Soya Nedir?
SMD MiSiM
SOYA a. (mançu dilinde soya).
1. Fasulyeye benzeyen tohumları için yetiştirilen ve yağı insan beslenmesinde, unu hayvan beslenmesinde kullanılan Çin ve Japonya kökenli tarım bitkisi ve bu bitkinin tohumu. Soya fasulyesi de denir (Bil. a. Soya Glycina] hispida; kelebekçiçekligiller familyası.)
2. Soya sosu, mayalanmış soya tohumlarından elde edilen sıvı sos. (Asya mutfağı.)
3. Soya sütü, soya tohumundan elde edilen ve bileşimi inek sütüne benzeyen besleyici içit. (Soya sütü margarin yapımında da kullanılır.) || Yeşil soya, çin mutfağında, taze sürgünleri püre ve çorba yapımında kullanılan ve tohumları yağsız olan bir börülce türüne (Vigna radiata) verilen ad. (Bunun unu Çin’de erişte yapımında kullanılır.)
—ANSİKL. Soya, 1 ila 1,50 m boyunda dik duruşlu bir bitkidir. Yaprakları almaşık dizili ve bileşik üç yaprakçıklıdır; çiçekleri küçük ve renkli olup yaprakların koltuğunda bulunur. Bitkinin tamamı tüylüdür. 3 ila 11 cm uzunluğundaki badıcı 2 ila 4 oval tohum verir. Kuzey-doğu Çin kökenli olan soya, Uzakdoğu'da üç bin yıldan beri yiyecek tarım bitkisi olarak üretilmektedir fakat günümüzde (1920'den bu yana, özellikle 1941'den beri ABD'de ve 1970’ten beri Brezilya’da) ununun hayvan beslenmesinde kullanılmasından dolayı büyük önem kazanmıştır.
Ekilen çeşitlerin çoğu ABD'de ıslah edilmiştir. Bu çeşitler verimlilik ve erkencilik bakımından birbirinden ayrılır. Akdeniz ikliminde, yetişme süresi çeşitlere göre, 90 ila 150 gün sürer; verim ise hektar başına 1,5 ila 3 ton arasında değişir. Soya, fotoperiyoda duyarlı bir kısa gün bitkisidir. Milli ya da killi-kumlu topraklan sever; ilkbaharda ekilir, yaz sonunda hasat edilir; hasat biçerdöverle yapılabilir.
Tanelerindeki yağ miktarı, kuru maddenin % 20'si dolayındadır. Soya yağında yüksek oranda linoleik asit (% 50'den fazla) ve linolenik asit (% 6-8) bulunur. Protein miktarı, yağı alınmış tohumlardaki kuru maddenin % 35-45’i kadardır. Yani soya unu protein bakımından çok zengindir (% 41-47). Ayrıca, canlılar için çok gerekli olan birtakım aminoasitler, özellikle lizin içerir. Bu protein zenginliği, hayvanlar için yoğun beside soya ununun ön sırada yer almasının nedenidir.
Soya unu (soya küspesi de denir), besleyici olmayan maddelerden arındırılmak için kaynatılmalıdır; badıçların kabukları gevişgetirenlerin beslenmesinde kullanılır. Badıçların çeperleri az odunsu olduğu için kolay sindirilir.
Dünya soya üretimi yılda 80 Mt dolayındadır. ABD, soya üretiminde (20 milyon hektar, 36 Mt) ve ihracatında (13 Mt) birinci sırayı alır. Brezilya, ikinci ihracatçı ülkedir (1 Mt).
1991 rakamlarıyla Türkiye'de, başta Akdeniz bölgesi ve bir ölçüde Orta Karadeniz bölgesinde olmak üzere, toplam 49 500 ha alana soya ekilmiş, 110 000 ton ürün alınmıştır.
1. Fasulyeye benzeyen tohumları için yetiştirilen ve yağı insan beslenmesinde, unu hayvan beslenmesinde kullanılan Çin ve Japonya kökenli tarım bitkisi ve bu bitkinin tohumu. Soya fasulyesi de denir (Bil. a. Soya Glycina] hispida; kelebekçiçekligiller familyası.)
Sponsorlu Bağlantılar
3. Soya sütü, soya tohumundan elde edilen ve bileşimi inek sütüne benzeyen besleyici içit. (Soya sütü margarin yapımında da kullanılır.) || Yeşil soya, çin mutfağında, taze sürgünleri püre ve çorba yapımında kullanılan ve tohumları yağsız olan bir börülce türüne (Vigna radiata) verilen ad. (Bunun unu Çin’de erişte yapımında kullanılır.)
—ANSİKL. Soya, 1 ila 1,50 m boyunda dik duruşlu bir bitkidir. Yaprakları almaşık dizili ve bileşik üç yaprakçıklıdır; çiçekleri küçük ve renkli olup yaprakların koltuğunda bulunur. Bitkinin tamamı tüylüdür. 3 ila 11 cm uzunluğundaki badıcı 2 ila 4 oval tohum verir. Kuzey-doğu Çin kökenli olan soya, Uzakdoğu'da üç bin yıldan beri yiyecek tarım bitkisi olarak üretilmektedir fakat günümüzde (1920'den bu yana, özellikle 1941'den beri ABD'de ve 1970’ten beri Brezilya’da) ununun hayvan beslenmesinde kullanılmasından dolayı büyük önem kazanmıştır.
Ekilen çeşitlerin çoğu ABD'de ıslah edilmiştir. Bu çeşitler verimlilik ve erkencilik bakımından birbirinden ayrılır. Akdeniz ikliminde, yetişme süresi çeşitlere göre, 90 ila 150 gün sürer; verim ise hektar başına 1,5 ila 3 ton arasında değişir. Soya, fotoperiyoda duyarlı bir kısa gün bitkisidir. Milli ya da killi-kumlu topraklan sever; ilkbaharda ekilir, yaz sonunda hasat edilir; hasat biçerdöverle yapılabilir.
Tanelerindeki yağ miktarı, kuru maddenin % 20'si dolayındadır. Soya yağında yüksek oranda linoleik asit (% 50'den fazla) ve linolenik asit (% 6-8) bulunur. Protein miktarı, yağı alınmış tohumlardaki kuru maddenin % 35-45’i kadardır. Yani soya unu protein bakımından çok zengindir (% 41-47). Ayrıca, canlılar için çok gerekli olan birtakım aminoasitler, özellikle lizin içerir. Bu protein zenginliği, hayvanlar için yoğun beside soya ununun ön sırada yer almasının nedenidir.
Soya unu (soya küspesi de denir), besleyici olmayan maddelerden arındırılmak için kaynatılmalıdır; badıçların kabukları gevişgetirenlerin beslenmesinde kullanılır. Badıçların çeperleri az odunsu olduğu için kolay sindirilir.
Dünya soya üretimi yılda 80 Mt dolayındadır. ABD, soya üretiminde (20 milyon hektar, 36 Mt) ve ihracatında (13 Mt) birinci sırayı alır. Brezilya, ikinci ihracatçı ülkedir (1 Mt).
1991 rakamlarıyla Türkiye'de, başta Akdeniz bölgesi ve bir ölçüde Orta Karadeniz bölgesinde olmak üzere, toplam 49 500 ha alana soya ekilmiş, 110 000 ton ürün alınmıştır.
Kaynak: Büyük Larousse
X-Sözlük Konusu: ne demek anlamı tanımı.
