-Z- Harfi İle Başlayan Kelimeler - Sayfa 25

ZENATELER ya da ZENATE, K. Afrika'nın yüksek yaylalarında yaşayan ve ze- netia lehçesi konuşan önemli bir konar- göçer berberi topluluğu. Harici mezhebinden, Sanhaca Berberileri'nin geleneksel düşmanı ve Fatımiler’in hasmı olan Ze- nateler, VII. yy.’ın sonlarında Tlemsen'de Abdülvadiler hanedanını kurdular. X. yy.' da Kurtuba (Cördoba) Emevileri'ne bağlandılar, Daha sonra Fas'ta Meriniler hanedanını kurdular (1196-1495). Vattasiler ve Sadi şerifleri tarafından devletleri ortadan kaldırıldı. Bu kabile topluluğu üyelerine K. Afrika'da bugün de rastlanır.

ZENATİYE a. Cezayir ve Fas’ta Zenate- ler tarafından konuşulan berberi lehçesi.

ZENBUR a. (ar zenbûr). Esk.
1. Eşekarısı; balansı.
2. Zenburvar, arı gibi. || Zenbur-ı asel, balansı.

ZENBURANE be. (ar zenbûr ve fars. -ane'den zenburane). Esk. Arı gibi.

ZENC a. (ar. zenc). Esk. Siyah, kara.

ZENC, IX. yy.’da Doğu Afrika kıyılarından getirilerek Basra yöresindeki tuzla ve tarlalarda çalıştırılan zencilere Araplar’ın verdikleri ad. Bunlar, Ali bin Muhammet'in önderliğinde Abbasiler’e karşı ayaklanınca, halife Mutemit kardeşi Muvaffak'ın komutasındaki güçlü bir orduyu zenci kölelerin üzerine gönderdi. Muvaffak, iki yıl (882-884) kadar süren çarpışmalardan sonra Ali bin Muhammet'i tutsak aldığı gibi, zenciler tarafından kurulan Muhtare kentini de yerle bir etti.

—Esk. bot. Zencebil-i Acem, İran çinisi elde edilen bir devedikeni cinsi. || Zencebil -i Şami, andızotu.

ZENCİR a.
1. Müz. Türk müziğinde bir büyük usul. (120 zamanlı ve çifte-düyek, fahte, çenber, devrikebir ve berefşan gibi beş büyük usulün birleşmesinden meydana gelmiştir.)
2. Eksik zencir, zencir usulünün son halkası olan berefşan usulünün dışında kalan dört usul ile oluşan kalıba verilen ad. (Murabba zencir de denir.) || Nim zencir, zencir usulünü oluşturan beş usulün yarı değerindeki usullerin birleşmesine verilen ad.