Tarihte Bugün - Sayfa 35

Tarihte bugün: 17 şubat

17 Şubat, 2006 02:01:00 (TSİ)

Eski Sağlık Bakanı, İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı Lütfi Kırdar, 1961'de kalp krizi geçirerek hayatını kaybetti.

Devlet adamı ve doktor Lütfi Kırdar, 1887 yılında Kerkük'te dünyaya geldi. İlk ve orta öğrenimini Kerkük'te, liseyi Bağdat'ta okudu.

1908'de İstanbul Tıp Fakültesi'ne girdi, fakat Balkan Savaşı sebebiyle öğrenimini yarıda bırakıp savaşa katıldı. Savaş bittikten sonra tekrar Tıp Fakültesi'ne dönen Kırdar, buradan 1913'te mezun oldu.

Necef ve Musul'da hekimlik yaptıktan sonra, Kurtuluş Savaşı'nda Kızılay Sağlık ve Sıhhi İmdat Ekibi Başkanı olarak görev aldı. Savaştan sonra İzmir Sağlık Müdürü oldu.

1936'da Manisa valiliğine atandı, 1938'de İstanbul valisi ve belediye başkanı oldu. 1949'da Stockholm Büyükelçiliği'ne atandıktan sonra aynı yıl aralık ayında yapılan ara seçimlerde CHP'den Manisa Milletvekili oldu (1949-1950).

İstanbul Harbiye'deki Spor ve Sergi Sarayı, Açıkhava Tiyatrosu, Dolmabahçe'deki Spor ve Sergi Sarayı, Açıkhava Tiyatrosu, Dolmabahçe'deki İnönü Stadyumu, Taksim Alanı ve Atatürk Bulvarı onun döneminde gerçekleştirildi.

1954 ve 1957 seçimlerinde Demokrat Parti listesinden İstanbul Milletvekili oldu. Son Adnan Menderes hükümetinde Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı (1957-1960) olarak görev yaparken, 27 Mayıs'ta tutuklandı.

Yargılandığı Yassıada'da 17 Şubat 1961'de geçirdiği bir kalp krizi sonucu yaşama veda etti. 19 şubat 1961'deki olaylı cenaze töreninden sonra Zincirlikuyu Mezarlığı'na gömüldü.

Günün diğer önemli olayları

1864: 'H. L. Hunley' denizaltısı tarafından, ilk denizaltı saldırısı gerçekleştirildi.
1871: Şeyh Şamil vefat etti.
1923: İzmir İktisat Kongresi başladı.
1925: Aşar Vergisi kaldırıldı.
1926: Türk Medeni Kanunu kabul edildi.
1926: Ankara'da Devlet Resim Sergisi açıldı, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal sergiyi ziyaret etti.
1930: Türk Gazeteciler Birliği kuruldu.
1939: Hatay Meclisi, Türkiye Cumhuriyeti yasalarını, Hatay yasaları olarak kabul etti.
1957: Ordulararası futbol karşılaşmalarında Türk milli takımı ABD milli takımını 19-0 yenerek rekor kırdı.
1959: Başbakan Adnan Menderes ve beraberindeki Türk heyetini Londra'ya götüren THY'nin 'SEV' uçağı düştü. Menderes'in kurtulduğu kazada 14 kişi öldü.
1983: Dört Filistinli gerilla, Ankara Birinci Ağır Ceza Mahkemesi tarafından yeniden ikişer kez ölüme mahkum edildi. Filistinli gerillalar, Mısır'ın Ankara Büyükelçiliğini basarak iki güvenlik görevlisini öldürüp içeridekileri 45 saat rehin tutmuşlardı.
1984: Neşe Erberk, Avusturya'da yapılan Avrupa Güzellik Yarışması'nda birinci seçildi.
1993: Somali'de görev yapan BM Barış Gücü UNISOM'un komutanlığına Korgeneral Çevik Bir atandı.
1993: Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Eşref Bitlis'i Diyarbakır'a götürecek askeri uçak, havalandıktan kısa süre sonra Ankara'nın Yenimahalle semtindeki PTT İşleme Merkezi'nin bahçesine düştü. Kazada, Bitlis ile üç subay, bir astsubay ve bir PTT görevlisi şehit oldu.

Tarihte bugün: 18 şubat

18 Şubat, 2006 02:01:00 (TSİ)

Rönesans dönemi heykeltraş ve ressamlarından Michelangelo, 1564 yılında yaşama veda etti.

6 mart 1475'te Arezzo yakınlarındaki Caprese'de doğan Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni, Rönesans döneminin en ünlü isimlerinden biriydi. Ressam, heykeltraş, mimar ve şair olarak tanınmıştı.

Ailesi, o daha bir aylıkken Floransa'ya taşındı. Annesi altı yaşındayken ölen Michelangelo, 13 yaşına geldiğinde Floransa'da fresk ressamı Domenico Ghirlandaio'nun yanına öğrenci olarak verildi.

Bertoldo di Giovanni'nin zamanında, Medici ailesine ait olan San Marko bahçesinde çalışan genç Michelangelo, bu arada Lorenzo de Medici ile tanıştı.

Michelangelo, heykeltıraştaki rüştünü kanıtladığı ilk ve en ünlü eseri olan çocuk kral David'in heykelini yaptığında henüz 26 yaşındaydı.

5.5 metrelik mermerden çıkaracağı eser için, mermer bloğun yanına bir baraka inşa ederek, yardımcısız ve çoğu zaman geceli gündüzlü çalışarak Rönesans sanatının harikalarından biri olarak kabul edilen 'Davut' heykelini yarattı.

1505 yılında Papa II. Julius tarafından kendisine, en önemli başarılarından biri olacak Vatikan'ın yanındaki Sistine Şapeli'nin tavan resimlerinin yapılması işi verildi.

Üç yıl sonra başlayacağı bu görevi, 520 metrekarelik bir alanda yaklaşık dört yıllık bir çalışmanın ürünü olarak bitirdi.

Ortasında, her biri Adem, Havva ve Nuh Tufanı'yla ilgili İncil'in Eski Ahit'inden alınma öykülerden esinlenerek yapılan resimlerin olduğu dokuz pano bulunan freskin yan unsurları mitolojik figürlerle bezelidir. Özellikle 'Ademin Yaradılışı' batı resim sanatının en canlı tasvirlerinden biri kabul edilir.

1519'da Cosimo de Medici'nin soyunun son temsilcisi Lorenzo de Medici'nin ölmesiyle Michelangelo, onla birlikte genç yaşta ölen Nemours Dükü Giuliano'nun mezarlarının konulduğu kiliseye iki ünlünün heykelini yaptı.

1534'te Papa II. Paul, heykeltraşı ve mimarı olan Michelangelo'dan Sistine Şapeli'nin sunak duvarına bir kıyamet tasviri yapmasını istedi. Şimdi Meryem'in göğe yükselişi, İsa'nın vaftizi ve Musa'nın hükmünün anlatıldığı freksler süsler bu duvarı.

'Kıyamet Günü' tablosuna başından beri muhalefet eden yeni Papa IV. Paul ise, tablodaki imgelerin fazlaca müstehcen göründüğünü belirterek Michelangelo'dan tabloyu biraz daha 'düzgün' hale getirmesini isteyince, ustanın cevabı şu olur:

"Papa'ya söyleyin, bu küçük bir mesele ve kolaylıkla uygun hale getirilebilir. Önce kendisi yaşadığımız bu dünyayı uygun ve yaşanılır bir hale getirsin, o zaman bu tablo da aynı uygunluğa girecektir."

Michelangelo'nun yaşadığı çağ, kendisiyle boy ölçüşebilecek derecede yetkin ressam ve heykeltıraşçılara da tanıktır aynı zamanda. Bunların başında Rafael ve Leonardo Da Vinci gelir.

Hayatının son dönemini Roma'daki Aziz Peter Kilisesi'nin mimarı olarak geçiren Michelangelo, 18 Şubat 1564 tarihinde 89 yaşında ölür.

Rönesans sanatına benzersiz bir etkide bulunan Michelangelo, klasik sanat tekniklerini öğrenmesinin yanı sıra, asıl olarak insan formunu her açıdan tasvir edebilmek için kadavralar üzerinde çalışıp, Yunan ve Roma sanatından devraldığı idealleştirilmiş insan tasarımlarını ulaştığı gerçekçilik boyutunu yakalamaya çalışır.

Batı resminin babası olarak bilinen Giotto'nun resmindeki doğallık ve gerçekçilik ile 15'inci yüzyıl başında tam olarak anlaşılabilen derinlikte perspektif olgusunu geliştirip kendi tarzına temel yapan Michelangelo, onlarca heykel ve freske imza atıp Roma'nın yeniden inşa ve düzenlenmesinde de önemli görevler almıştır.

Günün diğer önemli olayları

1451: Yedinci Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet tahta çıktı.
1564: Protestanlığın kurucusu Martin Luther hayata veda etti.
1856: Islahat Fermanı ilan edildi.
1925: Osmanlı devletinin son tarihçisi Abdurrahman Şeref Bey İstanbul'da hayatını kaybetti.
1941: Anıtkabir için mimari yarışma açıldığı resmen ilan edildi.
1952: Türkiye, NATO'ya kabul edildi. TBMM'nin 18 şubattaki onayının ardından Türkiye, 21 şubat günü NATO üyesi oldu.
1957: BM'de Kıbrıs görüşmelerine başlandı. BM 26 şubatta, sorunun öncelikle ilgili taraflar arasında görüşülmesine karar verdi.
1967: Atom bombasının yapımında çalışan fizikçi Robert Oppenheimer öldü.
1981: Besteci ve orkestra şefi Şerif Yüzbaşıoğlu İstanbul'da yaşama veda etti.
1986: Yazar Tezer Özlü 43 yaşında İsviçre'nin Zürih kentinde yaşamını yitirdi.
1995: Cumhuriyet Halk Partisi ile Sosyal Demokrat Halkçı Parti'nin, CHP bünyesinde birleşmesi kararlaştırıldı.

Tarihte bugün arşivi

Tarihte bugün: 19 şubat

19 Şubat, 2006 02:01:00 (TSİ)

Tiyatro ve sinema oyuncusu Yaman Okay, 1993 yılında 42 yaşındayken İstanbul'da hayata veda etti.

1951 yılında Giresun'da doğan Yaman Okay, eğitimini Aksaray Özel Bilir Koleji'nde tamamladı. Uzun yıllar tiyatro oyunculuğu yaptı.

Yılmaz Güney'in senaryousnu yazdığı ve Zeki Ökten'le beraber yönettiği 'Sürü' isimli filmle 1978'de sinemaya geçti.

Türk sinema tarihinin önemli yapımlarında rol alan Okay, Erden Kıral'ın yönettiği 'Bereketli Topraklar Üzerinde'deki rolüyle 1981 yılında 18'inci Antalya Altın Portakal Film Şenliği'nde En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu ödülünü kazandı.

Sinema filmlerinin yanısıra, ölümünden önce uzunca bir süre, yakın arkadaşı Yavuzer Çetinkaya ile televizyon dizisi 'Bizimkiler'de Nazım rolünde oynadı.

Önemli filmleri ve rolleri

'Kurtuluş' (Deli Halit, 1996), 'Denize Hançer Düştü' (1992), 'Piano Piano Bacaksız' (Hızır, 1992), 'Seni Seviyorum Rosa' (1992), 'Umuda Yolculuk' (Türkmen, 1990), 'Benim Sinemalarım' (Nesibe'nin babası Recep, 1990), '40 Metre Kare Almanya' (1986), 'Deli Deli Küpeli' (Yılanoğlu, 1986), 'Kurbağalar' (1985), 'Bir Avuç Cennet' (1985), 'Faize Hücum' (1982), 'Tomruk' (1982), 'Yılanı Öldürseler' (1981), 'Bereketli Topraklar Üzerinde' (1979), 'Adak' (1979), 'Sürü' (Abuzer, 1978)

Günün diğer önemli olayları

1405: Aksak Timur ya da Timurlenk olarak da tanınan, kendi adıyla anılan imparatorluğun kurucusu Timur hayatını kaybetti.
1915: İtilaf devletlerinin Çanakkale'ye denizden yaptıkları saldırı püskürtüldü.
1925: Telsiz tesisi hakkındaki kanun çıktı. Türkiye'de radyonun kurulması Meclis'te kabul edildi.
1951: Fransız yazar Andre Gide yaşama veda etti.
1956: Türk Milli Futbol Takımı, Macar Milli Takımı'nı 3-1 yendi.
1956: İttihat ve Terakki Fırkasının son Genel Sekreteri Mithat Şükrü Bleda hayata veda etti.
1957: Türk ordusunun ilk kadın doktor subayı Sema Aran göreve başladı.
1959: Londra Konferansı sona erdi. Bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti kurulmasını öngören Londra Antlaşması imzalandı. İngiltere, Türkiye ve Yunanistan, Kıbrıs'ta garantör devlet oldu.
1987: Gitarist ve şarkıcı Yurdaer Doğulu İstanbul'da yaşamını yitirdi.
1994: Libya'da şeriat uygulamasına geçildi ve Hicri takvim uygulanmaya başlandı.
1997: İran'ın Ankara Büyükelçisi Bagheri, Sincan'da düzenlenen Kudüs gecesindeki konuşmaların ardından, artan tepkiler nedeniyle ülkesine gitti.
1997: Besteci Alaattin Şensoy, İzmir'de vefat etti.
1998: Rusya'dan Türkiye'ye doğalgaz getirecek Mavi Akım Projesi için müteahhit firmalar arasında anlaşma imzalandı.
2001: Milli Güvenlik Kurulu'nun Çankaya Köşkü'nde yapılan şubat ayı toplantısında, Başbakan Bülent Ecevit, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ile yaşadığı tartışma nedeniyle toplantıyı terk etti.

Tarihte bugün arşivi

Tarihte bugün: 21 şubat

21 Şubat, 2006 02:01:00 (TSİ)

SSCB'nin Çekoslovakya'yı işgalini protesto etmek için kendini yakan Çek öğrencinin mezarına çiçek koyan yazar Vaclav Havel, 1989'da dokuz ay hapse mahkum edildi.

Şair, tiyatro yazarı ve aydın kimliğiyle Çekoslavakya'nın son 45 yıllık tarihine damgasını vuran Vaclav Havel, Prag Baharı olarak da bilinen 1968 ayaklanmasının önde gelen isimlerinden biriydi.

Sovyetler Birliği, 1948'de Çekoslavakya'nın Alman işgalinden kurtarılmasında etkili oldu. Bundan sonra SSCB'nin denetimine giren ülkesini Kadife Devrim'le demokrasiye geçiren Havel, tarihe adını altın harflerle yazdırdı.

1989-1993 yılları arasında Çekoslovakya Cumhurbaşkanlığı, son 10 yılda da Çek Cumhuriyeti Devlet Başkanlığı yapan 67 yaşındaki Havel, zengin bir ailenin oğlu olarak Prag'da dünyaya geldi.

Ömrü, ülkesini demokrasiye kavuşturmak için çalışmakla geçti. Komünistler babasının mallarına el koyduğu zaman da yılmayan Havel, 20'li yaşlarından itibaren demokrasi mücadelesi verdi.

Bu yıllarda adını sadece meydanlarda duyurmuyordu. Şair, yazar kimliğiyle de tanınmaya başladı. Ancak muhalif kimliği nedeniyle eserlerinin yayını yasaklandı.

Yılmadı. Kalemiyle kültürel devrim yapmayı da sürdürdü. 1977'de sisteme karşı olan yazar, aktör ve sanatçılarla birlikte 'Carte 77'yi imzaladı. Bu bildirge Doğu Avrupa'daki komünist parti yönetimlerine karşı çıkıyordu.

1977-89, Havel'in cezaevi günlerine tanıklık etti. 1989'da komünist rejimler bir bir çökmeye başladığı zaman, ülkede Havel'in önde gelen liderlerinden olduğu Yurttaşlar Forumu'da değişim çağrısı yaptı.

Üniversite öğrencilerini sokağa döken Yurttaşlar Forumu, komünist rejimin istifasını istiyordu. Fabrika işçilerinin desteğini alan bu forum, zamanla ülkenin tüm kesimlerinden destek görmeye başladı.

17 kasım 1989, ülkenin kaderinin değiştiği günün başlangıcı oldu. Halkın baskısıyla Komünist Parti, Yurttaşlar Forumu ile koalisyona girmeyi kabul etti. Havel 29 aralık 1989'da Cumhurbaşkanı seçildi.

1992'de Çek ve Slovakların ayrılık kararı Havel'i istifaya götürdü. 1 ocak 1993'te ülke, Çek ve Slovak cumhuriyetleri olarak ikiye ayrıldı. Havel, ısrarlara dayanamayarak 26 ocak 1993 Çek Cumhuriyeti Devlet Başkanı oldu.

Liderlik koltuğuna tekrar oturan Havel, devrimlerine kaldığı yerden devam etti. Ayrılmadan kısa süre önce ülkesini Avrupa Birliği üyesi yapmak için verdiği mücadelenin meyvesini de aldı.

Kopenhag'daki AB Zirvesi'nde Çek Cumhuriyeti'nin 2004 mayıs ayından itibaren üye olacağı açıklandı. Vaclav Havel, 2 şubat 2005'te görevine veda etti.

Günün diğer önemli olayları

1927: 'Time' dergisi, Mustafa Kemal Paşa'yı ikinci kez kapak yaptı.
1949: Kurtuluş Savaşı komutanlarından ve eski bakanlardan Ali Çetinkaya hayatını kaybetti.
1958: Türkiye Profesyonel Futbol Ligi başladı. İzmirspor-Beykoz arasında yapılan ilk maçta, ilk golü İzmirsporlu Özcan attı.
1964: Başbakan İsmet İnönü'ye, Mesut Suna adlı bir kişi tarafından Ankara'da suikast girişiminde bulunuldu.
1965: Siyah Müslüman lider Malcolm X öldürüldü.
1978: Yahya Demirel ve ortağı Hakkı Alpaz, vergi kaçırdıkları iddiasıyla yargılandıkları Ankara Birinci Asliye Ceza Mahkemesi'nde 17 ay hapse mahkum edildi.
1988: Yazar, Çevirmen Atilla Tokatlı 55 yaşında yaşamını yitirdi.
1993: Eczacıbaşı Bayan Voleybol Takımı, Avrupa Konfederasyon Kupası'nda ikinci oldu.
2000: İlk cinsellik dersi, pilot olarak seçilen Eminönü Atatürk İlköğretim Okulu'nda verildi.
2001: Repo faizleri yüzde 7,500'ü buldu.

Tarihte bugün arşivi