Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn
VIP VIP Üye
Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn
MsXLabs.org
III. Selim 1792 yılında Haliç'te Halıcıoğlu mevkiinde Humbaracı Kışlası'nı inşa ettirdi. Burada Humbaracılar (topçular) ve Lağımcıların (istihkâmcılar) yetiştirilmesine başlandı. Okul mahiyetinde olan kışla eğitimlerinde cebir ve geometri gibi dersler okutulmakla birlikte, daha çok arazi üzerinde uygulama yapılmakta ve öğrenciler pratik olarak yetiştirilmekte idiler.
III. Selim 1789 yılında Eyüp'te bir okul açmış (Mekteb-i Sultani) ve kabiliyetli gençleri buraya toplayarak eğittirmiş, Humbaracı Kışlası'nın açılmasından sonra da tahsillerini ilerletmek için bu öğrencileri buraya sevk etmiştir.
III. Selim 1793 yılında da Nizam-ı Cedid adını verdiği yeni orduyu meydana getirdi. Bu yeni orduya bilgili ve kurmay subay yetiştirmek maksadıyla da Humbaracı Kışlası'nın Hasköy tarafındaki arazisi üzerine yeni bir askeri okul yapımını başlattı. Bu yeni okula Mühendishane-i Berri-i Hümayun adı verildi.
Mühendishane'nin açılması ile birlikte yeni bir nizamname yürürlüğe girdi. Bu nizamnameye göre Lağımcı Ocağı'ndan elli ve Humbaracı Ocağı'ndan otuz olmak üzere seksen kişi Mühendishane'ye öğrenci olarak verildi. Mühendishane'ye bir başöğretmen, başöğretmen yardımcısı, bunlardan başka bir de Fransızca öğretmeni ile bir tercüman atandı. Buradan Levend Çiftliği'ne ve Üsküdar Humbaracı ocaklarına mühendis subay yetiştirilmesine başlandı.
Daha sonraları Mühendishane için yeni bir kanunname hazırlandı ve III. Selim'e sunuldu. Yürürlüğe giren kanunname ile Mühendishane-i Bahri ve Mühendishane-i Berri idare ve ders bakımından birleştirildi.Mühendishane-i Berri öğrencileri Humbaracı ve Lağımcı ocaklarından geldiklerinden, bu ocaklarla irtibatlarını devam ettiriyorlardı. Kanunname bu öğrencilerin ocakları ile irtibatlarının kesilmesini emrediyordu.
Mühendishane öğrencilerinden imtihanlarda başarı kazananlar arasından askerliğe intibak edebilen, ahlakları iyi ve devlete hizmette sadakatle çalışacaklarına kanaat getirilen padişahın iradesi ile arabacı başılığa topçu başılığa Levend ve Üsküdar kışlalarındaki ortalara başbuğ ve ağa olarak atanabileceklerdi. Öğretmen yardımcılarının da yükselmeleri imtihanla mümkündü. Öğrenciler başlarına Humbaracı kalpağı giyiyorlardı. Bu kanunname ile öğrenciler Humbaracı kalpağının üzerine bulundukları sınıfları göstermek üzere beyaz ipekten şeritler koymaya başladılar.
Mühendishane'de Salı ve Cuma günleri ders yapılmazdı, öğretmen ve öğrenciler haftanın diğer günlerinde okulda bulunmak mecburiyetinde idiler. Öğrenciler Perşembe ve Pazartesi günleri öğretmen yardımcıları ile birlikte araziye çıkar ve tatbikat yaparlardı.
Yeniçerilerin ortadan kaldırılması ile (1826) kurulan Asakir-i Mansure-i Muhammediyye taburlarına lüzumlu subaylar, Mühendishane-i Berri öğrencilerinin en değerlilerinden seçilirdi. Subay ihtiyacının fazlalığı dolayısı ile Mühendishane'nin kırk olarak tesbit edilmiş olan öğrenci kadrosu yüze çıkarıldı.
1847 yılında zamanın ihtiyaçlarını karşılayacak kifayette subay yetiştirilmesi için Mühendishane nazırlığınca hazırlanmış yeni bir lahiya kabul olundu. Bu lahiyada öğrenci sayısının artması ile binanın büyütülmesi, yeni bir matbaa ve kütüphanenin inşaası ve tatbiki eğitim sahası yaptırılması isteniyordu. Bu işlerin yapılabilmesi için Mühendishane boşaltıldı. Öğrenciler Humbaracı Kışlası'na naklolundu. Mühendishane'nin deniz tarafına dershane ve yatakhaneleri ihtiva etmek üzere yeni bir bina inşa olundu ve bu kısmın denize bakan cephesine padişahlara mahsus bir kısım ilave edildi.
1848 yılında yürürlüğe giren bir nizamname ile Mühendishane'de dört idadi sınıfı kurulmuş ve bu okuldan mezun olanların topçu ve istihkâm harbiyelerinde eğitimlerine devam etmeleri usulü konulmuştur. Yaşlanmış öğrenciler riyazî bahisleri anlamakta güçlük çekiyorlar ve imtihanlarda başarı gösteremiyorlardı. Mühendishane'de yeni esasların uygulanmasına başlanmasından sonra yaşları küçük olanlar ve dersleri takip edebilecek olanlar Mühendishane'de bırakıldı ve bu öğrenciler topçu ve istihkâm sınıflarına ayrılarak harbiye öğrencisi olarak eğitimlerine devam ettiler. Yaşları ileri olanlar ise Tophane-i Amire'ye gönderilerek burada tatbikî olarak yetiştirildikten sonra kabiliyet ve istidatlarına göre binbaşılığa yükseltilerek kıtalarda görevlendirildiler.
1847 yılından itibaren Mühendishane'yi iyi derecede bitirenlere Avrupa'da tahsil yapma imkânları sağlandı. Sultan Abdülaziz zamanında ve 1864 yılında askeri idadilerin Galatasaray'da bir araya getirilerek aynı tahsili yapmalarında fayda görüldü. Mühendishane idadisi de harbiye, bahriye ve tıbbiye idadi öğrencileri ile birlikte ders görmek üzere Mekteb-i İdadi-i Umumi ismini alan Galatasaray İdadisi'ne gönderildi. Buradaki birlikte tahsil ancak üç yıl devam etti. Bahriye idadisi ilgililerinin şikâyeti ve Bahriye Nezareti'nin müracaatı üzerine bu usul terk olunarak, her sınıf idadi yine kendi okullarına döndü.
1871 yılında topçu harbiyesi öğrencileri Pangaltı'daki Harp Okulu'na nakledildi. 1877-1878 Osmanlı- Rus Savaşı'nda Mühendishane binası askeri hastahane haline getirildi ve bir müddet bu şekilde kullanıldı. II. Sultan Abdülhamid Mühendishane'nin Halıcıoğlu'ndaki eski binasında açılmasını arzuladığından idadi ve harbiye sınıfları tekrar Halıcıoğlu'na nakledildi. 1881 yılında kurmay sınıflarına ilave olarak bir de mümtaz sınıf teşkil edildi. Mühendishane'nin dört yıl olan eğitimi süresi beş yıla çıkarıldı. 1900 yılında Mühendishane'nin eğitim süresi üç yıla indirildi. 1905'te Edirne, Manastır, Erzincan, Şam ve Bağdat şehirlerinde de birer harp okulu açıldı. Bu okullar 1908'den sonra kapatıldı. Yalnız Pangaltı'daki ve Halıcıoğlu'ndaki harp okulları açık bırakıldı.
1912'de Balkan Savaşı başlayınca Mühendishane Topçu Okulu'nun öğrencilerinden bir kısmı Çatalca'daki bataryaların emrine gönderildi. Bir kısmı da Tophane'de görev aldı. Bir kısım öğrenciler de Rumeli'deki Doğu ordusunun çözülmesi ve Çatalca'da yeni bir savunma hattının meydana getirilmesine karar verilmesi üzerine topçu tümenlerinde çalışmak ve tahkimat işlerinde görev almak üzere cepheye gönderildiler. Bu suretle Balkan Savaşı süresince Halıcıoğlu Mühendishanesi kapalı kaldı. 1914'te okullar yine açıldı. I. Dünya Savaşı ilan edildiği zaman Pangaltı Harbiyesi ve Mühendishane Harbiyesi kapatıldı. Askeri liseleri bitiren öğrenciler birliklere dağıtıldılar. Daha sonra da (1916) İstanbul'da açılan talimgâhlarda yetiştirilmeye başladılar. Mühendishane I. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar kapalı kaldı. Talimgâhlardaki öğrencilerin 1920 yılı Şubat ayında Muhtelit Harbiye Mektebi adı altında Halıcıoğlu'ndaki Mühendishane binasına yerleştirildiler ve derslere burada devam ettiler. Nisan 1920 yılında Halıcıoğlu Mühendishane binası İtilaf devletlerince işgal edildi, öğrenciler Kuleli Lisesi binasına taşındılar.
5 Temmuz 1920 tarihinde bu bina da işgal edilince öğrenciler Kâğıthane’ye gönderildiler. Bu sırada birçok öğrenci Anadolu'daki milli orduya katılmak üzere İstanbul'dan ayrıldı.
MsXLabs.org
Sponsorlu Bağlantılar
Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn, İstanbul Teknik Üniversitesi'nin eski adıdır.Osmanlı Devleti ordusuna topçu ve istihkâm subayı yetiştirmek üzere III. Selim tarafından 1795 yılında İstanbul'da açılan askeri okuldur. 1787 Osmanlı-Rus ve 1788 Osmanlı- Avusturya savaşları sonunda Osmanlı ordusunu sevk ve idare eden komutan ve subayların, düşman ordusunun komuta heyetine göre daha bilgisiz, erlerin de eğitim bakımından daha kifayetsiz oldukları anlaşılmıştı.
1782 yılında I. Abdülhamit döneminde kurulmuştur. Mühendishane-i Bahri Hümayun haritacılık ve gemi inşaatı ve öğretimi yapmaktaydı. Daha sonra III. Selim döneminde kara ordusunun teknik kadrosunu yetiştirmek amacıyla 1795 yılında Mühendishane-i Berr-i Hümayun kuruldu. Mühendishane-i Berr-i Hümayun 1847'de mühendislik eğitimini dışında mimarlık eğitimi de vermeye başladı. 1883'te Hendese-i Mülkiye, 1909'da Mühendis Mekteb-i Alisi adını alarak ülkenin alt yapı inşaatlarında görev alan kadroları yetiştirdi.
Mühendislik ve mimarlık öğretimi, 1928 yılından itibaren Yüksek Mühendis Mektebi'nde, 1944 yılından sonra da İstanbul Teknik Üniversitesi'nde sürdürüldü. 1946 yılında inşaat, mimarlık, makina ve elektrik fakültelerinden oluşan özerk bir üniversite oldu.
III. Selim 1792 yılında Haliç'te Halıcıoğlu mevkiinde Humbaracı Kışlası'nı inşa ettirdi. Burada Humbaracılar (topçular) ve Lağımcıların (istihkâmcılar) yetiştirilmesine başlandı. Okul mahiyetinde olan kışla eğitimlerinde cebir ve geometri gibi dersler okutulmakla birlikte, daha çok arazi üzerinde uygulama yapılmakta ve öğrenciler pratik olarak yetiştirilmekte idiler.
III. Selim 1789 yılında Eyüp'te bir okul açmış (Mekteb-i Sultani) ve kabiliyetli gençleri buraya toplayarak eğittirmiş, Humbaracı Kışlası'nın açılmasından sonra da tahsillerini ilerletmek için bu öğrencileri buraya sevk etmiştir.
III. Selim 1793 yılında da Nizam-ı Cedid adını verdiği yeni orduyu meydana getirdi. Bu yeni orduya bilgili ve kurmay subay yetiştirmek maksadıyla da Humbaracı Kışlası'nın Hasköy tarafındaki arazisi üzerine yeni bir askeri okul yapımını başlattı. Bu yeni okula Mühendishane-i Berri-i Hümayun adı verildi.
Mühendishane'nin açılması ile birlikte yeni bir nizamname yürürlüğe girdi. Bu nizamnameye göre Lağımcı Ocağı'ndan elli ve Humbaracı Ocağı'ndan otuz olmak üzere seksen kişi Mühendishane'ye öğrenci olarak verildi. Mühendishane'ye bir başöğretmen, başöğretmen yardımcısı, bunlardan başka bir de Fransızca öğretmeni ile bir tercüman atandı. Buradan Levend Çiftliği'ne ve Üsküdar Humbaracı ocaklarına mühendis subay yetiştirilmesine başlandı.
Daha sonraları Mühendishane için yeni bir kanunname hazırlandı ve III. Selim'e sunuldu. Yürürlüğe giren kanunname ile Mühendishane-i Bahri ve Mühendishane-i Berri idare ve ders bakımından birleştirildi.Mühendishane-i Berri öğrencileri Humbaracı ve Lağımcı ocaklarından geldiklerinden, bu ocaklarla irtibatlarını devam ettiriyorlardı. Kanunname bu öğrencilerin ocakları ile irtibatlarının kesilmesini emrediyordu.
Mühendishane öğrencilerinden imtihanlarda başarı kazananlar arasından askerliğe intibak edebilen, ahlakları iyi ve devlete hizmette sadakatle çalışacaklarına kanaat getirilen padişahın iradesi ile arabacı başılığa topçu başılığa Levend ve Üsküdar kışlalarındaki ortalara başbuğ ve ağa olarak atanabileceklerdi. Öğretmen yardımcılarının da yükselmeleri imtihanla mümkündü. Öğrenciler başlarına Humbaracı kalpağı giyiyorlardı. Bu kanunname ile öğrenciler Humbaracı kalpağının üzerine bulundukları sınıfları göstermek üzere beyaz ipekten şeritler koymaya başladılar.
Mühendishane'de Salı ve Cuma günleri ders yapılmazdı, öğretmen ve öğrenciler haftanın diğer günlerinde okulda bulunmak mecburiyetinde idiler. Öğrenciler Perşembe ve Pazartesi günleri öğretmen yardımcıları ile birlikte araziye çıkar ve tatbikat yaparlardı.
Yeniçerilerin ortadan kaldırılması ile (1826) kurulan Asakir-i Mansure-i Muhammediyye taburlarına lüzumlu subaylar, Mühendishane-i Berri öğrencilerinin en değerlilerinden seçilirdi. Subay ihtiyacının fazlalığı dolayısı ile Mühendishane'nin kırk olarak tesbit edilmiş olan öğrenci kadrosu yüze çıkarıldı.
1847 yılında zamanın ihtiyaçlarını karşılayacak kifayette subay yetiştirilmesi için Mühendishane nazırlığınca hazırlanmış yeni bir lahiya kabul olundu. Bu lahiyada öğrenci sayısının artması ile binanın büyütülmesi, yeni bir matbaa ve kütüphanenin inşaası ve tatbiki eğitim sahası yaptırılması isteniyordu. Bu işlerin yapılabilmesi için Mühendishane boşaltıldı. Öğrenciler Humbaracı Kışlası'na naklolundu. Mühendishane'nin deniz tarafına dershane ve yatakhaneleri ihtiva etmek üzere yeni bir bina inşa olundu ve bu kısmın denize bakan cephesine padişahlara mahsus bir kısım ilave edildi.
1848 yılında yürürlüğe giren bir nizamname ile Mühendishane'de dört idadi sınıfı kurulmuş ve bu okuldan mezun olanların topçu ve istihkâm harbiyelerinde eğitimlerine devam etmeleri usulü konulmuştur. Yaşlanmış öğrenciler riyazî bahisleri anlamakta güçlük çekiyorlar ve imtihanlarda başarı gösteremiyorlardı. Mühendishane'de yeni esasların uygulanmasına başlanmasından sonra yaşları küçük olanlar ve dersleri takip edebilecek olanlar Mühendishane'de bırakıldı ve bu öğrenciler topçu ve istihkâm sınıflarına ayrılarak harbiye öğrencisi olarak eğitimlerine devam ettiler. Yaşları ileri olanlar ise Tophane-i Amire'ye gönderilerek burada tatbikî olarak yetiştirildikten sonra kabiliyet ve istidatlarına göre binbaşılığa yükseltilerek kıtalarda görevlendirildiler.
1847 yılından itibaren Mühendishane'yi iyi derecede bitirenlere Avrupa'da tahsil yapma imkânları sağlandı. Sultan Abdülaziz zamanında ve 1864 yılında askeri idadilerin Galatasaray'da bir araya getirilerek aynı tahsili yapmalarında fayda görüldü. Mühendishane idadisi de harbiye, bahriye ve tıbbiye idadi öğrencileri ile birlikte ders görmek üzere Mekteb-i İdadi-i Umumi ismini alan Galatasaray İdadisi'ne gönderildi. Buradaki birlikte tahsil ancak üç yıl devam etti. Bahriye idadisi ilgililerinin şikâyeti ve Bahriye Nezareti'nin müracaatı üzerine bu usul terk olunarak, her sınıf idadi yine kendi okullarına döndü.
1871 yılında topçu harbiyesi öğrencileri Pangaltı'daki Harp Okulu'na nakledildi. 1877-1878 Osmanlı- Rus Savaşı'nda Mühendishane binası askeri hastahane haline getirildi ve bir müddet bu şekilde kullanıldı. II. Sultan Abdülhamid Mühendishane'nin Halıcıoğlu'ndaki eski binasında açılmasını arzuladığından idadi ve harbiye sınıfları tekrar Halıcıoğlu'na nakledildi. 1881 yılında kurmay sınıflarına ilave olarak bir de mümtaz sınıf teşkil edildi. Mühendishane'nin dört yıl olan eğitimi süresi beş yıla çıkarıldı. 1900 yılında Mühendishane'nin eğitim süresi üç yıla indirildi. 1905'te Edirne, Manastır, Erzincan, Şam ve Bağdat şehirlerinde de birer harp okulu açıldı. Bu okullar 1908'den sonra kapatıldı. Yalnız Pangaltı'daki ve Halıcıoğlu'ndaki harp okulları açık bırakıldı.
1912'de Balkan Savaşı başlayınca Mühendishane Topçu Okulu'nun öğrencilerinden bir kısmı Çatalca'daki bataryaların emrine gönderildi. Bir kısmı da Tophane'de görev aldı. Bir kısım öğrenciler de Rumeli'deki Doğu ordusunun çözülmesi ve Çatalca'da yeni bir savunma hattının meydana getirilmesine karar verilmesi üzerine topçu tümenlerinde çalışmak ve tahkimat işlerinde görev almak üzere cepheye gönderildiler. Bu suretle Balkan Savaşı süresince Halıcıoğlu Mühendishanesi kapalı kaldı. 1914'te okullar yine açıldı. I. Dünya Savaşı ilan edildiği zaman Pangaltı Harbiyesi ve Mühendishane Harbiyesi kapatıldı. Askeri liseleri bitiren öğrenciler birliklere dağıtıldılar. Daha sonra da (1916) İstanbul'da açılan talimgâhlarda yetiştirilmeye başladılar. Mühendishane I. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar kapalı kaldı. Talimgâhlardaki öğrencilerin 1920 yılı Şubat ayında Muhtelit Harbiye Mektebi adı altında Halıcıoğlu'ndaki Mühendishane binasına yerleştirildiler ve derslere burada devam ettiler. Nisan 1920 yılında Halıcıoğlu Mühendishane binası İtilaf devletlerince işgal edildi, öğrenciler Kuleli Lisesi binasına taşındılar.
5 Temmuz 1920 tarihinde bu bina da işgal edilince öğrenciler Kâğıthane’ye gönderildiler. Bu sırada birçok öğrenci Anadolu'daki milli orduya katılmak üzere İstanbul'dan ayrıldı.
Derlemedir.
Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
