Türkiye ve Türklerde Tarihteki İlkler - Sayfa 7

İLK KEMAN

Yurdumuzda ilk keman yapımına, 1944 yılında Alman ustalarından Christian Kertel tarafından kurulan Ankara Devlet Konservatuvarı Keman ve Viyolonsel Atölyesi' nde başlandı. Keman yapımında, Almanya' dan özel olarak getirtilen ladin çamı ve akağaç kullanılmaktaydı.

İLK KAHVENİN GELİŞİ

1540 yılında Kanuni Sultan Süleyman' ın Habeşistan Beylerbeyi Özdemir Paşa tarafından getirildi. Evliya Çelebi, " Seyahatname " sinde, İstanbul'da o zamanlar 300 kahve deposu olduğunu ve kahvenin kantarla satıldığını yazar. Kahveden, vergi de alınırdı.

İLK KAFETERYA

İkinci Dünya Savaşı' ndan sonra İstanbul, İzmir ve Ankara' da açıldı. İtalyanca '' caffette - ria " sözcüğünden dilimize aktarılan kafeterya, herkesin elinde bir tepsiyle, seçtiği yemekleri alarak masasına götürdüğü bir tür lokanta anlamına gelir.

İLK KAZI

1871' de Truva' da, Şiliman tarafından yapıldı. Bu ilk kazı, bilimsel araştırma yöntemlerinden uzaktı. Sonraları, Alman Dörfelt, yine Truva' da daha düzenli kazılar yaptı. Günümüzde kazılar, Türk Tarih Kurumu' ndan izin belgesi alınarak yapılmaktadır.

İLK KALP NAKLİ

Ülkemizde ilk kez bir insandan diğerine kalp naklini, 22 Kasım 1968 tarihinde Ankara Yüksek İhtisas Hastanesi' nde Dr. Kemal Beyazıt gerçekleştirdi. 14 yaşındaki fırın işçisi Erdal Yıldırım' ın kalbi, 3 çocuklu bir anne olan 41 yaşındaki Maviş Karagöz' e takıldı. Ancak hasta, yeni kalbiyle birkaç saat yaşayabildi.
25 Kasım 1968 günü, bu kez İstanbul Haydarpaşa Göğüs Cerrahisi' nde, Dr. Siyami Ersek, Türkiye' de ikinci kalp nakli ameliyatını yaptı. Ersek, trafik kazasında ölen 50 yaşındaki bir bekçinin kalbini, 26 yaşındaki Ali Akgül' e taktı. Bu hasta da, 39 saat yaşayıp, öldü.

İLK KARAGÖZ OYUNU

Bu gölge oyunu, Yavuz Sultan Selim' in 1517' de Mısır' ı Türk topraklarına katmasından sonra, bu ülkeden getirttiği sanatçılarla Türkiye' ye geldi. Ancak Türkler, 17. yüzyıldan başlayarak kendi yaratıcı güçlerinin katkısıyla Karagöz' ü " bir Türk gölge oyunu " durumuna getirdiler. Karagöz' ün kim olduğu, nereden geldiği konusunda değişik görüşler vardır. Hatta, yaşayıp yaşamadığı bile, kesinlikle belli değildir. Karagöz, ülkemizde öylesine sevilmiştir ki, Bursa' da, adına bir de mezar yaptırılmıştır.
İlk " Karagözcü " lerin, 16. yüzyıldan kalan bir belgede şu kimseler olduğu yazılır:
" Şahkulu, Sekoglu, Kör Hasatan, Yenikapılı Ahmet, Çalık Ali Bali, Mehmet Bursavi, Yenikapılı Hasan, Arap Mehmet, Vakoğlu Mehmet, Çalık Osman, Uzun Ali."

İLK KAHVEHANE

1554 yılında İstanbul' da açıldı. Bu ilk kahvehaneyi açanların biri Şamlı, öteki de Halepli idi. Halk, kahvehanelere ilgi gösterince, kısa zamanda sayıları çoğaldı. Kanuni' nin doktoru Bedrüttin Kusuni, kahvehane açılmasının sağlık yönünden sakıncası olmadığını belirten bir rapor verince, yüksek görevli devlet memurları bile buralara gelmeye başladılar. Sonraları, din adamlarının, hem kahve içimi, hem kahvehane açılmasına karşı çıkmaları ve bazı padişahların burada sakıncalı siyasal konuşmalar yapıldığı yolundaki baskılar sonucu, çeşitli dönemlerde kahvehaneler, zaman zaman kapatıldı. Ama, asılmaya varan cezalar bile, bu yasakları sürekli kılmadı.

İLK KAĞIT FABRİKASI

İzmir' de, Halkpınar semtinde 1846 yılında kuruldu. Bu fabrika, buhar makinesiyle işliyor, hammadde olarak kullandığı paçavra kâğıt hamuru, fabrikada hazırlanıyordu. Kapitülasyonlar' dan yararlanan Avrupa kâğıtçıları, daha ucuza kâğıdı Osmanlı Devleti' ne sokarak ilk kâğıt fabrikamızın 1887 yılında kapatılmasını becerdiler. Bu fabrikadan önce ise, bazı yörelerde kurulan kâğıthaneler, Türk matbaacılığının gereksinimini karşılamaya çalışıyordu.
Cumhuriyet' in ilanından sonra ise, kâğıt fabrikası kurulması, sanayi planına alındı. Etüt ve projeleri, kâğıt mühendisi Mehmet Ali Kâğıtçı tarafından hazırlanan ilk kâğıt ve karton fabrikasının temeli, İzmit' te 1934' te atıldı. İnşaatı ve makinelerinin montajı, 20 ay sürdü. Sonunda ilk Türk kâğıdı, 18 Nisan 1938 (resmi açılış 6 Kasım 1938)' de yapıldı. Aynı tarihte, ikinci kâğıt fabrikasıyla, paçavra, saman ve odun selülozları fabrikalarının da temeli atıldı. Bu fabrikanın açılış töreni ise 1944 yılında yapıldı. İzmit' te kurulan ilk fabrika, zamanla genişletilerek, 1954' te üçüncü, 1957' de dördüncü ve 1959' da da beşinci kâğıt fabrikaları ve bunların ek tesisleri hizmete geçti. İlk kâğıt fabrikasının 1934' teki adı, Sümerbank Kâğıt ve Karton Fabrikası idi.