş bulma şansını arttıracaktır.