Adana'nın İlçeleri - Sayfa 2

Saimbeyli

Saimbeyli, Akdeniz Bölgesi’nde, Adana iline bağlı ilçe ve ilçe merkezi kasaba. Yüzölçümü 1.132 km2 olan Saimbeyli ilçesi doğuda Kahramanmaraş ili, güneyde Kozan ve Feke ilçeleri, batıda gene Feke ilçesi ve Kayseri ili, kuzeyde de Tufanbeyli ilçesiyle çevrilidir.

ilçe topraklan ilin kuzey kesiminde derin akarsu vadileriyle parçalanmış yüksek bir alanda yer alır. Bu topraklann doğu kesimini Dibek Dağı, batı kesimini ise Tahtalı Dağlarının güneydoğu uzantısı olan Bakır Dağı engebelendirir. Dorukları ilçe sınırlan dışında kalan dağlann bazı kesimlerinin yüksekliği 2.000 m’yi aşar. Dağlann yüksek kesimlerinde kara çam, göknar, kızıl çam ve sedir ağaçlarından oluşan ormanlar vardır. İlçe topraklarından kaynaklanan suları, Seyhan Irmağının başlıca iki kolundan biri olan Göksu Irmağı toplar.

İlçe halkının büyük bölümü kırsal kesimde yaşar ve ilçe ekonomisi tarıma dayanır. Ekime elverişli toprakları kısıtlı olan ilçede önemli miktarda kıl keçisi ve koyun yetiştirilir. Bitkisel üretim ilçe halkının gereksinimini karşılayacak düzeydedir, ilçede az miktarda buğday, arpa, baklagiller ve üzüm yetiştirilir. İlçe topraklarında diyasporit ve demir içeren cevher yatakları vardır.

Hitit döneminden beri Anadolu’nun iç kesimlerini Akdeniz kıyısına bağlayan, ticari ve askeri açıdan büyük önem taşıyan bir yolun geçtiği yöre, ortaçağda Ermenilerin yaşadığı alanlardandı. 16. yüzyıl sonlarında Adana vilayetinin Kozan sancağına bağlı Haçin kazası sınırları içindeydi. I. Dünya Savaşı’ndan sonra bir süre Fransızların denetimindeki Ermenilerin elinde kalan yöre, 18 Ekim 1920’de işgalden kurtuldu.

Gelişmemiş ve küçük bir yerleşme olan Saimbeyli kasabası ilçenin orta kesiminde yer alır. Eskiden Haçin adıyla anılan kasabanın adı, Kurtuluş Savaşı sırasında çeşitli yararlıklar gösterdikten sonra şehit olan Haçinli Saim Bey’in anısına 30 Aralık 1923’te Saimbeyli olarak değiştirildi. Adana’yı Pınarbaşı üzerinden Kayseri’ye bağlayan karayolunun geçtiği kasaba, il merkezi Adana’ya 157 km uzaklıktadır.

Kasabada tarihsel açıdan önem taşıyan başlıca yapılar, ortaçağda Badimon adıyla anılan Haçin Kalesi ile yörenin Ermenilerden geri alınması sırasında şehit düşen 80 Saimbeylilinin gömüldüğü şehitlik ve amttır.
Saimbeyli Belediyesi 1929’da kurulmuştur. Nüfus (1990) ilçe, 20.700; kasaba, 4.699.

Coğrafi özellikler
İlçe merkezi Göksu Çayı'nın kıyısında kurulmuştur. İlin kuzeyinde yer alan ilçenin denizden yüksekliği 1050 metre olup, toprakları dağlıktır. Orta Toroslar zincirine dahil olan Dibek Dağı ilçenin doğusunda, Bakır Dağı batısında yer alır. Dağlar derin akarsu vadileriyle parçalanmıştır. Dağların yüksek kesimleri köknar, kızılçam, karaçam ve sedir ormanları ile kaplıdır. Seyhan Irmağının başlıca iki kolundan biri olan Göksu ilçe topraklarını sular.
Adana’yı Pınarbaşı üzerinden Kayseri’ye bağlayan yol ilçe merkezinden geçer.

Tarihçe
İlçenin kuruluşu hakkında elde kesin bilgiler bulunmaktadır.
Tarihi kalıntılara göre Hititler devrine kadar uzanmaktadır. İlçenin eski adı "Haçin" dir.
Bu ismin de ovaya egemen olan Anavarza Beyliğin'den geldiği ve Bey Toryo'nun oğlunun adı olduğu bilinmektedir. Bölge çeşitli uygarlıkların etkisi altında kalmıştır.
Osmanlı döneminde Maraş sancağının Elbistan kazasına bağlanmıştır. Kurtuluş savaşı sırasında Fransız işgali altında kalmış, 18 Ekim 1920'de Yüzbaşı Doğan ve Kaymakam Saim Bey tarafından kurtarılan bölge 1922 yılında Kaymakam Saim Bey'den dolayı bu adı almış, yeni bir ilçe olarak kurulmuştur.
1928 yılında da bugünkü yerine nakledilmiştir.

Saimbeyli ile ilgili ilk bilgileri, İlçeyi ziyaret eden seyyahlar ve araştırmacılardan öğrenmekteyiz: V.Langlois (1852 -1853), Rahip Alishan (1800’lü yılların sonu), W. M.Ramsay (1800’lü yılların sonu), F.X.Schaffer (1900’lü yılların başı), C.Texier (19. y.y ilk yarısı) gibi seyyahlar Saimbeyli’yi ziyaret etmiş ve ilçenin ekonomik ve sosyal yaşantısının yanısıra tarihsel dokusu ile ilgili bilgiler de vermişlerdir.
İlçe 1800’lü yıllardan itibaren bu seyyahlarca Hadchin, Hadjine, Hacın, Hadschin ve Haçin olarak adlandırılmıştır. W. M. Ramsay ise ilçenin Roma ve Bizans Dönemleri’ndeki adının Badimon olduğunu yazmaktadır.

Çukurova Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Y.Doç. K.Serdar Girginer tarafından yürütülen “Adana İli ve Çevresi Arkeolojik Yüzey Araştırmaları Projesi” kapsamında ilçenin 2003 yılında çok kapsamlı ve titiz bir çalışmayla arkeolojik kültür envanteri çıkarılmış ve ilçeyle ilgili ilk bilimsel sonuçlar elde edilmiştir.

Bu çalışmadan elde edilen veriler ışığında İlçe tarihinin Roma Dönemi’ne kadar uzandığı tespit edilmiştir.Bu çalışmada İlçede Roma, Bizans ve Ermeni Dönemi yerleşmelerine ait pek çok anıtsal eser tespit edilmiş ve İlçenin zengin kültürü Arkeolojik literatüre kazandırılmıştır.

Nüfus
1893 yılında Osmanlı Devleti tarafından yapılan nüfus sayımına göre Haçin (Saimbeyli)'in nüfusu 24.057 kişidir. Bunun tamami, Ermeni olup katolik, lusavorçagan ve protestanlardan olusmakdadir.
İlçe nüfusu 2000 genel nüfus sayımına göre 17.149 kişidir. Bunun 5.198'si ilçe merkezinde, 11.951'i ise kasaba ve köylerde yaşamaktadır.

Ekonomi
Ekonomisi hayvancılık ve tarıma dayalıdır. En çok koyun ve kılkeçisi beslenir. Tarım ürünleri ilçe halkının ihtiyacını karşılayacak seviyede olup, başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, kiraz, baklagiller ve üzümdür. İlçe topraklarında demir yatakları vardır. Ormancılık gelişmiştir. Ayrıca ilçe sınırları içerisinde bulunan yaylalar ilçe ekonomisine katkı sağlamaktadır.

Çatak Yaylası
Saimbeyli -Tufanbeyli kara yolunun 2. kilometresinden sola dönülerek bahçeler arasından geçen 3 kilometrelik stabilize yolla ulaşılmaktadır. Saimbeyli'den belediye otobüs seferleri bulunmaktadır. Dağ yamacından akan küçük şelalelerin beslediği anıt çınar ağaçlarının gövde ve dalları üzerine kurulmuş çardaklarda piknik yapılabilen bir yayladır. Bol su kaynakları olan Çatak yaylası, Saimbeyli ilçesinin su ihtiyacını karşılamaktadır. Otobüs şuanda calışmamaktadır yollar acıktır ama özel aracları oaln insanlar yardımcı olurlar

Obruk Yaylası
Obruk yaylası saimbeyli ilçesine 4 km uzaklıkta olup ana yoldan stabilize bir yola sapılır ve yaklasık 10 dk lık bir yolculuktan sonra Obruk'a ulaşılır. Burası belediye ve karayolları tarafından düzenlenmış ve halkın kullanımı için açılmıştır. Doğa yürüyüşü için ve bir mesire alanı olarak, bol su kaynaklı bir doğa harikasıdır. Suyun kaynağının olduğu yerde yapay bir havuz vardır.
Girmesi cesaret isteyen bu su "karpuz çatlatan" olarak anılır. Obruk yaylası ile çatak yaylası aynı yeri isimlendirmektedir. Ayrıca yaz aylarının vazgeçilmezi olan rafting yapmak için yurt dışından gelenler, ilçe ekonomisi için bir gelir kaynağıdır.

Resmi Site: SAİMBEYLİ KAYMAKAMLIĞI

Yumurtalık

Akdeniz Bölgesi’nde Adana iline bağlı ilçe ve ilçe merkezi kasaba. Yüzölçümü 501 km2 olan Yumurtalık ilçesi doğu ve güneyde İskenderun Körfezi, güneybatı ve batıda Karataş ilçesi, kuzeyde Ceyhan ilçesiyle çevrilidir.

İlin güney kesiminde yer alan ilçe toprakları, alçak dağlarla kuşatılmış kıyı düzlüklerinden oluşur. Kuzey ve Kuzeydoğuda doğal sınır oluşturan Misis tepelerinin ilçe sınırları içinde kalan bölümünde yükseklik 500 m’yi bulmaz. Kıyı boyunca uzanan dar ve alçak düzlükler Çukurova’nın güneydoğu kesimini oluşturur. Bir bölümü Ceyhan Irmağının taşıdığı alüvyonların yığılmasıyla ortaya çıkmış deltada, ilçenin başlıca tarım alanı olan düzlükler bulunur. Ceyhan Irmağı batıda, Bebeli Boğazından geçen eski çığırı ise güneybatıda ilçenin doğal sınırını çizer. Eski çığırın 1930’lardan önce Akdeniz’e ulaştığı, birçok küçük lagünle çevrili kesimde alüvyonlarla oluşmuş sivri bir çıkıntı yer alır. Bazı kaynaklarda Portakal Burnu olarak geçen bu çıkıntıyla ilçenin güney kıyısı arasındaki koy, İskenderun Körfezine açılır. Yumurtalık Körfezi ya da Yumurtalık Limanı adıyla anılan koyun kuzey kıyısında yazın AdanalIların ilgi gösterdiği doğal kumsallar uzanır. Bu kıyıda ve tepelik alanlarda yer yer kızıl çam topluluklarına rastlanır.

Büyük bölümü kırsal kesimde yaşayan ilçe halkı geçimini daha çok tarımdan sağlar. Başlıca bitkisel ürünler buğday, pamuk ve arpadır. Ayrıca az miktarda portakal, mandalina, üzüm, yerfıstığı ve soya da yetiştirilir. Yumurtalık Körfezinde kurulmuş olan dalyanlarda balıkçılık yapılır. Kıyı halkının bir bölümü teknelerle Akdeniz’de balıkçılık yaparak geçinir.

Dalgakıranla fırtınalardan korunan Yumurtalık iskelesi daha çok bir balıkçı barınağı işlevi görür. İlçedeki başlıca sanayi kuruluşu 1980’lerde açılan yapay gübre fabrikasıdır. Kerkük’ten İskenderun Körfezi kıyısına kadar uzanan Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı’nın batı ucu, Yumurtalık ilçesine bağlı Gölovası köyünün kuzeydoğusundadır. BOTAŞ’a (Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ) ait olan bu tesislere gelen ham petrolün bir bölümü 1986’da işletmeye açılan bir başka boru hattıyla işlenmek üzere Kırıkkale’deki Orta Anadolu Rafinerisine pompalanır. Kerkük’ten gelen boru hattı, Irak’ın Kuveyt’i işgal etmesi nedeniyle uygulanan ambargo çerçevesinde 1990 sonlarında kapatıldı. İlçe merkezinin batısındaki Yumurtalık köyü yakınında da bazı akaryakıt depolama tesisleri vardır. Kıyı açığında bir başka terminale yanaşan tankerlerin boşalttığı akaryakıtla dolan tanklar, İncirlik’teki ABD hava üssünün gereksinmesini karşılamak amacıyla kurulmuştur.

Yumurtalık kıyılarına yazla birlikte çevre ilçelerden büyük bir akın başlar. Kumsallarla kaplı kıyı şeridinde bazı kamu kuruluşlarına ve özel sektöre ait birçok tatil sitesi, konut ve kamp alanı vardır. Kampçılardan alınan kira bedeli, Yumurtalık Belediyesi’ ne önemli bir gelir bırakır. İncirlik üssündeki ABD’liler de bu kıyıda kendilerine ayrılan bir alanda kamp kurarlar.

Eski bir yerleşim alanı olan yöre, ilkçağda Kilikya bölgesinin sınırları içindeydi. IÖ 7. yüzyılda Kilikya Krallığı, IÖ 6. yüzyılda Persler, daha sonra Makedonya Krallığı ve Selevkoslar tarafından yönetildi. İÖ 2. yüzyılda korsanların eline geçti. İÖ 67’de Roma’ya bağlandı. Bizans egemenliği dönemi Arapların yönetimiyle kesintiye uğradı.

Daha sonra 1336’da Memlûklerin egemenliğine girdi, 1517’de de Osmanlı Devleti topraklarına katıldı. 19. yüzyılın ilk yarısında bir süre Mısır valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın oğlu İbrahim Paşa’nın yönetiminde kaldı. Bu sırada Mısırlıların Çukurova’ya girmesine engel olmak isteyen İngiliz donanması Yumurtalık kıyılarına başarısız bir çıkarma yaptı. 19. yüzyıl sonlarında Cebelibereket sancağının Payas kazasına bağlı bir nahiye olarak yönetilen yöre, Cumhuriyet döneminde Ceyhan ilçesine bağlandı ve 1959’da ilçe yapıldı.

İskenderun Körfezi kıyısında yer alan ilçe merkezi, ilkçağda Aigai adıyla anılan önemli bir liman kentiydi. Daha sonra Roma’nın Akdeniz kıyısındaki başlıca askeri deniz üslerinden biri durumuna geldi. Bizans döneminde bir piskoposluk merkezi olarak önem kazandı. Ortadoğu ile Avrupa arasındaki ticarette önemli bir yer tuttuğu 13. yüzyılda Ceneviz, Venedikli, Suriyeli ve Fransız tüccarların buluşma yeriydi. İtalyan gemici ve tüccarlar tarafından Lagozzo ya da Laiazzo ve Ajazzo olarak anılan yerleşmenin adı zamanla Ayaş’a dönüştü. Ünlü gezgin Marko Polo Çin’e giderken 1271’de buradan geçti. I. Süleyman (Kanuni) 1536’da bir gözetleme kulesi yaptırdı ve eskiden Ermenilerin yaptığı şatoyu onarttı. Asya ile Avrupa arasındaki ticaret yolunun Afrika’nın güneyinden geçmesi zamanla Ayaş’ın eski önemini yitirmesine yol açtı. 19. yüzyıl sonlarında nüfusu yaklaşık 600 olan yerleşmenin adı Cumhuriyet döneminde Yumurtalık olarak değiştirildi. Günümüzde yazın kalabalıklaşan bir sayfiye görünümünde olan kasaba, nüfus açısından ilin en küçük ilçe merkezidir. İl merkezi Adana’ya uzaklığı 81 km’dir.
İlçede yer alan başlıca tarihsel yapılar antik Aigai kenti kalıntılarıdır. Bu kalıntılardan en önemlileri Ayaş (Kestanbol) Kalesi ve Ayaş sukemerleridir. Yumurtalık kasabasının karşısındaki küçük adada yer alan ve Kız Kaleci adıyla anılan kale kalıntısının Cenevizlere ait olduğu sanılmaktadır.
Yumurtalık Belediyesi 1959’da kurulmuştur. Nüfus (1990) ilçe, 20.957; kasaba, 3.583.

Resmi Site: YUMURTALIK KAYMAKAMLIĞI