Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin İlçeleri

Gazimağusa

eskiden (1975’e değin) MAGOSA, GAZİMAGOSA ya da FAMAGUSTA olarak da bilinir, Yunanca AMMÖKHOSTOS. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde il, il merkezi kent ve liman. Gazimağusa kenti, adanın doğu kıyısında, Poyraz (Greko) ve Zeytin (Eloia) burunları arasında yer alır. Lefkoşa’nın (Levkosıa) doğusuna düşer. Kıbrıs’ın en derin limanı kent sınırları içindedir. Batı dillerinde kullanılan adı olan Famagusta, “kuma gömülü” anlamına gelen ve kentin kuzeyindeki Kanlı Derenin (Pedieos) mille dolmuş ağzını betimleyen Yunanca adının Franklar tarafından bozularak aktarılmış biçimidir. Mısır hükümdarı II. Ptolemaios (İO 308-246) tarafından Arsinoe adıyla kuruldu. Filistin’deki Akkâ kentinin düşmesinden (1291) sonra Hıristiyan göçmenlerin akınıyla küçük bir köy olmaktan çıkarak Hıristiyan dünyasının en zengin kentlerinden biri durumuna geldi. 1372’de Cenevizlerin, 1489’da da Venediklilerin eline geçti; 1571’de Osmanlı egemenliğine girdi. Savaşlar ve depremler sonucu yıkıldığından günümüzde ancak kısmen oturulabilir durumda olan surlarla çevrili eski kentte ortaçağ askeri mimarisinin çok güzel örneklerinin yanı sıra cami olarak kullanılan 14. yüzyıla ait gotik üsluptaki Aziz Nicolaus Katedrali yer alır. 1878’den 1960’a değin süren İngiliz yönetimi sırasında, kentin Maraş (Varosia) denen yeni bölümü turizm merkezi olarak gelişmiş ve güneye doğru yayılmıştır. 1976’dan sonra Türkiye’den gelen göçmenlerin bir bölümü yöreye yerleştirilmiştir. 1978’de Mersin’le feribot bağlantısının sağlanmasından sonra Kuzey Kıbrıs’ın ana limanı durumuna gelmiştir.

Batıda Girne ve Lefkoşe illeri, güneybatıda İngiltere’ye ait Dhekelia Bağımsız Askeri Üssü ve Larnaka ili, kuzey, doğu ve güneyde de Akdeniz’le çevrili olan ve 1.979 km2’lik bir alanı kaplayan eski Magosa ili, günümüzde güneydoğu ucu dışında Türk esimi içindedir. 1975’teki düzenlemeyle Gazimağusa adı verilmiştir. Girne Dağları ilin kuzey kıyı şeridi boyunca uzanır ve doğuda ince, uzun ve dağlık Kırpaşa (Karpas) Yarımadasını oluşturur. İlin en yüksek tepesi Olympos’tur (740 m). İlin güney bölümü, Gazimağusa Körfezine kadar uzanan ye Mesarya (Mesaoria) olarak da bilinen İçovanm doğu kesimini içine alır. İl toprakları yabani çiçekler, çalılıklar ve fundalıklarla kaplıdır. Doğuda Gazimağusa Körfezine dökülen Kanlı Dere ve Yialias Irmağı yazın kurur.

Halkın temel geçim kaynağı tarımdır. Başlıca ürünler buğday, arpa, sebze ve meyvedir. Hayvancılık ve balıkçılık da yapılır. Sanayi ürünleri arasında içecekler, un, deri ürünleri, tuğla, seramik, konserve sebze ve meyve sayılabilir. İl merkezi Gazimağusa kenti Lefkoşa, Boğaz ve Dipkarpaz’a karayollarıyla bağlanır. Nüfus (1985) kent, 19.428; (1978) il, 55.647.

Resmi Site: Gazimağusa Belediyesi

Girne

Yunanca KÎRİNÎA, Kıbrıs’ın kuzey kıyısında, Kuzey Kıbns Türk Cumhuriyeti’nde il ve il merkezi kent. Eski Yunan kolonicileri Akhaların kurduğu, daha sonra BizanslIların, Frankların ve Venediklilerin tahkim ettiği kent, günümüzde bir pazar merkezi ve kıyı sayfiyesidir. At nah biçimindeki limanının doğu ucunda, tarihi boyunca altı kuşatmayı başarıyla atlatmış 12. yüzyıldan kalma bir kale bulunur. Kaledeki müzede İÖ y. 300’e ait bir geminin kalıntıları saklanmaktadır. Bu gemi, 1969’da kıyının yaklaşık 800 m açığında bulunmuştur. Yakındaki Girne Dağlarında 13. yüzyıldan kalma Bellapais Manastın ile St. Hilarion Kalesi vardır. Türkiye’nin 1974’teki müdahalesinden sonra Türk birliklerinin karargâh olarak kullandığı Girne’ye 1970’lerin sonlarında Türkiye’den giden göçmenler yerleştirilmiştir. Bu arada turizmi sürdürmek amacıyla oteller yeniden açılmış ve 1977’de Girne-Mersin arabalı vapur seferleri başlatılmıştır.

Girne ili doğuda Magosa, güneyde Lefkoşa illeri, kuzey ve batıda da Akdeniz’le çevrilidir. Yüzölçümü 640 km2’dir. Kyparissovouno Tepesinde 1.024 m’ye ulaşan Girne Dağları, doğu-batı doğrultusunda ve kıyıya koşut olarak ili boydan boya geçer. Dağların kuzeyinde dar ve verimli bir kıyı ovası uzanır. Troulli’de İÖ 5250-4950’den kalma yerleşim izleri bulunmuştur. İÖ 4. yüzyılda yöre, Girne’de hüküm süren Kıbrıslı bir hükümdarın yönetimi altındaydı. İS 1092’de merkezî yönetime başkaldıran Kıbrıs’ın Bizanslı valisi Rhap Sommates, Girne’deki çarpışmada Bizans imparatoru I. Komnenos’un komutanlarından İoannes Dukas tarafından öldürüldü. Kıbrıs’ın Frank-Norman yönetiminde olduğu dönemde (1194-1489), Girne yöresi 14. yüzyılın sonlarına doğru Ceneviz saldırısına uğradı. Osmanlı yönetimi sırasında (1570-1914), Girne Kalesi komutanı Halid Ağa 1765’te ayaklanarak yöreyi ele geçirdiyse de ayaklanma bastırıldı. 1960’ta Kıbrıs Cumhuriye- ti’nin bir parçası olan Girne, 1974’ten sonra Kıbrıs Türk yönetimi altına girdi.

İlde yetiştirilen tarımsal ürünler arasında baklagiller, sebze, kavun ve fıstık sayılabilir. Ayrıca büyükbaş hayvan yetiştirilir ve balıkçılık yapılır. Başlıca sanayi ürünleri içecek, et, balık, meyve ve sebze konserveleri, deri işleri, bitkisel yağlar, ahşap işleri ve mobilyadır. İlin yönetim merkezi Girne, karayoluyla doğuda Esentepe (Akanthou), batıda Lapta ve güneyde Lefkoşa’ya bağlanır. Nüfus (1985) kent, 6.902; (1988 tah.) il, 25.997.

Girne Dağları

Kıbrıs’ın kuzeyinde sıradağ. Kıyının biraz içinden başlar ve dar bir kıyı ovasını çevreler. Doğuda Karpas Yarımadasındaki Zafer (eskiden Andreas) Burnundan, batıda Koruçam (eskiden Kormakiti) Burnuna kadar 160 km boyunca uzanır. Batı kesimindeki Selvili Tepede (Kyparissovouno Tepesi) (1.024 m) en yüksek noktasına ulaşır ve Zafer Burnu ucunda, alçak tepelerle sona erer. Alevtepe’nin (Halevga) batısındaki bölümü, buradaki başlıca doruğun açılmış parmakları andırması nedeniyle Beşparmak Dağları (Pentadaktylos) olarak bilinir. 1974 müdahalesinden sonra, Türkiye’den gelenlerin yoğun olarak yerleştikleri ilk bölge Ayios Amvrosios’un batısından başlayarak Beşparmak Dağları üzerinden Karpas’a kadar uzanır. Girne Dağları, yer yer mermer içeren kireçtaşı oluşumlu ve kıvrılmış dar bir sırt görünümündedir.

Resmi Site: Girne Belediyesi

GÜZELYURT

Aynı addaki körfezin D.’sunda.
Güzelyurt İlçesi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin 5 ilçesinden biri. Yönetim merkezi Güzelyurt'tur. Yüzölçümü 381 kilometrekaredir (284.969 dönüm).
Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Lefkoşa Kazası'nın kuzeybatı kesimine tekabül eder.

Tarihçe
İlçe sınırları içerisinde, Yeşilırmak köyü yakınlarında bulunan Yeşilırmak Kayalığı Neolitik Çağ'a tarihlenmektedir. Soli antik şehri MÖ 6. yüzyıla, Vuni sarayı ise MÖ 5. yüzyıla tarihlenmektedir.
Güzelyurt İlçesi, 1998 yılına kadar Lefkoşa ilçesine bağlıydı. 1998 yılında çıkarılan bir yasayla İskele ilçesi ile birlikte ilçe statüsü kazandı.

Siyaset
Cumhuriyet Meclisi'ne Güzelyurt İlçesi'nden 6 milletvekili seçilir.

Resmi Site: Güzelyurt Belediyesi

İskele

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin 5 ilçesinden biridir. Yüzölçümü 774 kilometrekaredir. İskele İlçesi, 1998 yılına kadar Mağusa ilçesine bağlıydı. 2000 yılında çıkarılan bir yasayla Güzelyurt ilçesi ile birlikte ilçe statüsü kazandı. İskele, Mağusa-Karpaz Anayolu ile Ercan-Karpaz Anayolu’nun birleştiği noktada, yeşilin maviyle bütünleştiği, Turizmin gözbebeği bir kıyı şerididir.

İskele, 1974 öncesindeki ismi Trikomo olarak da biliniyor. 1974 Mutlu Barış Harekatı ile birlikte Güney’den Kuzey’e toplu göçü başlatan Larnaka Türk Halkı, bu kıyı şeridine yerleştirilmiş ve bu tarihten itibaren İskele olarak isimlendirilmiştir.

İskele, Mesarya Ovası ile Karpaz yarımadası’nın kesiştiği noktada, Mağusa-Karpaz anayolunun 18. kilometresinde yer alan şirin bir sahil kasabasıdır. 1974 öncesi Trikoma olarak anılan bölgenin ismi, özellikle Larnaka’nın İskele köyünden gelen Kıbrıs’lı Türkler’in yerleşmesinden sonra, Yeni İskele olarak değiştirilmiştir. Mağusa-Karpaz yolu üzerinde bulunan ve “Boğazé olarak anılan bölge, birçok turistik tesis ve balıkçı lokantası ile turistlerin ilgi odağıdır. Boğaz’da bulunan Haravdi sahili ise halk plajı olarak kullanılmaktadır. İskele, Mağosa ve Karpaz arasındaki en büyük yerleşim yeridir. Bafra, Mehmetçik, Dipkarpaz ve Yeni Erenköy gibi köylerin bulunduğu bölge, Kıbrıs’ın simgesi olan Karpaz eşeklerine de evsahipliği yapar. Bafra ve Altınkumsal gibi bakir plajların olduğu bu bölge, doğal ve tarihi güzellikleriyle, huzur sükun arayanları kendisine çeker.

1 Haziran, 1998 tarihinden itibaren ilçe sayısı 3’ten 5’e yükseltildi ve İskele İlçe olarak ilan edildi. İskele İlçesi’nde 43 yerleşim birimi yer almaktadır. İlçe nüfusu 20, 245 dir. Belde halkı geçimini Turizm, memuriyet, işçilik, çiftçilik, balıkçılık ve zanaatkarlık yaparak sağlamaktadır.

Resmi Site:İskele Belediyesi