Hıyanet-i Vataniye Kanunu

HIYANET-İ VATANİYE KANUNU
Damat Ferit Paşa Hükümeti’nin Milli Mücadele’yi ortadan kaldırmak amacı ile başlattığı çalışmalar, Şeyhülislam’dan fetva almaya ve Milli Mücadele’nin üzerine kuvvet göndermeye kadar değişik yollarla devam etti. Buna karşılık Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti de iç güvenliği sağlamak ve etkinliğini sürdürebilmek için bazı tedbirler alma gereğini duydu. Bu tedbirlerin başında Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun çıkarılması, İstiklal Mahkemeleri’nin kurulması ve İstanbul’da yayınlanan fetvaya karşı Anadolu’daki İslam âlimlerinin verdikleri karşı fetva gelmektedir.
Büyük Millet Meclisinin açıldığı dönemde asayişi sağlamak için Müdafaa-i Hukuk Teşkilatları ile askeri birlik komutanları kendi güçlerine göre bazı tedbirlere başvurdu. Mustafa Kemal Paşa da Temsil Heyeti adına 17 Mart 1920 tarihli bir genelge ile “Vatanın çıkarlarına aykırı davranışların, memleketin huzur ve düzenini bozanların din ve millet farkı gözetmeksizin şiddetle cezalandırılmalarını” istemişti. Ancak bunu yasal bir dayanağa kavuşturmak ve kişisel yargılardan kurtarmak gerekmekteydi. Bu nedenle Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti tarafından düzenlenmiş, onun otoritesini egemen kılacak, içte güvenliği sağlayacak bir yasa yapma zorunluluğu doğdu. Meclisin açılışından iki gün sonra 25 Nisan 1920’de Mehmet Şükrü Bey, Meclis Başkanlığına “Milli Meclisin kararları aleyhinde bulunanların ya da bunlara uymayanların vatan haini sayılmalarını ve bu gibilerin vatana ihanet suçu ile yargılanmalarını” isteyen bir önerge verdi. Bu önerge, 29 Nisan 1920’de “Hıyanet-i Vataniye Kanunu” haline dönüştürülerek kabul edildi. Yasanın ilk maddesinde, Türkiye Büyük Millet Meclisinin yasallığına karşı ayaklanmaya yönelik sözle, yazıyla ya da doğrudan doğruya bilerek karşı çıkan, yayında bulunan kişiler vatan haini sayılacaklardı. Yasa yürürlüğe girdikten sonra 13 Mayıs 1920’de bazı milletvekilleri Damat Ferit Paşa’nın vatan haini ilan edilip yargılanmasını içeren bir önerge verdi. Bu önerge Meclis’in 19 Mayıs 1920 günkü toplantısında onaylanarak Damat Ferit Paşa vatan haini ilan edilmiştir. Hıyanet-i Vataniye Kanunu ile hangi suçları işleyenlerin vatan haini sayılacağı ve bunlara verilecek cezaların ne olacağı açıklanmıştı.

Hıyanet-i Vataniye Kanunu Nedir - Hıyanet-i Vataniye Kanunu'nun içeriği

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışından altı gün sonra çıkardığı yasa
Bu yasaya göre TBMM’ye karşı ayaklananlar sözle bile olsa varlığını inkar edenler vatan haini sayılacak ve ölüm cezası ile cezalandırılacaktı
TBMM vatana ihanet edenleri kendi üyelerinin cezalandırmasını uygun gördü ve İstiklal Mahkemelerini kurdu


Kanun Numarası : 2

Kabul Tarihi : 29 Nisan 1336 (1920)


Madde 1.

Makamı Mualla-yı Hilafet ve Saltanatı ve Memalik-i Mahruse-yi Şahaneyi yedi ecanipten tahlis ve taarruzatı defi maksadına matuf olarak teşekkül eden Büyük Millet Meclisi’nin meşruiyetine isyanı mutazammım kavlen veya fiilen veya tahriren muhalefet ve ifsadatta bulunan hain-i vatan addolunur

(Yüce hilafet makamı ve saltanatı ve ülkeyi yedi yabancı devlet güçlerinden kurtarmak ve saldırıları önlemek amacına yönelik olarak kurulan Büyük Millet Meclisi’ne karşı düşünce veya uygulamalarıyla veya yazdıkları yazılarla muhalefet ve bozgunculuk edenler vatan haini olarak addedilir)

Madde 2.

Bilfiil hıyanet-i vataniyede bulunanlar selben idam olunur. Ferden zimethal olanlar ile müteşebbisleri kanunu cezanın kırk beşinci ve kırk altıncı maddesi mucibince tecziye edilirler

(Bilfiil vatan hainliği yapanlar asılarak idam edilir. Şahsen olaylara karışanlar ve teşebbüs edenler ceza kanununun kırk beşinci ve kırk altıncı maddesine göre cezalandırılırlar.)

Madde 3.

Vaiz ve hitabet suretiyle alenen ve ezmine-i muhtelifede eşhas-ı muhtelifeyi sirren ve kavlen hıyanet-i vataniye cürmüne tahrik ve teşvik edenlerle işbu tahrik ve teşviki suver ve vesaiti muhtelife ile tahriren ve tersimen irtikap eyleyenler muvakkat küreğe konulurlar.Tahrikat ve teşvikat sebebile madde-i fesat meydana çıkarsa muharrik ve müşevvikler idam olunurlar

(Konuşmalarıyla halkı alenen vatan hainliği suçunu işlemeye tahrik ve teşvik edenler veya bu teşvik ve tahriki yazılarıyla ve çok değişik araçlarla yayanlar geçici kürek cezasına çarptırılırlar.Yapılan bu tahrik ve teşvik sonucunda bozgunculuk olayları çıkarsa teşvik ve tahrik edenler idam olunurlar)

Madde 4.

Hıyanet-i Vataniye maznunlarının mercii muhakemesi ikar cürüm edilen mahaldeki bidayet ceza mahkemesidir. Ahvali müstacele ve fevkalade maznunun derdest edildiği mahal mahkemesi de icrayı muhakeme ve itayı karara salahiyettardır

(Vatana ihanet zanlılarının yetkili mahkemesi suçun işlendiği yerdeki Ceza mahkemesidir. Olağanüstü ve aceleyi gerektiren durumlarda zanlının yakalandığı yerdeki ceza mahkemesi de yargılama yapmaya ve karar vermeye yetkilidir)

Madde 5.

Hıyanet-i Vataniye maznunlarının muhakemesi bidayet ceza mahkemelerinden verilecek gayrı muvakkat tevkif müzekkeresi üzerine her halde mevkufen icra edilir

(Vatana ihanet zanlılarının muhakemesi ceza mahkemelerinden verilecek kesin tutuklama belgesi üzerine her yerde tutuklu olarak yapılır.)

Madde 6.

Zabıta-yı adliye memurlarının tanzim edecekleri tahkikat-ı iptidaiye evrakı daire-i istinkade tevdi olunmakszın mahallin en büyük mülkiye memuruna ita olunur ve onun tarafından dahi müdde-i umumiler vasıtasıyla yirmi dört saat zarfında mahkemeye verilir.

(Adli zabıta memurlarının düzenleyeceği ilk tahkikat belgeleri o bölgenin en yüksek rütbeli mülki memuruna verilir ve onun tarafından savcılar aracılığıyla mahkemeye iletilir.)

Madde 7.

Hıyanet-i vataniye maznunlarına ait muhakemat bir sebebi mücbir olmadıkça azami yirmi dört günde bir hükme rapt olunacaktır.Bu müddeti bila sebebi mücbir tecavüz ettiren mahalli zabıtası ile mahkeme heyeti kanunu cezanın yüz ikinci maddesi zeyli mucibince cürmünün derecesine göre tecziye edilmek üzere mafevki mahkemesince muhakemesi bilicra azami yirmi gün zarfında hükme raptedilecektir

(Vatana ihanet zanlılarının muhakemesi zorunlu bir sebep olmadıkça yirmi dört günde sonuçlanacaktır. Zorunlu bir sebep olmaksızın bu süreyi aşan görevliler ve mahkeme heyeti Ceza kanununun yüz ikinci maddesi eki gereğince suçunun derecesine göre cezalandırılmak üzere ilgili mahkeme tarafından yirmi gün içinde yargılanarak bir karara varılacaktır)

Madde 8.

İşbu kanuna tevfikan mahakimden sadır olacak muhakamet kat’i olup Büyük Millet Meclisi’nden badettastik mahallerinde infaz olunur.Tastik edilmediği taktirde Meclisçe ittihaz edilecek karara tevfiki muamele olunur

(Bu kanuna uygun olarak mahkemece verilecek olan karar kesin olup Büyük Millet Meclisi’nin onayını müteakip bölgesinde infaz olunur. Onaylanmadığı durumlarda meclisin vereceği karara uygun olarak hareket edilir)

Madde 9.

İşbu ceraimin emri muhakemesi için mahkemelerce istenecek şahsa celp ve davete hacet kalmaksızın bila hüküm ihzar müzekkeresi tasfir kılınır

(Bu suçların yargılanabilmesi için mahkemelerce istenen kişi mahkemenin davet yazısına gerek kalmaksızın mahkeme karşısına çıkarılır)

Madde 10.

İsyana iştirak etmeyen eşhas hakkında ligarazin isnadatta bulunanlar isnad ettikleri cürmün cezası ile mücazaat olunurlar.

(İsyanlara katılmayanlar hakkında kasten suçlamalarda bulunanlar iddia ettikleri suçun cezası ile cezalandırılırlar.)

Madde 11.

Haklarında gıyaben hüküm sadır olan eşhas derdestlerinde işbu kanuna tevfikan ve vicahen muhakemeleri icra olunur

(Haklarında gıyaben hüküm verilenler yakalandıkları anda yeniden yargılanırlar.)

Madde 12.

İşbu kanun her mahallin idare amiri tarafından nahiye ve kaza liva ve vilayet merkezlerine ve köy heyeti ihtiyariyeleri müctemian celpedilerek işham ve sureti tebliği mutazammım heyet-i mezkure azalarının imzalarını havi zabıt varakaları tutularak idare meclislerince hıfzedilmekle beraber kavaninin neşir ve ilanı hakkındaki kanuna tevfikan ayrıca neşredilecektir

(Bu kanun her mahallin idare amiri tarafından nahiye ve kaza ve vilayet merkezlerine ve köy ihtiyar heyetleri çağrılarak ve toplanarak yüzlerine karşı okunarak tebliğ edilir ve tebliğ edildiğine dair imzalı zabıt tutularak saklanır)

Madde 13.

İşbu kanunun icrayı ahkamına Büyük Millet Meclisi memurdur

Madde 14.

İşbu kanun her mahalde tarihi tebliğ ve ilanından kırk sekiz saat sonra meri olacaktır