-Z- Harfi İle Başlayan Kelimeler - Sayfa 21

ZEHRETMEK g. f. Bir şeyi (bir kimseye) zehretmek, tatsızlık çıkararak o kimsenin o şeyden zevk almasına engel olmak: Yine kavga çıkarıp bu geceyi de bana zehretmeyin. Hayatı bir kimseye zehretmek.

ZEHROLMAK gçz. f. Bir şeyden zevk almayı beklerken üzüntü ve tatsızlıkla karşılaşmak (Zehir olmak biçiminde de kullanılır): Hastalanınca tatili zehroldu.

ZEİN a. (fr zâine). Mısırdan çıkarılan protein. (Memelilerin yaşamı ve büyümesi için gerekli triptofan ve lizin gibi birçok aminoasitten yoksun olan zein insanın protein gereksinimini karşılayamaz.)

ZEİR a. (ar zeRr). Esk.
1. Aslan kükreyişi.
2. Hastalık sonucunda insan bedeninin çeşitli içorganlarında beliren hırıltı ya da ses.

ZEL a. (ar. zel). Arap abecesinin dokuzuncu, osmanlı abecesinin on birinci harfi. Ebcet hesabında 700 sayısının karşılığıdır.

ZEL ya da ZELLE a. (ar. zell, zelle). Esk.
1. Ayağı kayma, sürçme.
2. Yanlış bir iş yapma, yanılma.
3. Ufak "suç.
4. Zellet-ül-kadem, ayak sürçme.

—isi. Zellet ül-kari, Kuran’ı kuraldışı okuyan. (Bk. ansikl. böl.)

—ANSİKL. Zellet ül-kari, dört büyük fıkıh mezhebi (hanefi, şafii, hanbeli, maliki) Ku- ran’ın halife Osman’ın yazımına uygun olarak okunmasını şart koşmuşken, buna aykırı bir biçimde okuyandır. Kuran Hicaz arapçasının 7 lehçesiyle (Kureyş, Temim, Zebbe, Kinane, Kays, Hüzeyl, Beni Esed) okunur. Nafi, ibni Kesir, Ebu Amir, ibni Amir, Asım, Hamza ve Kisai Kuran'ı 7 ayrı biçimde (7 lehçeyle) okuyan ünlü imamlardır. Ayrıca, Kuran'ı başka lehçelerde okuyan 3 ünlü imam daha vardır: Ebu Cafer, Halef, Hallad. Hanefi mezhebine göre bu 10 okunuş biçimi de caizdir. Ancak, bunların dışındaki okunuşlarda namaz sahih (geçerli) olmaz. Şafiilerdeyse, ancak 7 biçimde okunan Kuran’la namaz sahih olur, ötekilerle geçersizdir. Bu 10 okunuş biçiminin dışındaki okumalara “şaz kıraatlar" (kuraldışı okumalar) denir.

ZELALET, -ti a. (ar. zelalet). Esk. Aşağılanma, bakirlik, alçalma.

ZELANTİ a. (ital. söze.). Hırist. Roma’ da dini konularda ödüncülüğe yatkın politikaların tersine, katı bir politika güdülmesinden yana olan idin adamlarına verilen ad.

ZELAZİL çoğl. a. (ar. zilziTın çoğ zela zil). Esk. Uzun etekler.