SERAMİK
a. (fr cöramique; yun. keramos, kil'den, kerameikos, kilden).
1. Killerin, suyla kanştırıldıklarında, plastik özellikleri olan, kolayca biçimlendirilebilen bir hamura dönüşme, pişirildikten sonra da sert, sağlam ve değişmez bir yapı kazanma özelliklerine dayalı çömlek üretme sanatı. (Bk. ansiki. böl. Güz. sarıt.)
2. Çanak çömlek.
3. Seramik gereç.
—Seram. Seramik değirmeni, seramik yapımında kullanılacak hammaddeleri öğütme ve ufaltma işleminde kullanılan aygıt. (Dışı kalın sac, içi sileks ya da granit taş örgülü, silindirik bir gövdeden oluşur, iki bilyalı bir yatağa yatay bir eksende bağlanan bu gövdenin üzerinde, doldurma ve boşaltma işlemleri için küçük bir kapak vardır.)
♦ sıf.
1. Seramik hamurundan yapılan: Seramik fayans, lavabo. Seramik takılar.
2. Ne metal ne de organik ürünler olan işlenmiş malzemeler için kullanılır.
—ANSİKL Seramik malzemelerin günümüzdeki bilimsel tanımlaması şöyledir: “Seramikler, çoğul olarak kullanıldığı zaman, metaller ve alaşımları hariç, kimyasal açıdan anorganik olan, genellikle yüksek ısıda işlemlerle elde edilen ürün ya da maddelerin tümüdür. 'Seramik' terimi tekil olarak da kullanılabilir; o zaman metalik olmayan anorganik bir katı maddeyi tanımlayan bir sıfat olur. Seramik-metal karışımı ya da az miktarda organik malzeme içeren bileşimler çok zaman seramik malzeme olarak değerlendirilir.”Geleneksel seramikler. Öncelikle camları, hidrolik bağlayıcıları (çimento, kireç) ve sac üstüne emaylan saymak gerekir. Eskiden beri bilinen diğer Seramikler pişmiş hamurun yapısına göre iki sınıfa ayrılır.
—Gözenekli seramik ürünlerin kırıkları topraksı, hamurları geçirgendir. Bu türde olanlar şöyle sıralanabilir:
- içindeki demir oksit oranına göre kırmızının çeşitli tonlarında görünen, geçirgen seramikler: pişmiş topraklar (terra cotta) ya da kurşunlu sırla örtülü seramikler, toprağın rengini gizleyen kalay oksitli opak emayla kaplı kalaylı fayanslar;
- yüksek ısıya dayanıklı refrakter ürünler;
- pişmiş topraklardan daha yüksek derecede pişen ve saydam bir emayla kaplı olan ince fayans gibi, ince ve beyaz geçi rgerr seramikler.
—Geçirimsiz seramikler. Bunların özellikleri daha yüksek derecede pişerek camlaşmalarından kaynaklanır. Bu türdekiler sıralanabilir:
- masesi sert ve opak olan greseramlar;
- masesi sert, beyaz ve yarı saydam olan porselenler. Bunlar kendi aralarında ikiye ayrılır: masesi ve sırı feldispattan ya da feldispat ile kireç karışımından oluşan sert porselenler ve masesinde yapay bir eritici (frit) ya da fosfat bulunan ve kurşunlu bir sırla kaplanan yumuşak porselenler;
- sıhhi porselenler ("vitreous"), camsı ürünler serisinde greyle porselen arasında yer alırlar; pişim tarzları ve görünümleriyle ince fayansla porselen arası ürünlerdir.
Geleneksel seramik maselerinin ortak ana malzemesi ve plastikleştirici, özlüleştirici öğeleri kildir. Kilin başlıca türü olan kaolen beyaz seramiklerde, ince fayansta ve porselende kullanılır. Bu kile plastik olmayan malzemeler (kum, kuvars, şamot gibi sertleştiriciler) ve maseyi camlaştıran feldispat, tebeşir gibi eriticiler katılır.
Maseler, duruma göre, ıslatıcılar, karıştırıcılar ya da öğütücü değirmenlerde, malzemelerin sulu olarak karıştırılmasıyla elde edilir. Su fazlası, vakumlu preslerle, kimi zaman da kısmi kurutmayla giderilir.
Bu şekilde hazırlanan topraklar, ya dökümlerde sıvı ya da barbotin olarak işlenir ya da preste az nemlendirilerek basılır ya da plastik çamur kıvamında kullanılır. Bu son durumda başvurulan başlıca yöntemler şunlardır: çekim (çarkta), elde ya da kalibre makinesinde yapılan mulaj (biçim verme) ya da inşaat malzemeleri yapımında günden güne daha çok kullanılan haddeleme.
Biçimlendirilen ve kurutulan parçalar, süreksiz ya da sürekli fırınlarda pişirilir. Her parça, üzerindeki dekorda kullanılan boyaların türüne göre, bir, iki ya da birçok kere fırına girer, ilk pişimi alçak derecede yapılan porselen, fırından emayı kolayca tutabilecek kıvamda, gözenekli olarak çıkar. Porselen daha sonra, daha yüksek derecede pişirilir ve kesin özelliklerini bu pişimden sonra kazanır. Ama üzerinde yaldız ya da sırüstü boyalar varsa, üçüncü bir pişime girmesi gereklidir. Sırlanmamış fakat ilk pişiminde derecesini bulan parçalara “bisküvi" denir.
Sıradan çanak çömlekler ve seramik parçaları genellikle açıkta ve alevlerin etkisinde kalacak biçimde pişirilir. Buna karşılık ince çanak çömlekler, fayanslar ve porselenler, örtülü olarak, yani kasetler içinde fırına yerleştirilir. Bir seramiği pişirmek demek, gerekli sıcaklığa varmak değil, gerektiğinde pişim sırasında değiştirilebilecek belli bir atmosfer içinde, önceden saptanmış bir ısıl çevrime uymaktır.
Dekor, sırattı ya da sırüstü renkli oksitlerden, sırın kendisini ya da toprağı (astar, angob) renklendirerek yapılır. Sırlı seramikler genellikle ya sıraltıyla ya da renkli sırlarla bezenir; ince fayans ve fosfatlı İngiliz yumuşak porseleninde daha çok sırattı kullanılır; bununla birlikte, sırüstü ve renkli sırlarla (majolika) da çalışanlar çoktur. Sert porselen hemen her zaman sırüstüyle işlenir ve bu iş için de alçak derecede camlaşan renklerden yararlanılır; ama sırattı dekor, renkli topraklar, renkli sırlar, emaylar vb. de kullanılabilir.
Seramik boyalarında bileşikleri kullanılan başlıca metaller şunlardır, yeşiller, turkuvazlar, kırmızılar için bakır; koyu maviler için kobalt; morlar için manganez; yeşiller, pembeler, mercan kırmızıları için krom; sarılar için antimuan; kahverengiler ve kırmızılar için demir; sarılar için uranyum; beyazlar için kalay ya da zirkonoksit; erguvanlar, karmenler, pembeler ve leylaklar için metalik biçimiyle altın. Bu oksit ve karbonatları birbiriyle karıştırarak, sonsuz tonlar elde edilebilir.
Yeni seramikler
oksitler, karbürler, nitrürler, borürler, silisürler gibi birçok gruba ayrılabilir. Genelde bunlar kimyasal bakımdan ikili bileşikler olan, tozlardan sinterlenerek elde edilen ürünlerdir; oysa geleneksel silikattı seramikler değişik oranlardaki oksit karışımına denk düşerler.
- Oksitler: bunlardan sert ve ateşe dayanıklı malzemeler (alümin Al203, silis SiO2, zirkon Zr02, gtusin BeO), dielektrikler (Ba Ti03), manyetik ferritler (Fe304), nükleer enerji yakıtları (U02) sayılabilir.
- Karbürler: özellikle silisyum karbür SİC (ateşe dayanıklı ve aşındırıcı), tungsten karbür WC (kesme takımları) kullanılır.
- Nilrürler: 1970'ten bu yana “termomekanik" seramiklerin (motorların ateşleme donanım parçaları), özellikle de silisyum nitrürün (Si3N4) ve SiAION bileşiklerinin, bor nitrürün (BN) [hepsi farklı allotropiler gösterir] gelişimine tanık olunmaktadır.
- Borürler: bunlar çok sert ve aşındırıcıdır (B4C...).
- Silisürler: korozyona karşı yüksek bir direnç gösteren malzemelerdir (MoSi2...).
Yeni seramikler arasında sermetleri ve yapısında seramik bir evrenin yer aldığı diğer karma malzemeleri de saymak gerekir. Yeni seramiklerin elektrik (iyonlara karşı yalıtkan ya da iletken), manyetik (ferrimanyetik), mekanik (sertlik, yüksek direnç), ısıl (ateşe dayanıklılık), kimyasal (düşük tepkinlik) özelliklerine bağlı olarak pek çok kullanım alanı vardır.
—Güz. sant. Seramik, ısıya ve kötü hava koşullarına dayanma özelliğiyle uygarlıkların en iyi tanıklarından biridir, ilk kez Ye- nitaş döneminde ortaya çıktı: Tuna bölgelerinde görülen şeritli seramik; kabartma bezekli, perdahlı siyak seramiklar, özellikle de Cortaillod seramiği); kazıma bezekli seramik (Chassey konaklama yeri). Boyalı seramikler IV. binyıl'da aynı anda, üsluplaştırılmış bezemelerle Mısır (Gerze seramikleri) ve Mezopotamya'da (Samerra, Sus) ortaya çıktı. Bu tür boyalı bezemeler Yunanistan'da, Mykenai’de geometrik bir üslup olarak, Girit'te de (ilk, orta ve son minos) daha natüralist bir nitelik kazanarak devam etti. Zaten Yunanlılar daha sonraları, seramik ressamlığında ustalaşarak, birçok kupa ve vazoyu, önce geometrik motiflerle, sonra da siyah ve kırmızı figürlerle süslediler. İtalya’da Etrüskler "bucchero nero" adıyla anılan derinliğine karartılmış ve madeni bir görünüm verilmiş bir seramik türü ürettiler; İ.Ö. III. yy.'da bunun yerini, "Arezzo çanak çömleği" adı verilen, mühür baskılarla bezeli, ince, kırmızı bir seramik aldı. Bu seramik türü daha sonra Roma döneminde perdahlı ıspanyol-mağrib fayansı (1428)
DEVAMI Seramik Sanatı (Keramik) 
