Türkiye Cumhuriyeti 1982 Anayasası Türkiye Cumhuriyeti
Anayasası (En Son 13 Ekim 2006 Tarih ve 5551 Sayılı Kanunla Yapılan Anayasa
Değişikliği Metne İşlenmiştir) T.C. ANAYASASI MADDE DİZİNİ Birinci Kısım
GENEL ESASLAR MADDE 1: Devletin Şekli MADDE 2: Cumhuriyetin Nitelikleri MADDE 3: Devletin Bütünlüğü, Resmî Dili Bayrağı, Millî Marşı ve Başkenti MADDE 4: Değiştirilmeyecek Hükümler MADDE 5: Devletin Temel Amaç ve Görevleri MADDE 6: Egemenlik MADDE 7: Yasama Yetkisi MADDE 8: Yürütme Yetkisi ve Görevi MADDE 9: Yargı Yetkisi MADDE 10: Kanun Önünde Eşitlik MADDE 11: Anayasanın Bağlayıcılığı ve Üstünlüğü İkinci Kısım
TEMEL HAKLAR ve ÖDEVLER Birinci Bölüm
GENEL HÜKÜMLER MADDE 12: Temel Hak ve Hürriyetlerin Özelliği
MADDE 13: Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlanması
MADDE 14: Temel Hak ve Hürriyetlerin Kötüye Kullanılmaması
MADDE 15: Temel Hak ve Hürriyetlerin Kullanılmasının Durdurulması
MADDE 16: Yabancıların Durumu
İkinci Bölüm
KİŞİNİN HAKLARI ve ÖDEVLERİ
MADDE 17: Kişinin Dokunulmazlığı, Maddî ve Manevî Varlığı MADDE 18: Zorla Çalıştırma Yasağı MADDE 19: Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması MADDE 20: Özel Hayatın Gizliliği MADDE 21: Konut Dokunulmazlığı MADDE 22: Haberleşme Hürriyeti MADDE 23: Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti MADDE 24: Din ve Vicdan Hürriyeti MADDE 25: Düşünce ve Kanaat Hürriyeti MADDE 26: Düşünceyi Açıklama ve Yayma Hürriyeti MADDE 27: Bilim ve Sanat Hürriyeti Basın ve Yayımla İlgili Hükümler MADDE 28: Basın Hürriyeti MADDE 29: Süreli ve Süresiz Yayın Hakkı MADDE 30: Basın Araçlarının Korunması MADDE 31: Kamu Tüzel Kişilerinin Elindeki Basın Dışı Kitle Haberleşme Araçlarından Yararlanma Hakkı MADDE 32: Düzeltme ve Cevap Hakkı Toplantı Hak ve Hürriyetleri MADDE 33: Dernek Kurma Hürriyeti MADDE 34: Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı MADDE 35: Mülkiyet Hakkı Hakların Korunmasıyla İlgili Hükümler MADDE 36: Hak Arama Hürriyeti
MADDE 37: Kanunî Hâkim Güvencesi
MADDE 38: Suç ve Cezalara İlişkin Esaslar
MADDE 39: İspat Hakkı
MADDE 40: Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması
Üçüncü Bölüm
SOSYAL ve EKONOMİK HAKLAR ve ÖDEVLER
MADDE 41: Ailenin Korunması
MADDE 42: Eğitim ve Öğrenim Hakkı ve Ödevi
Kamu Yararı MADDE 43: Kıyılardan Yararlanma MADDE 44: Toprak Mülkiyeti MADDE 45: Tarım, Hayvancılık ve Bu Üretim Dallarında Çalışanların Korunması MADDE 46: Kamulaştırma MADDE 47: Devletleştirme ve Özelleştirme MADDE 48: Çalışma ve Sözleşme Hürriyeti Çalışma İle İlgili Hükümler MADDE 49: Çalışma Hakkı ve Ödevi MADDE 50: Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı MADDE 51: Sendika Kurma Hakkı MADDE 52: (Mülga) MADDE 53: Toplu İş Sözleşmesi Hakkı MADDE 54: Grev Hakkı ve Lokavt MADDE 55: Ücrette Adalet Sağlanması Sağlık, Çevre ve Konut MADDE 56: Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin Korunması MADDE 57: Konut Hakkı Gençlik ve Spor MADDE 58: Gençliğin Korunması MADDE 59: Sporun Geliştirilmesi Sosyal Güvenlik Hakları MADDE 60: Sosyal Güvenlik Hakkı MADDE 61: Sosyal Güvenlik Bakımından Özel Olarak Korunması Gerekenler MADDE 62: Yabancı Ülkelerde Çalışan Türk Vatandaşları MADDE 63: Tarih, Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması MADDE 64: Sanatın ve Sanatçının Korunması MADDE 65: Devletin İktisadî Ve Sosyal Ödevlerinin Sınırları Dördüncü Bölüm
SİYASÎ HAKLAR ve ÖDEVLER
MADDE 66: Türk Vatandaşlığı MADDE 67: Seçme, Seçilme ve Siyasî Faaliyette Bulunma Hakları Siyasî Partilerle İlgili Hükümler MADDE 68: Parti Kurma, Partilere Girme ve Partilerden Ayrılma MADDE 69: Siyasî Partilerin Uyacakları Esaslar Kamu Hizmetlerine Girme Hakkı MADDE 70: Hizmete Girme MADDE 71: Mal Bildirimi MADDE 72: Vatan Hizmeti MADDE 73: Vergi Ödevi MADDE 74: Dilekçe Hakkı Üçüncü Kısım
CUMHURİYETİN TEMEL ORGANLARI Birinci Bölüm YASAMA Türkiye Büyük Millet Meclisi MADDE 75: Kuruluşu MADDE 76: Milletvekili Seçilme Yeterliliği MADDE 77: Türkiye Büyük Millet Meclisinin Seçim Dönemi MADDE 78: Türkiye Büyük Millet Meclisi Seçimlerinin Geriye Bırakılması ve Ara Seçimleri MADDE 79: Seçimlerin Genel Yönetim ve Denetimi Üyelikle İlgili Hükümler MADDE 80: Milletin Temsili MADDE 81: Andiçme MADDE 82: Üyelikle Bağdaşmayan İşler MADDE 83: Yasama Dokunulmazlığı MADDE 84: Milletvekilliğinin Düşmesi MADDE 85: İptal İstemi MADDE 86: Ödenek ve Yolluklar Türkiye Büyük Millet Meclisinin Görev ve Yetkileri MADDE 87: Genel Olarak
MADDE 88: Kanunların Teklif Edilmesi ve Görüşülmesi
MADDE 89: Kanunların Cumhurbaşkanınca Yayımlanması
MADDE 90: Milletlerarası Andlaşmaları Uygun Bulma
MADDE 91: Kanun Hükmünde Kararname Çıkarma Yetkisi
MADDE 92: Savaş Hali İlanı ve Silahlı Kuvvet Kullanılmasına İzin Verme
Türkiye Büyük Millet Meclisinin Faaliyetleri ile İlgili Hükümler MADDE 93: Toplanma ve Tatil
MADDE 94: Başkanlık Divanı
MADDE 95: İçtüzük, Siyasî Parti Grupları ve Kolluk İşleri
MADDE 96: Toplantı ve Karar Yeter Sayısı
MADDE 97: Görüşmelerin Açıklığı ve Yayımlanması
Türkiye Büyük Millet Meclisinin Bilgi Edinme ve Denetim Yolları MADDE 98: Genel Olarak
MADDE 99: Gensoru
MADDE 100: Meclis Soruşturması
Cumhurbaşkanı
MADDE 101: Nitelikleri ve Tarafsızlığı
MADDE 102: Seçimi
MADDE 103: Andiçmesi
MADDE 104: Görevleri ve Yetkileri
MADDE 105: Sorumluluk ve Sorumsuzluk Hali
MADDE 106: Cumhurbaşkanına Vekillik Etmek
MADDE 107: Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği
MADDE 108: Devlet Denetleme Kurulu
Bakanlar Kurulu
MADDE 109: Kuruluş
MADDE 110: Göreve Başlama ve Güvenoyu
MADDE 111: Görev Sırasında Güvenoyu
MADDE 112: Görev ve Siyasî Sorumluluk
MADDE 113: Bakanlıkların Kurulması ve Bakanlar
MADDE 114: Seçimlerde Geçici Bakanlar Kurulu
MADDE 115: Tüzükler
MADDE 116: Türkiye Büyük Millet Meclisi Seçimlerinin Cumhurbaşkanınca Yenilenmesi Millî Savunma
MADDE 117: Başkomutanlık ve Genelkurmay Başkanlığı
MADDE 118: Millî Güvenlik Kurulu
Olağanüstü Yönetim Halleri
MADDE 119: Tâbi Afet ve Ağır Ekonomik Bunalım Sebebiyle Olağanüstü Hal İlanı
MADDE 120: Şiddet Olaylarının Yaygınlaşması ve Kamu Düzeninin Ciddi Şekilde Bozulması Sebebiyle Olağanüstü Hal İlanı
MADDE 121: Olağanüstü Hallerle İlgili Düzenleme
MADDE 122: Sıkıyönetim, Seferberlik ve Savaş İlanı
İdare / İdarenin Esasları MADDE 123: İdarenin Bütünlüğü ve Kamu Tüzel Kişiliği MADDE 124: Yönetmelikler MADDE 125: Yargı Yolu İdarenin Kuruluşu MADDE 126: Merkezi İdare MADDE 127: Mahalli İdareler Kamu Hizmeti Göreviyle İlgili Hükümler MADDE 128: Genel İlkeler MADDE 129: Görev ve Sorumlulukları, Disiplin Kovuşturmasında Güvence Yükseköğretim Kurumları ve Üst Kuruluşları MADDE 130: Yükseköğretim Kurumları MADDE 131: Yükseköğretim Üst Kuruluşları MADDE 132: Yükseköğretim Kurumlarından Özel Hükümlere Tâbi Olanlar MADDE 133: Radyo ve Televizyon Kuruluşları ve Kamuyla İlişkili Haber Ajansları MADDE 134: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu MADDE 135: Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşu MADDE 136: Diyanet İşleri Başkanlığı MADDE 137: Kanunsuz Emir Genel Hükümler MADDE 138: Mahkemelerin Bağımsızlığı
MADDE 139: Hâkimlik ve Savcılık Teminatı
MADDE 140: Hâkimlik ve Savcılık Mesleği
MADDE 141: Duruşmaların Açık ve Kararların Gerekçeli Olması
MADDE 142: Mahkemelerin Kuruluşu
MADDE 143: Devlet Güvenlik Mahkemeleri (Mülga)
MADDE 144: Hâkim ve Savcıların Denetimi
MADDE 145: Askerî Yargı
Yüksek Mahkemeler /Anayasa Mahkemesi MADDE 146: Kuruluşu
MADDE 147: Üyeliğin Sona Ermesi
MADDE 148: Görev ve Yetkileri
MADDE 149: Çalışma ve Yargılama Usulü
MADDE 150: İptal Davası
MADDE 151: Dava Açma Süresi
MADDE 152: Anayasaya Aykırılığın Diğer Mahkemelerde İleri Sürülmesi
MADDE 153: Anayasa Mahkemesinin Kararı
MADDE 154: Yargıtay
MADDE 155: Danıştay
MADDE 156: Askerî Yargıtay
MADDE 157: Askerî Yüksek İdare Mahkemesi
MADDE 158: Uyuşmazlık Mahkemesi
MADDE 159: Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu
MADDE 160: Sayıştay
Dördüncü Kısım
MALÎ ve EKONOMİK HÜKÜMLER Birinci Bölüm
MALÎ HÜKÜMLER
Bütçe MADDE 161: Bütçenin Hazırlanması ve Uygulanması
MADDE 162: Bütçenin Görüşülmesi
MADDE 163: Bütçelerde Değişiklik Yapılabilme Esasları
MADDE 164: Kesinhesap
MADDE 165: Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Denetimi
İkinci Bölüm MADDE 166: Planlama
MADDE 167: Piyasaların Denetimi ve Dış Ticaretin Düzenlenmesi
MADDE 168: Tabiî Servetlerin ve Kaynakların Aranması ve İşletilmesi
Ormanlar ve Orman Köylüsü
MADDE 169: Ormanların Korunması ve Geliştirilmesi
MADDE 170: Orman Köylüsünün Korunması
MADDE 171: Kooperatifçiliğin Geliştirilmesi
Tüketiciler İle Esnaf ve Sanatkarın Korunması
MADDE 172: Tüketicinin Korunması
MADDE 173: Esnaf ve Sanatkarın Korunması
Beşinci Kısım
ÇEşİTLİ HÜKÜMLER MADDE 174: İnkılap Kanunlarının Korunması
Altıncı Kısım GEÇİCİ MADDE 1- GEÇİCİ MADDE 16
Yedinci Kısım
SON HÜKÜMLER MADDE 175: Anayasanın Değiştirilmesi
MADDE 176: Başlangıç ve Kenar Başlıklar
MADDE 177: Anayasanın Yürürlüğe Girmesi
1982
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI
Kanun no: 2709 Kabul Tarihi: 7 Kasım 1982 Resmî Gazete, 9.11.1982, Sayı 17863 (Mükerrer)
Düstur, Tertip 5, Cilt 22, s.3.
2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 23 Eylül 1982 tarihinde Danışma Meclisi tarafından ve 18 Ekim 1982 tarihinde Milli Güvenlik Konseyi tarafından kabul edilmiş, halkoyuna sunulmak üzere 20 Ekim 1982 tarih ve 17844 sayılı Resmî Gazetede yayınlanmış, 7 Kasım 1982 Pazar günü yapılan halkoylaması sonucu % 91,17 oranında kabul oyu ile kabul edilmiş, bu kez tekrar 2709 sayılı Kanun olarak 9 Kasım 1982 tarih ve 17863 mükerrer sayılı Resmî Gazetede yayınlanmıştır. 1982 Anayasasında Yapılan Değİşİklİkler Birinci Değişiklik: 17 Mayıs 1987 tarih ve 3361 sayılı Kanun (Resmî Gazete, 18 Mayıs 1987, Sayı 19644 Mükerrer). Değiştirilen maddeler: 67, 75, 175, Geçici 4. İkinci Değişiklik: 8 Temmuz 1993 tarih ve 3913 sayılı Kanun ile (Resmî Gazete, 10 Temmuz 1993, Sayı 21633). Değiştirilen madde: 133 Üçüncü Değişiklik: 23 Temmuz 1995 tarih ve 4121 sayılı Kanun (Resmî Gazete, 26 Temmuz 1995, Sayı 22355). Değiştirilen maddeler: Başlangıç Metni, 33, 52, 53, 67, 68, 69, 75, 84, 85, 93, 127, 135, 149, 171. Dördüncü Değişiklik: 18 Haziran 1999 tarih ve 4388 sayılı Kanun (Resmî Gazete, 18 Haziran 1999, Sayı 23719 Mükerrer. Değiştirilen madde: 143. Beşinci Değişiklik: 13 Ağustos 1999 tarih ve 4446 sayılı Kanun (Resmî Gazete, 14 Ağustos 1999, Sayı 23786). Değiştirilen maddeler: 47, 125, 155. Altıncı Değişiklik: 3 Ekim 2001 tarih ve 4709 sayılı Kanun (Resmî Gazete, 17 Ekim 2001, Sayı 24556 Mükerrer. Değiştirilen maddeler: Başlangıç Metni, 13, 14, 19, 20, 21, 22, 23, 26, 28, 31, 33, 34, 36, 38, 40, 41, 46, 49, 51, 55, 65, 66, 67, 69, 74, 87, 89, 94, 100, 118, 149, Geçici 15. Yedinci Değişiklik: 21 Kasım 2001 tarih ve 4720 sayılı Kanun (Resmî Gazete, 1 Aralık 2001, Sayı 24600). Değiştirilen maddeler: 86 Sekizinci Değişiklik: 27 Aralık 2002 tarih ve 4777 sayılı Kanun (Resmî Gazete, 31 Aralık 2002, Sayı 24980 Üçüncü Mükerrer). Değiştirilen maddeler: 76, 78. Dokuzuncu Değişiklik: 7 Mayıs 2004 tarih ve 5170 sayılı Kanun (Resmî Gazete, 22 Mayıs 2004, Sayı 25469). Değiştirilen maddeler: 10, 15, 17, 30, 38, 87, 90, 131, 143, 160. Onuncu Değişiklik: 21 Haziran 2005 Tarih ve 5370 sayılı Kanun (Resmî Gazete, 23 Haziran 2004, Sayı 25854). Değiştirilen madde: 133. Onbirinci Değiklik: 29 Ekim 2005 tarih ve 5423 sayılı Kanun (Resmi Gazete, 9 Kasım 2005, Sayı 25988). Değiştirilen Maddeler: 130, 160, 161, 162, 163. Onikinci Değiklik: 13 Ekim 2006 tarih ve 5551 sayılı Kanun (Resmi Gazete, 17 Ekim 2006, Sayı 26322). Değiştirilen Madde: 76.