Fizik biliminde kullanılan temel büyüklükler ve ölçme sistemleri hakkında genel bilgiler.
Fizikte ölçüler ve birimler ne anlam ifade ederler.
MsXLabs.org
Ölçüler ve Birimler
Fizikte ölçmenin, hesaplamanın önemli bir yeri vardır. Bunun için birtakım “büyüklük” ler kabul edilmiştir.
Genel olarak, büyüklükler, esas kabul edilmiş başka bir büyüklükle karşılaştırılarak ölçülür. Bu karşılaştırmada ilk şart ölçülecek değerle, karşılaştırma değerinin aynı cinsten olmasıdır. Mesela uzunluğu ölçmek için cetvel veya şerit metre kullanılır. Cetvel, uzunluk ölçülmesinde karşılaştırma büyüklüğüdür. O halde cetvelle başka cinsten bir büyüklük, örneğin ağırlık ölçülemez; yalnız uzunluk ölçülür.
Bir büyüklüğü ölçtükten sonra sonucu bildirmek için iki kavrama ihtiyaç vardır:
Birincisi, her hangi bir sayı, ikincisi ise birimdir. Örneğin bir “çubuk 35” yahut “244” dersek hiçbir şey anlaşılmaz; “35 desimetre” veya “244 santimetre” dersek o çubuğun büyüklüğünü kesin olarak anlatmış oluruz.
Bütün büyüklükler için bu şekilde iki kavramın birlikte verilmesi gereklidir. Fizik biliminde bu çok önemli bir noktadır. Birimsiz sayıların fizikte hiç bir değeri yoktur.
Uğraştığı büyüklüklerin çeşitli ölçme usulleriyle doğru olarak ölçülmesi mümkün olduğu için fizik “pozitif” bir bilimdir.
Üç Temel Ölçü
Fizikte geçen büyüklükler arasında üç tanesi “temel büyüklükler” olarak kabul edilmiştir:
1) Uzunluk,
2) Ağırlık,
3) Zaman.
Uzunluk Birimi : Uzunluk ölçülmesinde kullanılan birimler “Metrik Birimler” ve “İngiliz Birimleri” olmak üzere iki çeşittir. Bu birimler “karşılaştırma uzunluğu” (etalon) olarak saklanan standart çubukların belli iki noktası arasındaki uzaklıkla tarif edilirler.
Metrik sistemin uzunluk birimi “metre” dir. Metre etalonu Fransa’da Sevres Milletlerarası Ağırlıklar ve Ölçüler Bürosu’nun yeraltı mahzeninde saklanır. İridyumlu platinden yapılmış bir çubuğun üzerine çizilmiş iki çizgi arasındaki uzaklığın 0 derecedeki değerine eşittir. Bu etalonlara benzer etalonlar Amerika’da Washington’da da vardır. Dünyadaki bütün metreler bu etalona uyacak şekilde yapılmışlardır.
İngiliz birim sisteminin etalonu “yarda” dır. Bir yarda, Londra’da Westminster’deki Standards Office’de bulunan tunç bir çubuk üstüne yerleştirilmiş iki altın parçası üstündeki iki çizgi arasının 62 Fahrenhayt derecesindeki uzaklığıdır.
Böylece uzunluk için metre veya yarda tarif edildikten sonra bu değerlerin askatları ve katları kolayca bulunmuştur. Esas olan uzunluk birimi tarif edilince ona bağlı olarak alan ve hacim birimleri de belirlenmiş olur.
Ağırlık Birimi : Fiziğin temel kavramlarından biri de ağırlıktır. Birimi metrik sistemde “kilogram” dır. İngiliz sisteminde “pound” (libre) dir. Bunların etalonları da Sevres’de ve Londra’da bulunur.
Bir cismin ağırlığının ölçülmesi için çeşitli teraziler yapılmıştır. Genel olarak ağırlığı ölçecek cisim, ağırlığı belli olan cisimlerle karşılaştırılır.
Zaman Birimi : Fiziğin temel büyüklüklerinden biri de zamandır. Dünyanın güneş çevresindeki hareketinin düzgünlüğü zaman ölçülmesinin temeli olmuştur. Zamanın doğru olarak bilinmesi için özel olarak yapılmış saatler kullanılır. Bir saatin doğruluğu ise gene güneş sistemine dyanarak meridyen teleskopu ile kontrol edilir.
Yalnız, fizik deneylerinde zamanı ölçmek için daha kullanışlı aletlere ihtiyaç vardır. Bu iş için kronometreler kullanılır. Kronometre bir olayın başlaması ile bitmesi arasında geçen zamanı ölçmekte çok işe yarar. Son zamanlarda daha duyarlı ölçüler için birçok yeni zaman ölçen alet yapılmıştır.
Uzunluk birimi, metre
Kütle birimi, kilogram
Zaman birimi, saniye
Elektrik akımı birimi, Amper
Termodinamik sıcaklık birimi, Kelvin
Madde miktarı birimi, mol
Aydınlatma birimi, mum
BAKINIZ Son düzenleyen Safi; 18 Ekim 2016 16:38
"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.
