Önemli İcatlar - Manometre

Manometre
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi

Sponsorlu Bağlantılar

İki akışkan basıncı arasındaki farkı ölçmeye yarayan araç. Basıölçer de denen manometreler genellikle kapalı bir kaptaki gazların basıncını ölçmekte kullanılır. Sıvılı ve metal manometre olmak üzere iki çeşittir. Sıvılı manometreler genellikle cıva (ya da buhar basıncı düşük bir sıvı) dolu bir U borusundan oluşur. Bir kola uygulanan basınç, cıva sütunları arasında meydana getirdiği yükseklik farkıyla ölçülür. Örneğin 50 atmosfer gibi büyük bir cıva sütunu farkı gerektirecek basınçların ölçülebilmesi için birkaç U borusu, araya sıkıştırılmış hava ya da hafif bir sıvı yerleştirilerek seri hâlde kullanılır. Uygulamada, az yer kaplaması ve daha kolay kullanılması bakımından, daha az duyarlı olmakla birlikte metal manometreler yaygındır. Bir ucu kapalı, kıvrılmış ve esnek bir borunun, basıncı ölçülecek akışkanla dolunca, eğriliğini değiştirmeye çalışması ve bu sırada ibreyi hareket ettirmesiyle çalışır.

Kapalı kapta, basınç altında bulunan sıvı ve gaz basıncını ölçmeye yarayan ölçüm aletlerine manometre denir. Basınçölçer olarak da adlandırılır. Sıvı veya gazların bulundukları kapların birim alanlarına uyguladıkları kuvvete basınç denir. Manometreler, sıvılı ve metal manometreler olarak iki tiptir. Kullanım amacı basınç altında çalışan sistemlerde yeterli basıncın sağlanıp sağlanmadığını ölçmek üzerinedir. Arıca minimum ve maksimum basınç değerlerini üzerinde bulunduran tipleri mevcuttur.

Sıvılı manometreler;

En basit manometre tipidir. Sıvı yüksekliklerine göre basınç veya basınç farkları ölçülebilir. Bir ucu sıvı ve gazın bulunduğu kapalı kaba bağlıdır. Diğer ucu da açık veya kapalı tipleri vardır. İçerisine akışkan sıvı konur ve üzerinde bir cetvel vardır. Akışkan sıvının tepe noktasının cetvel üzerindeki değeri bize basıncı vermektedir. En çok kullanılanı U tipi manometrelerdir.

U Tipi Manometre, Kuyu Tipi Manometre, Eğik Manometre, barometre olmak üzere çeşitli tipleri vardır.

U Tipi Manometre

U şeklinde kıvrılmış şeffaf cam veya plastik bir borudur. İçerisine orta seviyelerine kadar akışkan konulur. Üzerinde ölçüm cetveli mevcuttur.
manometre


Kuyu Tipi Manometre

Bu tip manometre kuyu adı verilen bir depo ile depoya bağlı cam bir borudan meydana gelmektedir. Ölçüm esnasında basıncın bulunduğu kap kuyuya bağlanır. Kuyudaki basınç arttıkça cam borudaki akışkan sıvı yükselerek boru üzerinde geldiği değer okunur.

Eğik Manometre

Kuyu tipi manometrenin ölçme kolunun (cam borunun) eğimli hale getirilmiş çeşididir. Daha hassas ölçümler için kullanılır.

Barometreler

Atmosfer basıncını ölçen ve gösteren manometrelerdir. Barometreler genellikle kuyu tipi ve cıvalı olarak üretilirler. Atmosfer basıncı ölçümü en küçük bir etkenden(rüzgâr gibi…) bile etkilenebilir. Dolayısıyla atmosfer basıncı nerede kullanılacak ise ölçümün orada yapılması daha sağlıklı olacaktır. Ayrıca mutlak basınç kullanılırken gerçek barometrik değer kullanılmalıdır.

McLeod Cihazı

Özellikle düşük vakum değerlerinin ölçülmesinde kullanılır. Cihazda esas olarak aşağı yukarı hareket ettirilebilen bir şişe, cam bir balon, bu balonla irtibatlı kılcal bir boru ve referans ölçü borusu bulunmaktadır.


Metal(Elastik Elemanlı) Manometreler

Metal manometreler, cıvalılar ile mukayese edilerek ölçeklenirler. Sağlam, kullanışlı ve çok büyük basınçları ölçmeye elverişli aletlerdir. Metal manometreler, endüstride, cıvalılara nazaran daha çok kullanılır. Bu tip manometreler Sıvı (gliserinli) dolgulu, sıvısız, özel kadranlı ve kontaklı tip olarak üretilmektedirler. Kirli, yabancı partikül içeren, donma ve kristalleşme özelliği olan sıvı ve gazlarda kullanılan manometrelerdir. Membran özelliğinden dolayı içinden geçen madde ile temas etmeden lineer olarak ölçüm yapmaktadır.

Bourdan Manometreleri

Statik basınç ölçümünde en çok kullanılan cihazdır. İçyapısı çoğunlukla eliptik kesitli C şeklindeki bir borudan meydana gelir. Boru ya basınç uygulandığında boruda elastik şekil değişimi meydana gelir ve bu değişim borunun serbest ucundaki yay ve dişli mekanizması ile ibreye dönme hareketi olarak iletilir.