Telmih (Hatırlatma) Sanatı

_KleopatrA_

Ziyaretçi

8 Ocak 2010 Mesaj #1

Ziyaretçi

Telmih (Hatırlatma) Sanatı

Sponsorlu Bağlantılar
Herkes tarafından bilinen geçmişteki bir olayı , bir veya birkaç kelime ile hatırlatma sanatıdır.
Geçmişteki bir hadiseye, mühim bir şahsa, meşhur bir atasözüne gönderme yapmaktır. Telmih sanatında hatırlatılan şey uzun uzun açıklanmaz, bir iki kelime ile işaret edilir.

Örnek

Gökyüzünde İsâ ile
Tûr dağında Mûsâ ile
Elindeki asâ ile
Çağırayım Mevlâm seni
(Yunus Emre)

Örnek

“Yar sana
Çağlar sular yarsana
Çünkü Ferhat’ım dersin
Bulunmaz mı yar sana”
manisinde Ferhat’tan bahsediliyor. Ferhat’ın sevgilisi uğruna dağları yararak su getirmeye çalıştığı herkesçe bilinen bir olaydır.

Meyve-i memnu'dan tadmak günahından beri
Karban-ı aşk bitmez bir beyabandan geçer. Hz. Âdem'in cennette yasak meyveyi yemesi hatırlatılıyor.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

_KleopatrA_

Ziyaretçi

8 Ocak 2010 Mesaj #2

Ziyaretçi

Telmihin başarılı olması için okuyucunun dolaylı yoldan anlatıma konu olan düşünceyi kolayca anlyabilmesi gerekir.
Divan edebiyatında özellikle dinsel öyküler,din büyükleri ile kahramanları, kuran ayetleri ve mesnevi kahramanları telmih konusu olmuştur.

Sponsorlu Bağlantılar

TELMİH SANATI İLGİLİ ÖRNEKLER

YALNIZLIK MACERASI

Aşık mı olmadım taparcasına
Bir Mecnun geçti o çöllerden bir de ben
Diz mi çektirmedim alemde Kerem gibi
Ferhat gibi güz mü sallamadım dağlara
Ne Leyla yar oldu bana ne Aslı ne Şirin

*Şair burada;Mecnun, Ferhat, Kerem gibi çileli bir aşık olduğunu fakat sevgilisinin Leyla, Aslı ve Şirin gibi vefasız olduğunu telmih sanatı ile anlatıyor.

KARASEVDA

Bir kere sevdaya tutulmaya gör;
Ateşlere yandığının resmidir.
Aşık dediğin, Mecnun misali kor;
Ne bilsin alemde ne mevsimidir.

*Şair bu şiirde; Aşkın mecnun misali insanı yaktığını Telmih ediyor.

MİMAR

Hep biliriz dünya fani
Oyalıyor seni beni
Adem atadan bu yana
Nice insan gelmiş gitmiş

*Şair burada; Adem atadan bu yana nice insanın gelip geçtiğini ,dünyanın fani olduğunu telmih ediyor.

Alıntı

Genellikle örneklendirme ve temsil amacına yöneliktir. Bu sanatlarta, işaret edilen olay ile anlatılan duygu arasında gizli bir benzetme vardır. Telmihin gerçek malzemesi şiir dışı bilgilerdir. İdeal bir telmih sanatı, ne fazla kapalı ne fazla açık olmalıdır.

Gönlünü Şirin’in aşkı sarınca
Yol almış hayatın ufuklarınca
O hızla dağları Ferhat yarınca
Başlamış akmaya çoban çeşmesi

Yukardaki şiirde bir aşk öyküsü olan “Ferhat ile Şirin” anımsatılmaktadır.

Su ıssız, gölgesizyolun sonunda
Gördüğün bu tümsek, Anodulu’nda

istiklâl uğrunda, namus yolunda Can veren Mehmet’in yattığı yerdir. Bu şiirde İstiklal Savaşı ( Kurtuluş Savaşı ) anımsatılmaktadır.

“İnsanız, en şerefli mahlûkuz!”
Deyip de pek fazla
Övünmemiz haksız
Atamız elma çaldı cennetten
Biz o hırsızların çocuklarıyız!
(Orhan Seyfi Orhon)

Şair, “Atamız elma çaldı cennetten” dizesiyle okuyucuya Adem’le Havva’nın cennetten kovulmasına neden olan olayı anımsatmakta ve telmih sanatına başvurmaktadır.

* Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor tevhidi Bedr’in aslanları ancak bu kadar şanlı idi (Mehmet Akif Ersoy)
Şair, Çanakkale şehitleri için yazdığı bu dizelerde, düşmanla çarpışan Mehmetçikleri Bedir Savaşı ‘ındaki Peygamber askerlerine benzetiyor ve bir olayı anlatırken geçmişteki bir olaydan yararlanıyor.

a Ey dost senin yoluna Canım vereyim Mevlâ Aşkını komayayın Od’a gireyim Mevlâ
(Yunus Emre Divanından)

Bu dörtlüğün son dizesindeki “ateş” anlamına gelen “od” sözcüğü, şöyle bir olayı anımsatmaktadır: İslam inançlarına göre Allah’ın birliğine inanan Hz. İbrahim bir tapınaktaki putları kırdığı için puta tapanlarca ateşe atılmıştı. Fakat ateş birdenbire bir gül bahçesi haline gelmiş, Hz. İbrahim de bu bahçeden gül dererek çıkmıştı. Şair “oda (ateşe) gireyim” sözüyle bu olaya telmihte bulunuyor.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

Misafir

Ziyaretçi

9 Şubat 2010 Mesaj #3

Ziyaretçi

Telmih nedir?

Söz sırasında, herkesçe bilinen bir olayı geçmişteki bir olaya ,ünlü bir kişiye, bir inanca. işaret etmeye, onu anımsatmaya telmih denir.
Çağrışıma dayanan bu sanatta anımsatılan şey uzun uzadıya açıklanmayıp bir iki sözcükle ifade edilir.Telmihte, anlatılan duygu ile işaret edilen olay arasında gizli bir benzetme söz konusudur.

ÖRNEKLER

"İnsanız, en şerefli mahlukuz
Deyip de pek fazla övünmemiz haksız
Atamız elma çaldı cennetten
Biz o hırsızların çocuklarıyız."

Şair, "Atamız elma çaldı cennetten" dizesiyle okuyucuya Adem ile Havva'nın cennetten kovulmasına neden olan olayı anımsatmakta ve telmih sanatına başvurmaktadır.

"Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhid'i
Bedr'in aslanları ancak bu kadar şanlı idi."

Şair, Çanakkale şehitleri için yazdığı bu dizelerde, düşmanla savaşan Mehmetçikleri Bedir Savaşı'ndaki Hz. Peygamberimizin askerlerine benzetiyor ve bu olayı anlatırken geçmişteki bir olaydan yararlanıyor.

"Ey dost senin yoluna / Canım vereyim Mevlâ
Aşkını komayayım / Od'o gireyim Mevlâ"

Son dizedeki "ateş" anlamına gelen "od" sözcüğü, Hz. İbrahim'in
ateşe atılmasına ve ateşin gül bahçesine dönmesine telmih vardır.

"Gökyüzünde Îsâ ile / Tûr dağında Mûsâ ile
Elindeki âsâ ile / Çağırayım Mevlâm seni"

Birinci dizede "Hz.Îsâ'nın göğe çıktığı inancı"na , ikinci dizede "Hz. Mûsâ'nın Tûr-ı Sinâ dağında Allah ile konuşması " olayına ve üçüncü dizede de yine "Hz. Mûsâ'nın yere atınca yılan olan âsâsıyla gösterdiği mucizelere telmih vardır.

Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz:
1- "Şuh Şirin'ler yüzünden dağ delen Ferhat'lar
Aslıhan'lardan yanan Âşık Kerem'ler görmüşüz."

2- "Sultan Süleyman'a kalmayan dünya
Bu dağlar yerinden ayrılır bir gün."

3- "Ekmek Leylâ oldu dostlarım / Mecnûn oldum peşi sıra giderim."

4- "Vahdetün şarabından / Bir cur'a nûş edeyin
Enel-Hak çağıruban / Dâra gireyin Mevlâ"

5- "Sabâ Mesîh- dem olub bahârdan bu gece
Hıtâ'ya benzedi gülşen nigârdan bu gece
SABÂ .hafif ve tatlı esen rüzgâr, MESÎH :Îsâ peygamberin lakabı
HITÂ : Çin'in kuzeyinde ceylanları dolayısıyla mis gibi kokan ülke
(Misk.ceylanların göbeğinden çıkarılan güzel bir kokudur.)
GÜLŞEN :gül bahçesi
NOT: Bu beyitteki diğer söz sanatlarını da inceleyiniz.(Teşbih,tenasüp, kapalı istiare, hüsn-i talil )

Kaynak

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

_Yağmur_

VIP VIP Üye

8 Ekim 2012 Mesaj #4

VIP VIP Üye

TELMİH
MsXLabs.Org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi

Bilinen bir olayı, bir kişiyi, bir öyküyü ya da atasözünü dolaylı biçimde anlatma. Divan edebiyatında dinî öyküleri, din ulularını, Kuran ayetlerini ya da kimi öykülerle kahramanlarını anımsatmada kullanılmıştır.

BEĞEN Paylaş Paylaş

"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.

Cevapla

_EKSELANS_

Kayıtlı Üye

9 Haziran 2013 Mesaj #5

Kayıtlı Üye

Telmih – Hatırlatma Sanatı / Edebi Sanatlar
MsXLabs.org

Söz arasında herkesin bildiği bir olaya ya da kişiye işaret etme sanatı. Söz arasında herkesçe bilinen geçmişteki bir olaya, ünlü bir kişiye bir inanca ya da yaygın bir atasözüne işaret etmek, onu anımsatmaktır. Telmih edilen şey uzun uzadıya açıklanmaz, bir iki sözcükle anımsatılır.
Söz sırasında, herkesçe bilinen bir olayı geçmişteki bir olaya, ünlü bir kişiye, bir inanca. işaret etmeye, onu anımsatmaya telmih denir.
Çağrışıma dayanan bu sanatta anımsatılan şey uzun uzadıya açıklanmayıp bir iki sözcükle ifade edilir. Telmihte, anlatılan duygu ile işaret edilen olay arasında gizli bir benzetme söz konusudur.

ÖRN: “İnsanız, en şerefli mahlukuz,
Deyip de pek fazla övünmemiz haksız,
Atamız elma çaldı cennetten,
Biz o hırsızların çocuklarıyız.”
Şair, “Atamız elma çaldı cennetten” dizesiyle okuyucuya Adem ile Havva’nın cennetten
kovulmasına neden olan olayı anımsatmakta ve telmih sanatına başvurmaktadır.

ÖRN: Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhid’i
Bedr’in aslanları ancak bu kadar şanlı idi.
Şair, Çanakkale şehitleri için yazdığı bu dizelerde, düşmanla savaşan Mehmetçikleri Bedir Savaşı’ndaki Hz. Peygamberimizin askerlerine benzetiyor ve bu olayı anlatırken geçmişteki bir olaydan yararlanıyor.

ÖRN: Gökyüzünde İsâ ile,
Tur dağında Musâ ile,
Elindeki asâ ile,
Çağırayım Mevlam seni.
Yunus Emre

(Birinci dizede “Hz. İsa’nın göğe çıktığı inancı”na, ikinci dizede “Hz. Musa’nın Tur-ı Sinâ dağında Tanrı ile konuşması” olayına ve üçüncü dizede de yine “Hz. Musa’nın yere atınca yılan olan asasıyla gösterdiği mucizelere” telmih vardır).

ÖRN: Vefasız Aslı‘ya yol gösteren bu,
Keremin sazına cevap veren bu.

ÖRN: Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor teshidi,
Bedrin aslanları ancak bu kadar şanlı idi.

ÖRN: Ekmek Leyla oldu bire dostlarım,
Mecnun olup ardı sıra giderim.
- Şu Boğaz harbı nedir? Var mı ki dünyada eşi?
En kesif orduların yükleniyor dördü beşi.
- Yırtarım dağları enginlere sığmam taşarım.
- Gökyüzünde İsa ile,
Tur dağında Musa ile ,
Elindeki asa ile,
Çağırayım Mevlam seni.
- Ey dost senin yoluna, / Canım vereyim Mevlâ,
Aşkını komayayım, / Od’o gireyim Mevlâ.
Son dizedeki “ateş” anlamına gelen “od” sözcüğü, Hz. İbrahim’in ateşe atılmasına ve ateşin gül bahçesine dönmesine telmih vardır.
- Gökyüzünde Îsâ ile / Tûr dağında Mûsâ ile
Elindeki âsâ ile / Çağırayım Mevlâm seni”
Birinci dizede “Hz.Îsâ’nın göğe çıktığı inancı”na , ikinci dizede “Hz. Mûsâ’nın Tûr-ı Sinâ dağında Allah ile konuşması ” olayına ve üçüncü dizede de yine “Hz. Mûsâ’nın yere atınca yılan olan âsâsıyla gösterdiği mucizelere telmih vardır.

Karışık Örnekler:
- Şuh Şirin’ler yüzünden dağ delen Ferhat’lar,
Aslıhan’lardan yanan Âşık Kerem’ler görmüşüz.
- Sultan Süleyman’a kalmayan dünya,
Bu dağlar yerinden ayrılır bir gün.
- Ekmek Leylâ oldu dostlarım / Mecnûn oldum peşi sıra giderim.
- Vahdetün şarabından / Bir cur’a nûş edeyin,
Enel-Hak çağıruban / Dâra gireyin Mevlâ.
- Sabâ Mesîh- dem olub bahârdan bu gece,
Hıtâ’ya benzedi gülşen nigârdan bu gece.
Bilinmeyen Sözcükler: SABÂ: hafif ve tatlı esen rüzgâr, MESÎH: Îsâ peygamberin lakabı, HITÂ : Çin’in kuzeyinde ceylanları dolayısıyla mis gibi kokan ülke, MİSK: Ceylanların göbeğinden çıkarılan güzel bir koku, GÜLŞEN: Gül bahçesi.

Kaynak

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

Telmih (Hatırlatma) Sanatı

Benzer Konular

Benzer Konular

MsXLabs Üye Girişi

Telmih (Hatırlatma) Sanatı

Benzer Konular

Benzer Konular