Arama

Önemli İcatlar - Naylon

Güncelleme: 20 Ağustos 2013 Gösterim: 11.528 Cevap: 1
asla_asla_deme - avatarı
asla_asla_deme
VIP Never Say Never Agaın
6 Kasım 2008       Mesaj #1
asla_asla_deme - avatarı
VIP Never Say Never Agaın

naylonud5
Sponsorlu Bağlantılar

NAYLON. Günlük yaşamda naylon öylesine çok kullanılmaktadır ki, 1938'den önce böyle bir maddenin olmadığına inanmak zordur. Dokumacılıkta kullanılan maddelerin içinde en iyisi, ama en pahalısı ipektir. Bu nedenle bilim adamları yaklaşık 300 yıl süreyle ipeğin ucuz bir taklidini yapmaya çalıştılar. 1900'den sonra daha da artırılan bu çabalar sonucu ilk büyük başarı 1929'da elde edildi. ABD'li kimyacı Wallace Hume Carothers'in başkan­lığındaki bir grup organik kimyacı naylonu buldu. Ondan önce de birçok yapay ipek (reyon) türü üretilmişti; ama bunların hiçbiri doğal ipek kadar dayanıklı ve kullanışlı de­ğildi. Bilim adamları yapay ipeği bulmak için yaptıkları çalışmalarda ipekböceğinin ipek ipliğini üretme yönteminden yararlandılar. İpek lifleri, ipekböceğinin başındaki iki küçük delikten salgıladığı yoğun bir sıvıdan oluşu­yordu. Deliklerden çıkan sıvı, havanın etki­siyle sertleşip iki ince lif oluşturuyor, başka iki salgıbezinin salgıladığı ipek zamkı da bu lifleri birbirine yapıştırıyordu.

Bilim adamları, ipeğe benzer bir madde yapmak için yoğun bir sıvının küçük delikler­den püskürtülmesi gerektiğine karar verdiler. Bu sıvının deliklerden çıkar çıkmaz sertleşme­si, yani ısıtılınca eriyen, soğur soğumaz da katılaşan bir madde olması gerekiyordu. İşte naylon böyle bir özelliğe sahipti; lifler eritil­miş naylondan yapılabilirdi. Carothers, daha naylonu üretip lif haline getirmeyi deneme­den önce bu maddeden lif yapılabileceğinden emindi. Çünkü ipeğin yanı sıra pamuk ve yünün de dokumaya çok elverişli iyi lifleri olmasının nedenini biliyordu.
Eğer bir parça yün ipliğini alıp bükümlerini açarsanız ipliği oluşturan yün liflerini tek tek çekip çıkarabilirsiniz. Bu liflerden bazıları yaklaşık 10 cm uzunluğundadır; ama kalınlık­ları ancak bir mikroskop kullanılarak ölçüle­bilir. Mikroskopla bakıldığı zaman bir yün lifinin kalınlığının yaklaşık 0,025 mm olduğu görülür. Bu durumda, bir yün lifinin boyu, kalınlığının yaklaşık 4.000 katıdır. İpek fila-manları ise (çok uzun liflere filaman denir) yün liflerinden çok daha uzun ve çok daha incedir; bu nedenle de uzunluklarının kalın­lıklarına oranı çok büyüktür. Dokumacılıkta kullanılan liflerin uzunluklarının, kalınlıkları­na göre böylesine fazla olmasının nedeni, bu lifleri oluşturan moleküllerin kendilerinin de çok ince ve uzun olmasıdır. Zincire benzeyen bu moleküllere polimer adı verilir. Bir ipek filamanının kalınlığını, yan yana dizilmiş olan 10 bin kadar polimer oluşturur . Filaman boyunca uzanan polimerler, birbirlerine sıkıca kenetlendikleri için ipek çok dayanıklıdır.

naylon1ni1
Carothers, ipeğe benzeyen lifler elde etmek için önce uygun polimerler bulup onları üret­mek zorundaydı. İpek filamanında bulunan polimerlerin aynısını yapmak çok zordu; ama Carothers onlara çok benzeyenleri yapmayı başardı. Bu amaçla izlediği yol, uzun bir molekül zinciri elde etmek için zincirin halka­larını oluşturacak kısa molekülleri birbirine bağlamaktı. Bunun için her ikisi de benzen­den yapılmış (bak. benzen) iki tür molekül kullandı. Bir tür molekülü benzeni oksitleye­rek elde etti; bu türü amonyakla işleme sokarak da öbür türü elde etti. Birbirine bağlanarak bir zincir oluşturan bu iki tür molekülün bağlanışını anlayabilmek için, bunlardan birinin uçlarında çengeller, öbür türünün uçlarında da bu çengellerin takılabileceği yuvalar varmış gibi düşünebiliriz. İlk naylon türü tek tür molekülden yapılmıştı. Bu molekülün bir ucunda çengel, öbür ucunda çengelin takılacağı bir yuva vardı. Daha sonraları iki ayrı tür molekülle zincir oluştur­manın, üretimi ucuzlattığı görüldü.
Molekül zinciri oluşturularak elde edilen naylon, önce eritilerek bir yarıktan dışarı püskürtülür. Böylece bir naylon şerit ya da kurdele elde edilir. Suda hızla soğutulan bu şerit daha sonra, yonga adı verilen küçük parçalara ayrılır. Naylon filaman elde etmek için bu yongalar eritilir ve düse denen, üzerin­de çok küçük delikler bulunan bir memeden püskürtülür. Eğer 15 filamandan oluşan bir iplik elde etmek isteniyorsa 15 delikli bir düse kullanılır. Düseden çıkan erimiş naylon ha­vayla karşılaştığı anda katılaşır. Oluşan 15 filaman tek bir iplik olarak bir bobine sarılır.
Ama bu naylon iplik örgü ya da dokuma için kullanılmaya elverişli değildir; kullanma­dan önce germe işleminden geçmesi gerekir. Gerilmeden önce filaman içindeki molekül zincirleri karmakarışık durumdadır. İplik ge­rilince bu moleküller filaman boyunca belli bir düzene girer ve yan yana gelen moleküller birbirine sıkıca kenetlenerek ipliği güçlendi­rir. Germe işlemi, ipliğin iki çift merdane arasından geçirilmesiyle kolayca yapılır. Bu yönteme soğuk çekme denir; çünkü iplik soğukken gerilir.
Naylon dokuma ipliği dayanıklı ve aşınma­ya karşı dirençli olmasının yanı sıra gerilerek uzunluğunun beşte biri kadar uzatılabilir. Bu özelliği nedeniyle paraşüt ve planör çekme halatı gibi maddelerin yapımında ipeğin yerini almıştır. Naylonun kullanım alanları, kadın çorabı ve gömleklerden her türlü iç çamaşırı­na kadar uzanır. Naylon, yün ve pamuktan çok daha az su soğurduğu için naylon giysiler yün ve pamuktan yapılmış olanlardan çok daha çabuk kurur. Naylon filamanları kısa kısa kesilip yün ve pamuk gibi başka liflerle karıştırılarak da kullanılabilir. Bu tür yün ve naylon lifi karışımından yapılan dokuma ipliği aşınmaya karşı çok dayanıklıdır ve erkek çorabı yapımında kullanılır. Daha dayanıklı olması için yün çorapların burun ve topuk örgüsünde naylon iplik kullanılır. Naylon lifler halı dokumada, halat, balık ağı ve fırça kılı yapımında da kullanılır.
Naylon çok az su soğurduğu için sürtün­meyle kolayca elektriklenerek havadaki toz parçacıklarını çeker. Bu nedenle naylon çok kolay kirlenir. Naylonu başka liflerle karıştır­manın bir nedeni de bu sakıncayı gidermektir. Naylonun bir başka sakıncası da güneş ışığın­da direncini yitirmesidir.
Naylon, katı plastik biçiminde de kullanılır. Mutfaklarda kullanılan karıştırıcıların ve ço­cuk oyuncaklarının dişli çark ve yataklarının yapımında, perde çengeli ve başka birçok eşyada da naylondan yararlanılır. Bu tür eşyanın yapımında kullanılan naylon püskürt­me döküm denen bir yöntemle biçimlendiri­lir. Naylon sıvıyken çok iyi akma özelliği gösterdiği için karmaşık biçimli bir kalıbı kolayca doldurabilir. En dayanıklı ve en zor aşınan plastik olma özelliğinin yanı sıra nay­lon, kimyasal maddelerden etkilenmeme ve yüksek sıcaklığa dayanma gibi özellikler de taşır. Sürtünme katsayısının düşüklüğü nede­niyle, yüksek aşınma beklenen yerlerde kulla­nılmaya da çok elverişlidir.

MsxLabs & TemelBritannica

Son düzenleyen asla_asla_deme; 3 Aralık 2010 14:04
Şeytan Yaşamak İçin Her Şeyi Yapar....
_VICTORY_ - avatarı
_VICTORY_
VIP Silent storM
20 Ağustos 2013       Mesaj #2
_VICTORY_ - avatarı
VIP Silent storM
Naylon
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Sponsorlu Bağlantılar
Yapay olarak üretilen ilk elyaf. Naylon, E. İ. Pont de Nemours şirketinde tesadüfen bulunmuştur.
Polimerlerle ilgili bir araştırma projesinde uzun, parlak bir iplik elde edildi. Bu iplik kadın çoraplarında kullanıldı ve bir marka adı olan naylon aynı zamanda maddenin kendisinin de adı oldu. Kimyasal olarak naylon, bir diamin ile bir diasitin tepkimesi sonucunda elde edilen uzun zincirli bir molekül, yani bir poliamittir. Üç çeşidi vardır. Üretilen ilk naylon olan "naylon 66", sıcağa ve çekme kuvvetine en dayanıklı olanıdır. "Naylon 6" biraz daha yumuşaktır. "Naylon 610" sert olup diş ve saç fırçası kılı, misina, yelken ipi vb. olarak kullanılır. İçlerinde suya en dayanıklı olanı budur. Kalıplanmış naylondan tarak, yatak, dişli, çekiç, tabak gibi sert malzemeler de yapılır.
Tesadüfen Zirveye Çıkılmaz... Çıkılsa Bile Durulmaz...

Benzer Konular

5 Mart 2017 / Misafir Mühendislik Bilimleri
28 Kasım 2012 / evo Mühendislik Bilimleri
17 Ekim 2008 / asla_asla_deme Taslak Konular
2 Haziran 2008 / KisukE UraharA Taslak Konular