metal
yüksek ısıl ve elektriksel iletkenliğe sahip, dövülgen, sünek ve ışığı iyi yansıtan maddelerin ortak adı.
Kimyasal elementlerin yaklaşık dörtte üçü metaldir. Alüminyum, demir, kalsiyum, sodyum, potasyum ve magnezyum, yerkabuğunda en bol bulunan metallerdir. Metallerin çoğu cevherlerde bileşikler halindedir, ama bakır, altın, platin ve gümüş gibi bazı metaller öbür elementlerle kolaylıkla tepkimeye girmediklerinden doğada çoğunlukla serbest halde bulunur.
Metaller genellikle kristal yapılı katilardır ve çoğu durumda da, atomların oldukça bakışımlı ve yakın birleşmiş biçimde dizildiği basit bir kristal yapısına sahiptirler (ayrıca bak. kristal).
Metal atomlarının en dış kabuklanndaki elektron sayısı, dolu bir kabuktaki elektron sayısının yarısından daha azdır. Bu özellikleri nedeniyle metaller birbirleriyle kolay bileşik oluşturmazlar, buna karşılık dış kabuklarında görece daha çok sayıda değerlik (valans) elektronu bulunan oksijen, kükürt gibi ametallerle kolayca tepkimeye girerler. Metaller kimyasal tepkinlik bakımından oldukça farklılık gösterir. Lityum, potasyum ve radyum tepkinüği en yüksek metaller arasındadır; altın, gümüş, palladyum ve platinin tepkinliği ise çok düşüktür.
Periyodik tabloda geçiş metalleri arasında yer almayan basit metallerin ısı ve elektrik iletkenliklerinin çok yüksek olması olgusu en iyi biçimde serbest elektron kuramıyla açıklanır. Bu kurama göre, bu tür metallerin atomlarının değerlik elektronları tüm katı içinde bir grup halinde serbest olarak dolaşır ve bu serbest elektronlar iletkenliğin yüksek olmasına neden olur. Geçiş elementleri olan daha karmaşık metallerin iletkenliği ise elektron bandı kuramıyla açıklanır. Bu kuram, serbest elektronların varlığının yanı sıra bunların d yörüngemsi elektronlarıyla etkileşimlerini de göz önüne alır.
Metallerin sertlik, tekrarlanan gerilimlere karşı direnç (yorulma dayanımı), süneklik ve dövülgenlik gibi mekanik özellikleri çoğunlukla kristal yapılarındaki kusurlara bağlanır. Örneğin bir metalin yoğun pekişik yapısında bir atom katmanının eksikliği, bu metalin plastik biçim değiştirmesini ve sönerek kırılmaya dayanmasını olanaklı kılar.
