Tarihte Bugün - Sayfa 44

Tarihte bugün: 19 nisan

19 Nisan, 2006 02:01:00 (TSİ)


Evrim Teorisi'nin kuramcısı, İngiliz biyolog Charles Darwin 1882 yılında hayata veda etti.

Charles Darwin 1809'da İngiltere'nin Birminhan kentinde hali vakti yerinde bir ailenin çocuğu olarak doğdu. 16 yaşında tıp eğitimi görmesi için Edinburgh Üniversitesi'ne gönderildi.

Ancak bu konu ilgisini çekmediği için babası ona rahip olmasını ve bu amaçla Cambridge Üniversitesi'de öğrenim görmesini önerdi. Bununla birlikte onu en çok ilgilendiren konu doğa tarihiydi.

Cambridge'de öğretim görevlisi olan Joseph Henslow'la tanıştı ve daha sonra da dost oldu. Darwin, Henslow sayesinde Güney Amerika kıyılarına yapılan resmi keşif gezisine katılma imkanı buldu.

Yine bu dönemde Darwin'in doğa bilim görüşlerini etkileyen bir başka şey de Alexander von Humboldt'un kitaplarıdır.

Humboldt'un kitapları onda kendi deyimiyle, "doğabiliminin soylu yapısına bir katkıda bulunmak" isteğini uyandırdı. Darwin, bu bağlamda 27 aralıkta başlayacak ve beş yıl sürecek bir deniz yolculuğuna çıktı.

Charles Darwin, yolculuk dönüşü zooloji ve jeoloji konusundaki incelemelerini ve yolculuk günlüğünü yayımladı. Bütün bunlar onun kamuoyunda ün kazanmasını sağladı.

1838'de, türlerin kökenini doyurucu şekilde açıklayan Doğal Ayıklama Tezi'ni geliştirdi. Görüşlerinin tepki toplayacağı endişesiyle çalışmalarını yalnız yakın çevresiyle paylaştı ve uzun süre yayımlamadı.

Başka bir İngiliz bilim adamı olan Alfred Russel Wallace, 1858'de Darwin'in Doğal Ayıklama Tezi'ne benzer görüşler içeren bir mektubu, bu konuda çalışmaları olduğunu bildiği Darwin'e gönderdi.

Böylece Darwin, kendi çalışmasını (Wallace'ın ismini de ekleyerek) Kraliyet Akademisi'ne sundu. Doğal ayıklama yoluyla Evrim Teorisi'ni anlattığı 'Türlerin Kökeni' adlı eseri 1859'da yayımlandı.

Bu eserin yazarken özellikle Thomas Malthus'un 'Toplumun Gelecekteki Gelişmesine Etkileri Açısından Nüfus Üzerine Bir Deneme' eserinden etkilenmişti.

Malthus'a göre, bir insan veya hayvan topluluğu, bütün bireyleri yetişkin yaşa gelir ve ürerse çok büyük bir hızla iki katına çıkabilir. Buradan hareketle de Darwin, Doğal Ayıklama Tezi'ni geliştirdi.

Teze göre, hayvan topluluklarının az çok kararlı bir nüfusu korumaları, çok sayıda bireyin üreme yaşına gelmeden ölmesine bağlıdır. Ancak kendilerini yaşam koşullarına iyi uyarlayanlar üreyecek yaşa gelebilmektedir. Her şey sanki yaşam zorlukları üremeye yatkın bireyler arasında bir ayıklama yapıyormuş gibi gerçekleşmektedir.

Yayımlandığı dönemde büyük yankılar uyandıran kitap sonrasında, evrim konusu daha yıllarca tartışıldı ve ancak 1920'lerden sonra Mendel genetiğinin evrim kuramıyla birleştirilmesi sonucu oluşturulan modern sentez ile (ya da neo-Darwinizm) bilim çevrelerinde yaygın olarak kabul görmeye başladı.

Günün diğer önemli olayları

1775: Amerikan Devrimi başladı. Sömürgeci İngiliz birlikleri ile bağımsızlık savaşçıları, Massachussets eyaletinin Lexington kentinde ilk çatışmaya girdi.
1926: Türk karasularında her türlü denizcilik işlerini Türk vatandaşlarına tahsis eden ve yabancıların kabotaj hakkına son veren Kabotaj Kanunu kabul edildi.
1938: Kırşehir ve çevresindeki 6.6 büyüklüğündeki depremde 149 kişi öldü.
1947: Hindistan'da Kongre Partisi, ülkenin Hindistan ve Pakistan olarak iki ayrı devlete bölünmesini kabul etti.
1948: ABD yeni bir atom silahını Marshall Adası'nda denedi.
1956: Monaco Prensi III. Rainier ile ABD'li sinema oyuncusu Grace Kelly, Monte Carlo'da evlendi. Tören için 25 ülkenin temsilcileri Monaco'ya geldi.
1961: 27 mayıstan sonra ilk basın mahkumiyeti: Ahmet Emin Yalman 25 lira ağır para cezasına çarptırıldı.
1969: Milliyetçi Hareket Partisi lideri Alparslan Türkeş, "doğum kontrolü suikasttır" dedi.
1971: Sovyetler Birliği, dünyanın ilk uzay istasyonu Salyut-1'i uzaya gönderdi. 15 metre uzunluğundaki istasyon, bilimsel bir laboratuvardı.
1980: Ajda Pekkan, Eurovision Şarkı Yarışması'nda Şanar Yurdatapan'ın düzenlediği 'Petrol' adlı şarkıyla 16 yarışmacı arasında 15'inci oldu.
1993: Şair, öykücü ve oyun yazarı Sabahattin Kudret Aksal vefat etti.
1994: Sinema sanatçısı Turgut Boralı 71 yaşında hayata veda etti.
1995: ABD'nin Oklahoma kentinde resmi bir binaya konulan bombanın patlaması sonucunda 100'den fazla kişi öldü. Bombayı eski bir asker olan Timothy McVeigh'in yerleştirdiği ortaya çıktı.
1999: Karikatürist Tekin Aral, İstanbul'da yaşamını yitirdi. 1941'de doğan Aral, ağabeyi Oğuz Aral ile 'Gırgır' ve 'Fırt' dergilerini çıkarmıştı.

Tarihte bugün arşivi

Tarihte bugün: 20 nisan

20 Nisan, 2006 02:01:00 (TSİ)

Nazizmin kurucusu ve nasyonal sosyalizmin fikir babası Adolf Hitler 1889 yılında doğdu.

Adolf Hitler... Dünyanın gelmiş geçmiş en kanlı ve en sert diktatörlerinden biri. Liderliğiyle peşinden binlerce Almanı sürükleyen karizmatik bir siyasetçi. Hayatına kendi elleriyle son vermek zorunda kalan Dünya Savaşı mağlubu bir önder.

Çok şeyler yapmak istediği hayatında hızla yükseklere tırmanan bir nasyonal sosyalist. Tüm dünyayı karşısına aldığı için hızla gerileyen Nazilerin fikir önderi.

Hayatına yön vereceği ideallerini, politikalarını ve hatıralarını kaleme alarak yazdığı tek kitabı milyonlar tarafından okunan bir yazar...

Adolf Hitler, 20 nisan 1889'da Avusturya'nın Braunau kasabasında doğdu. İlkokulu doğduğu kasabada, ortaokulu Linz'de okudu. 13 yaşında babasını, 16 yaşında annesini kaybetti.

Daha sonra ressam olma hayaliyle Viyana Güzel Sanatlar Akademisi sınavına girdi, ancak başarısız oldu. Alman tarihi derslerinde akademi profesörlerinin Yahudi olduğu ve Yahudilere karşı ilk kinin burada oluştuğu anlatılır.

Bir başka teze göre ise Hitler'in annesinin ölümünde gelen doktor bir Yahudiydi. Hitler de annesinin ölümünü kabullenemeyip bu Yahudi doktoru sorumlu tutmuştu.

1912'de Viyana'dan Münih'e geçti. 1914'de Birinci Dünya Savaşı çıkınca, Bavyera ordusuna gönüllü olarak girdi.

Alman mağlubiyetinden sonra, arkadaşı mühendis Feder ve altı kişi tarafından kurulmuş olan Alman İşçi Partisi isimli gizli bir partiye katıldı ve kısa sürede bu partinin başkanı oldu.

Partinin adını Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (Nationalsozialistische Deutsche Arbeiter Partei) olarak değiştirdi ve nüfuzunu artırdı. Taraftarlarına kısaca Nazi, kendisine de rehber anlamına gelen Führer ismi verildi.

Partinin 25 maddelik programının ilk maddesi Almanya'yı kurtarmaktı. Alman vatandaşlığının yalnız Alman kanı taşıyanlara verilmesi ve büyük sermayeyi devleştirmek de yine programın temel maddelerdendi.

'Völkischer Beobachter' adlı gazeteyi yandaşları çıkarıyordu. Josef Goebbels bu gazetenin tamamen parti bülteni halini almasını sağladı. Gazetede partisinin fikirlerini açıklayan makaleler yayımladı.

1924'te Münih'ten hükümeti devirmek için teşebbüslerde bulundu fakat başarılı olamadı. Bunun üzerine 10 ay hapse mahkum edildi ve bu zaman içinde 'Kavgam' (Mein Kampf) isimli bir kitapta fikirlerini yazdı.

(Hitler için en sağlam kaynak niteliğinde olan 'Kavgam'a göre, sadece en kuvvetli insan ırkları (Hitler'e göre Ariler), yani Kuzey Avrupa'nın beyaz halkları bu acımasız ölüm-kalım mücadelesini kazanarak hayatta kalabileceklerdi.)

Aynı zamanda partinin yeni teşebbüslerini hazırladı. 1924-1929 arasında parti başarısız oldu. Ancak dünya ekonomik krizinden sonra daha fazla oy kazanabildi.

1930 seçimlerinde yüzde 18 oyla SPD'den sonra ikinci büyük parti oldu. Oyları Katoliklerden çok Protestanlardan, şehirlerden çok kırsal bölgeler ve kasabalardan, işçilerden çok orta ve üst kesimden geldi.

Seçimle iktidara gelen Hitler kısa zamanda anayasa değişikliği hakkını elde etti ve diğer partileri yasakladı. Artan işsizliği savaş hazırlığı için kullanarak iş sahası açtı; ülke genelinde otobanlar inşa ettirdi.

Batı Avrupa ülkelerini ve Rusya'yı karşısına aldı. Bu cephe genişliği İkinci Dünya Savaşı'nın sonucunu belirleyen en önemli etken oldu.

Yenilgiyi gören ve ümitsizliği iyice artan Hitler, 30 nisan 1945'te, Berlin'de eşi Eva Braun'la birlikte siyanür içti. Braun öldü, Hitler ölmedi. Bunun üzerine ağzına kurşun sıkarak intihar etti ve Almanya'da Nazi iktidarı sona erdi.

Ölmeden önce ikili vasiyetnamesini yazdırmıştı: Siyasi ve Özel Vasiyetname. Siyasi vasiyetnamesi bir hınç çığlığıdır. Ona göre, tüm dünya için bir zehir gibi tehlikeli olan Yahudiler ve Bolşevizm yok edilmeliydi.

Almanya'nın geleceğini tartışmasız bu olgu belirleyecektir. Hitler, savaşa girmekte haklı olduğunu savunuyor ve yenilgiden korkak yalancı generalleri sorumlu tutuyordu.

Özel Vasiyet'te ise tüm hayatı boyunca topladığı sanat eserleriyle doğduğu şehir olan Linz'de bir müze kurulmasını istedi. Tüm şahsi mallarını Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'ne bıraktığını söylüyordu.

Günün diğer önemli olayları

571: Hazreti Muhammed, Mekke'de dünyaya geldi.
1841: İlk dedektif romanı 'Morg Sokağı Cinayeti' yayımlandı. Edgar Allen Poe'nun eserinde Parisli Bay Auguste Dupin'in seri cinayetleri ortaya çıkarmadaki çözümleyici zekası betimleniyordu.
1902: Marie ve Pierre Curie, Paris'teki laboratuvarlarında radyoaktif radyum tuzlarını ayrıştırmayı başardılar.
1924: 1924 Anayasası kabul edildi.
1944: Türkiye, Almanya'ya krom ihracatını durdurdu.
1953: Yedi Türk askeri Kore'deki esir değişimiyle geri alındı.
1962: Dolandırıcılığıyla ünlü Sülün Osman cezaevinde 'Alınteri ile Yaşamak' konulu konferans verdi.
1970: ABD Başkanı Richard Nixon, 'savaşı Vietnamlaştırma süreci' kapsamında Vietnam'dan 150 bin kişilik bir ABD gücünün daha geri çekileceğini açıkladı.
1990: Ressam Şefik Bursalı 87 yaşında vefat etti.
2005: Turgut Özakman'ın 'Şu Çılgın Türkler' kitabı yayımlandı. Kitap, Kurtuluş Savaşı'nı bütün yönleriyle ve bir roman kurgusu içinde anlatıyor.

Tarihte bugün arşivi

Tarihte bugün: 21 nisan

21 Nisan, 2006 02:01:00 (TSİ)



Tom Sawyer ve Huckleberry Finn'in maceralarıyla tanınan öykücü ve mizah yazarı Mark Twain 1900 yılında hayata veda etti.

Asıl adı Samuel Langhorne Clemens olan Mark Twain, 1835'te ABD'nin Missouri eyaletine bağlı çok küçük bir köy olan Florida'da doğdu. Dört yaşındayken, ailesiyle Mississippi Nehri kıyısındaki Hannibal'e yerleşti.

Esnaflık ve avukatlık yaparken politikaya atılan babası 11 yaşındayken ölünce okuldan ayrılıp bir matbaada çırak olarak çalışmak zorunda kaldı. Ardından ağabeyinin çıkardığı 'Hannibal Journal' adlı gazetede dizgiciliğe başladı.

Aynı gazeteye ve Boston'da çıkan mizah dergisi 'The Carpet-Bag'e mizah yazıları yazdı. Dizgicilikten sıkılınca dört yıl boyunca Mississippi Nehri'nde çalışan buharlı gemilerden birinde kaptanlık yaptı.

Kuzey-Güney Savaşı nedeniyle ayrılmak zorunda kaldığı bu meslek en sevdiği iş oldu. Ağabeyiyle batıya gitti; gazete muhabiri olarak çalışmaya başladı. Mark Twain adını ilk kez 1863'te mizahi bir yazıda kullandı.

İngilizcede 'ikiyi işaretle' anlamına gelen Mark Twain, geminin dibe oturmaması için gerekli su derinliğini ölçen bir gemici terimiydi.

1867'de ilk kitabı 'Calaveras İlçesinin Ünlü Sıçrayan Kurbağası'nı (The Celebrated Jumping Frog of Calaveras County) yayımlandı. Güneybatıya özgü mizah anlayışını taşıyan bu öyküyle adını ülke çapında duyurdu.

1870'te kısa ve özlü bir biçimde yaptığı konuşmalarıyla ününü tazeledi. Aynı yıl evlenerek Connecticut'ta Hartford'a yerleşti, üç kızı oldu.

Çocuklar ve gençlere yönelik en iyi romanlardan biri sayılan 'Tom Sawyer'ın Maceraları'nın ardından başyapıtı 'Huckleberry Finn'in Maceraları'nı yazdı.

1880'lerde bir dizgi makinesine yatırım yaptı ama iflas etti. Kitaplarının geliri ve birçok ülkede yaptığı konuşmalarla borçlarını ödeyebildi. 1906'da başladığı otobiyografisini bitiremeden öldü.

Başlıca yapıtları

'Calaveras İlçesinin Ünlü Sıçrayan Kurbağası' (1867), 'Tom Sawyer'ın Maceraları' (1876), 'Huckleberry Finn'in Maceraları' (1884), 'Adem ile Havva'nın Cennet Günlüğü' (1905), 'Çalınan Taç' (1881), 'Yurtdışında Bir Serseri' (1880), 'Mississippi'de Yaşam' (1883)

Mark Twain'den

"Her zaman doğruyu söyle; ne dediğini hatırlamak zorunda kalmazsın."
"Doğru pabucunu giymeden, yalan dünyayı dolaşır."

Günün diğer önemli olayları

1864: Toplumbilimci Max Weber doğdu.
1920: Mustafa Kemal Paşa, Meclis'in 23 Nisan 1920 günü açılacağını bildiren bir genelge yayımladı.
1938: Pakistanlı şair Muhammed İkbal yaşamını yitirdi.
1939: Hatay, Türk Gümrük Tarifesi'ne dahil oldu.
1952: Türkiye ile Yunanistan arasında imzalanan anlaşmayla vize formaliteleri kaldırıldı.
1957: Muhsin Ertuğrul, İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları'nın başına getirildi.
1964: Yunanistan, Kıbrıs'taki askeri birliğini, Birleşmiş Milletler Barış Gücü emrine vermeyi kabul etti.
1964: Rum Patriği Vekili Emilyanos ile Metropolit Canavaris Türkiye aleyhine faaliyet gösterdikleri gerekçesiyle sınır dışı edildi.
1967: Yunanistan'da darbe yapıldı. Albaylar Cuntası yönetime el koydu.
1973: 'Devlet Ana' ve 'Yorgun Savaşçı' gibi yapıtlara imza atan yazar Kemal Tahir 63 yaşında vefat etti.
1979: İstanbul Boğazı'nda Rumen bandıralı Karpati şilebi ile demir yüklü Kemal Kefeli kosteri çarpıştı. Türk gemisi battı ve kaptan ile yardımcısı öldü.
1990: Balet Ferit Akın 48 yaşında yaşama veda etti.

Tarihte bugün arşivi

Tarihte bugün: 22 nisan

22 Nisan, 2006 02:01:00 (TSİ)


1940 yılında Siirt'in güneyindeki Beşiri yakınlarındaki Raman Dağı'nda bin 42 metre derinlikte petrol bulundu.

Anadolu'da petrol arama çabaları 1929 yılında başladı. O dönemde hükümet, Columbia Üniversitesi'nde maden mühendisliği eğitimi gören Cevat Eyüp Taşman'ı ABD'den Türkiye'ye getirtti.

Petrol Arama İşletme Dairesi'nin başına getirilen Taşman, mühendis İhsan Ruhi Berent'le birlikte yabancı uzmanlardan da yararlanarak Doğu ve Güneydoğu'da petrol arama çalışmaları yürüttü.

Doğu Anadolu'da petrol sondajı için jeolojik etütler ve jeofizik araştırmalar 1933'te başladı. İlk derin kuyu sondajı 1934'te Midyat'ta yapıldı ve bin 327 metreye inildi. Petrol bulunamadı.

1936 yılında Raman kuyuları açıldı. 1940 yılında Iluh-Batman'da bin 42 metre derinlikte petrole rastlandı. Günde 10 metreküp ham petrol verimi olan kuyu ümitleri uyandırdı.

Petrol arama çabaları devam ederken, açılan kuyulardan çıkarılan petrolü işlemek için Raman'da Maymune Boğazı'nda 1949 yılında ilk rafineri faaliyete geçti.

1954 yılında Petrol Kanunu çıkarıldı ve 1955'te Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı kuruldu. Yerli ve yabancı özel şirketlere petrol arama izni verilmeye başlandı.

Türkiye'de şu anda yerli-yabancı 28 şirket petrol arıyor. Rafinerilerde yılda 26.5 milyon ton ham petrol işleniyor. Ancak bunun sadece 2.5 milyon tonu Anadolu'dan çıkarılıyor.

Günün diğer önemli haberleri

1916: Keman virtüözü Yehudi Menuhin doğdu.
1920: İtilaf Devletleri, Osmanlı hükümetini Paris'te toplanacak sulh konferansına davet etti.
1924: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğü kuruldu. Anadolu demiryollarının devletleştirilmesine ilişkin yasa benimsendi.
1933: Türkiye ile Osmanlı Düyunu Umumiye Hamilleri arasında imzalanan antlaşmayla Osmanlı borçlarının tasfiyesi sağlandı.
1947: Türkiye'ye yabancı sermaye girişine izin veren yasa kabul edildi.
1962: Anayasa Mahkemesi ve Yüksek Hakimler Kurulu'nun kurulmasına karar verildi.
1977: Sinema oyuncusu Atıf Kaptan, Ürdün'ün başkenti Amman'da hayata veda etti.
1993: Sekizinci Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın naaşı, Fatih Camisi'nde kılınan namazdan sonra Vatan Caddesi'nde hazırlanan kabirde toprağa verildi.

Tarihte bugün arşivi

Tarihte bugün: 23 nisan

23 Nisan, 2006 02:01:00 (TSİ)



1920'de açılan TBMM'nin kuruluş günü 1929'dan itibaren dünyanın ilk ve tek çocuk bayramı olarak kutlanmaya başlandı.

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı dünyada hiçbir ülkede bulunmayan iki farklı unsuru bir araya getiren ulusal bir bayram.

Bu bayram bir taraftan Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerinin atıldığı, egemenliğin ilan edildiği anlamlı gün, diğer taraftan 'yarının büyükleri, geleceğin garantisi' çocuklar için bir şenlik.

Atatürk'ün Türkiye çocuklarına armağan ettiği bayram dünya çocukları arasında sevgi ve dostluk bağlarının geliştirilmesi ve tüm insanların barış içinde yaşayacakları bir dünyanın oluşmasına katkıda bulunmak için her yıl düzenleniyor.

Egemenliğin ilan edilmesinin ve ardından bu günün çocuk bayramı olarak kutlanmasının tarihsel gelişimi ise şöyle:

İstanbul'un 16 mart 1920'de düşman askerleri tarafından işgalinden sonra Osmanlı Mebusan Meclisi'nin görevini sürdürmesine imkan kalmamıştı. İşgal güçleri arasında yer alan İngiliz askerleri meclisi basarak bazı vekilleri tutuklamışlardı.

O sırada Ankara'da bulunan Atatürk, bu durum üzerine 19 mart 1920'de vilayetlere ve kolordu komutanlıklarına bir bildiri göndererek durumu açıkladı.

Bildiride ülkenin bağımsızlığını korumak amacıyla bir Milli Meclis'in Ankara'da toplanması için çalışılmasını istiyordu. Bu bildiri üzerine tüm illerden 232 milletvekili seçildi.

İstanbul'dan gelen 92, Yunanistan ve Malta'dan gelen 14 milletvekili ile bu sayı 337'ye yükseldi. Fakat 23 nisan 1920'de yapılan ilk toplantıya ancak 115 milletvekili katıldı.

O gün çalışmalarına başlayan milletvekilleri güç şartlar altında çalışmaya başladılar. Meclis'in çalışmalarının tek amacı vardı: "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir."

"Küçük hanımlar, küçük beyler! Sizler hepiniz geleceğin bir gülü, yıldızı, bir mutluluk parıltısısınız! Memleketi asıl aydınlığa boğacak sizsiniz. Kendinizin ne kadar mühim, kıymetli olduğunuzu düşünerek ona göre çalışınız. Sizlerden çok şeyler bekliyoruz" diyen Atatürk, 1924'te Meclis'in açılış tarihi olan 23 Nisan'ın bayram olarak kutlanmasına karar verdi. Bu tarihten beş yıl sonra ise bu bayramı çocuklara armağan etti.

Uzun yıllar kutlanan bayram dünyada çocukların sahip olduğu tek bayram. 1979'un, UNESCO tarafından Çocuk Yılı ilan edilmesiyle bayram uluslararası nitelik kazandı.

TRT, 1979'dan bu yana geleneksel olarak 23 Nisan Çocuk Şenliği düzenliyor. Bir hafta süren etkinliklere tüm dünya çocukları davet ediliyor. Farklı kıta ve ülkelerden gelen çocuklar gönüllü ailelerin misafirleri oluyor.

Biz de CNN TÜRK ailesi olarak tüm çocukların 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı'nı kutlarız.

Günün diğer önemli olayları

1616: İngiliz oyun yazarı William Shakespeare hayata veda etti.
1936: Tiyatrocu Küçük Kemal İstanbul'da vefat etti.
1938: Fransa'nın Nice kentinde yedi ülkenin katıldığı yarışmalarda Ordu Süvari Ekibi birincilik kazandı.
1945: Doğan Kardeş dergisinin ilk sayısı yayımlandı.
1948: İkinci Dünya Savaşı'ndan beri kapalı tutulan Topkapı Sarayı Müzesi ve İstanbul Arkeoloji Müzesi halka açıldı.
1960: İzmit Petrol Rafinerisi'nin temeli atıldı.
1961: İlk TBMM binası müze haline getirildi.
1961: Yerli yapım 27 Mayıs Treni ilk seferini yaptı.
1965: İlk Sovyet haberleşme uydusu Maniya-1 uzaya fırlatıldı.
1969: Robert Kennedy'nin katili Sirhan Bişara Sirhan ölüm cezasına çarptırıldı.
1979: Türkiye'nin yedi ülke ile telefon görüşmesini sağlayacak uyduyla haberleşme istasyonu hizmete girdi.
1981: Milli Güvenli Kurulu, eski Gümrük ve Tekel bakanlarından Tuncay Mataracı'nın Yüce Divan'da yargılanmasına karar verdi.
1982: TRT haftada iki gün renkli yayına başladı.
1984: AIDS'e neden olan virüs belirlendi.
1992: Sağlık kontrolü için ABD'de bulunan Cumhurbaşkanı Turgut Özal'a prostat kanseri teşhisi konuldu.
2003: KKTC Bakanlar Kurulu'nun aldığı karar doğrultusunda KKTC ile Rum kesimi arasında serbest geçişler başladı.
2005: Şair ve yazar Sunay Akın'ın kurduğu İstanbul Oyuncak Müzesi açıldı.

Tarihte bugün arşivi

Tarihte bugün: 24 nisan

24 Nisan, 2006 02:01:00 (TSİ)


Türkiye'nin ilk güzellik kraliçesi Feriha Tevfik, 1991 yılında hayata veda etti.

Türkiye'nin ilk güzellik yarışması, 1926'da İpek Film Şirketi tarafından düzenlendi. Ancak, ciddi ve muntazam bir şekilde tertip edilmediği için fiyaskoyla sonuçlandı.

Hükümet, 1929'da Türkiye'nin en güzel kadınını seçmeye tekrar soyunur. Hatta Atatürk'ün bu yarışmanın yapılması için emir verdiği bile söylenir. Aracılık edecek kuruluş ise Cumhuriyet gazetesidir.

İlk duyuru 4 şubat 1929 tarihli Cumhuriyet'te yapılır: "Bütün dünyada güzel kadınlar seçilir ve memleketlerinin güzelik kraliçesi intihap edilirken, bizim böyle bir kraliçemiz niçin olmasın? Türkiye'nin en güzel kadını acaba kimdir?"

İki gün sonra gerçek niyet açıklanır: "Türkiye'nin güzellik kraliçesini bulmaya karar verdik..." 16-25 yaş arasındaki hanımlar arasında mühim ve ciddi bir müsabaka yapılacaktır.

Bir hafta sonra gazetenin sahibi ve başyazarı Yunus Nadi sütununu bu konuya ayırır. Bu arada güzellerin mayo ile jüri önüne çıkacakları, bunun ise gayri ahlaki olduğu yolunda eleştiri getirenlere de cevap verir.

İlk fotoğraf 7 martta yayımlanır. Aday fotoğraflar ülkenin gündeminde de ciddi bir yer bulur. Fotoğrafların yanında bir yazışma sütunu ortaya çıkar ve giderek büyür. Bir kadın okur şöyle yazar: "Erkekler kadın güzelliğinden anlamaz!"

Sonunda 125 güzelin fotoğraflarının yayınlanışı 21 haziran 1929 tarihinde tamamlanır. Sıra okuyucuların oy vermesine gelmiştir. 1 ağustosta açıklanan sonuçlara göre, bin 121 oyla Mualla Suzan birinci seçilmiştir.

Feriha Tevfik ise 721 oyla 11'inci sırada yer almaktadır. Gazete 400'ün üzerinde oy alan 48 yarışmacının büyük jüri önüne çıkmasına karar verir. 2 eylül günü güzeller büyük jüri önüne çıkar.

Yarışma Cumhuriyet gazetesinin üst katında yapılır. "Orta boylu, kıvırcık lepiska saçlı, altın gözlü, beyaz tenli, zarif endamlı, beyaz krep satenden bir elbise giymiş olan" Feriha Tevfik birinci seçilir.

İkincilik Semine Nihat Hanım'a, üçüncülük ise 1926'da düzenlenen ilk güzellikl yarışmasında birinci olan Matmazel Araksi'ye verilir.

Türkiye'nin ilk güzellik kraliçesi seçilmesi doğal olarak Feriha Tevfik'in yaşamını değiştirir. Önce filmlerde rol alır, ardından tiyatroya geçer. 1939'da bir daha dönmemek üzere, perde ve sahneden uzaklaşır.

Bu ayrılışın ayrıntıları üzerine hiç konuşmaz, sadece kırgın olduğunu söyler. 22 nisan 1991'de beyin kanaması sonucu yaşamını yitirir. Feriha Tevfik'in ölümüyle Türkiye'nin ilk güzeli ve anıları çok uzaklarda kalan bir yıldız daha söner.

Türkiye'nin 'ilk' kadınları

İlk kadın avukat: Süreyya Ağaoğlu
İlk kadın bakan: Prof.Dr. Türkan Akyol
İlk kadın başbakan: Prof.Dr. Tansu Çiller
İlk kadın belediye başkanı: Müfide İlhan
İlk kadın büyükelçi: Filiz Dinçmen
İlk kadın çöpçü: Elif Yazgandır
İlk kadın danıştay başkanı: Füruzan İkincioğulları
İlk kadın danıştay üyesi: Şükran Esmerer
İlk kadın dışişleri görevlisi: Adile Ayla
İlk kadın dişhekimi: Ferdane Bozdoğan Erberk
İlk kadın doktor: Safiye Ali
İlk kadın eczacı: Rukiye Kanat Arran
İlk kadın emniyet müdürü: Feriha Sanerk
İlk kadın fotoğrafçı: Semiha Es
İlk kadın gazeteci: Selma Rıza
İlk kadın genel müdür: Mükerrem Aker
İlk kadın hakim: Suat Berk
İlk kadın hazine genel müdürü: Aysel Gönül Öymen
İlk kadın hemşire: Esma Deniz
İlk kadın hesap uzmanı: Müşeref Çallılar ve Güzide Amark
İlk kadın heykeltraş: Sabiha Bengütaş
İlk kadın jet pilotu: Leman Altınçekiç
İlk kadın karakol amiri: Nevlan Kulak
İlk kadın kaymakam: Özlem Bozkurt
İlk kadın kimyacı: Prof.Dr. Remziye Hisar
İlk kadın makinist: Seher Aytaç
İlk kadın milli eğitim müdürü: Güler Karakülah
İlk kadın milli maç hakemi: Lale Orta
İlk kadın müzeci: Seniha Sami
İlk kadın orman mühendisi: Binnaz Zehra Sert
İlk kadın petrol mühendisi: Halide Ural Türktan
İlk kadın pilot: Sabiha Gökçen
İlk kadın polis memuru: Betül Diker
İlk kadın profesör: Prof.Dr. Fazıla Şevket Giz
İlk kadın radyo spikeri: Emel Gazimihal
İlk kadın rektör: Prof.Dr. Saffet Rıza Alpar
İlk kadın savcı: Işıl Tüzünkan Koçhisarlıoğlu ve Meliha Sanu
İlk kadın sayıştay üyesi: Fahrünisa Etmen
İlk kadın sendika başkanı: Dervişe Koç
İlk kadın subay: Ülkü Sema Toksöz
İlk kadın TBMM başkanvekili: Neriman Neftçi
İlk kadın televizyon spikeri: Nuran Devres
İlk kadın vali: Lale Aytaman
İlk kadın veteriner: Sabire Aydemir
İlk kadın yargıtay üyesi: Melahat Ruacan
İlk kadın yüksek idare mahkemesi başkanı: Firdevs Menteşe
İlk kadın yüksek mimar: Münevver Gözeler
İlk kadın yüksek mühendis: Sabiha Ecebilge
İlk kadın zabıta memuru: Afife İpek
İlk kadın ziraat mühendisi: Nezahat Süer

Günün diğer önemli olayları

1512: I. Selim tahta çıktı.
1830: Osmanlı hükümeti, Yunan devletinin varlığını resmen kabul etti.
1898: İspanyolların Küba adasının boşaltılması istemini reddederek ABD'ye savaş ilan etmesiyle İspanyol-Amerikan Savaşı başladı.
1909: İstanbul'a gelen Hareket Ordusu, 31 Mart Ayaklanması'nı bastırdı.
1916: Patrick Pearse önderliğindeki gizli milliyetçi örgüt İrlanda Cumhuriyetçi Kardeşliği, Dublin'de İngiliz egemenliğine karşı Paskalya Ayaklanması'nı başlattı.
1920: Mustafa Kemal, Büyük Millet Meclisi Reisliğine seçildi.
1946: Ulvi Cemal Erkin'in Birinci Senfonisi, Ankara Devlet Konservatuvarı'nda ilk kez seslendirildi.
1959: Mısır Devlet Başkanı Nasır, Shell ve Anglo-Egyptian petrol şirketlerini kamulaştırma emri verdi.
1972: TBMM, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idam kararlarını yeniden onayladı.
1978: Ereğli Kömür İşletmesi'nin Armutçuk üretim bölgesindeki grizu patlamasında 17 işçi öldü.
1980: İran'da rehin tutulan 52 ABD'liyi kurtarmak için girişilen kurtarma operasyonu, rehineler kurtarılamadan sekiz ABD askerinin ölümüyle sonuçlandı.
2001: Ankara DGM Cumhuriyet Başsavcılığı, Beyaz Enerji Operasyonu'na ilişkin soruşturmayı tamamlayarak dava açtı.

Tarihte bugün arşivi

Tarihte bugün: 25 nisan

25 Nisan, 2006 02:01:00 (TSİ)



Daniel Dafoe'nun ünlü romanı 'Robinson Crusoe' 1719 yılında yayımlandı.

Daniel Defoe, 1660'da Londra'da doğdu. Kiliseye girmek üzere, iyi bir eğitim alarak yetişti ama tercihi ticarete atılmak oldu. Yaşamı boyunca fırsat buldukça ticaretle ilgilendi, ancak hiçbir zaman zengin olamadı.

Ticarette olduğu gibi, siyasi faaliyetleri de başını derde soktu Defoe'nun. Liberal kanadı destekleyen bir yazısı sonucu hapse düştü ve hayatının en zor dönemini geçirdi.

1719'da yayımlanan 'Yorklu Denizci Robinson Crusoe'nun Yaşamı ve Olağanüstü Şaşırtıcı Serüvenleri'ne kadar genellikle siyasi makaleler yazan Defoe, romanın gördüğü büyük ilgi üzerine bütünüyle edebiyatla ilgilenmeye başladı.

Elbette diğer romanları da serüven ağırlıktaydı: 'Kaptan Singleton'ın Hayatı' (The Life Of Captain Singleton), 'Moll Flanders', 'Veba Yılı' (The Journal of the Plague Year) ve 'Albay Jack' (Colonel Jack).

Yazmaya 1731 yılında gelen ölümüne dek ara vermeyen Daniel Defoe'nun, 545 yayımlanmış kitap ve broşürü bulunuyor.

Ailesine rağmen denizci olmayı kafasına koyan Robinson, 19 yaşında, 1651'de Londra'dan kalkan bir gemi ile sefere çıkar. İlk seferde karşılaştığı fırtınadan ürkmesine rağmen, gemicilerin cesaretlerinde etkilenir ve seçtiği yoldan dönmez.

Bir başka gemiyle Afrika'ya gider, korsanlar tarafından esir alınır. Köle olur, kaçar, Brezilya'ya giden bir başka gemi tarafından kurtarılır. Brezilya’da şeker kamışı ziraatine başlar.

Ne var ki yoğun emek gerektiren bu iş için kölelere ihtiyacı vardır. Bu kez köle edinmek için çıkar Afrika yolculuğuna. Kahramanımızı ıssız adasına düşüren bu yolculukta, gemi bütün mürettebatı ile birlikte batıverir.

Öykünün bundan sonrası Robinson'ın doğayla girdiği büyük mücadelesidir. Gemiden kalan birkaç parça eşya ve araç-gereçle işe koyulan Robinson, önce bir ev yapar, yaban keçilerini evcilleştirir, yiyeceklerini yetiştirmeye başlar.

Yavaş yavaş doğaya hakim olmaya başlamış, yabani hayvanlara boyun eğdirmiş, bir dolu acı tecrübeden sonra iyi bir çiftçi olmuştur. Bütün bunlar 12 yılını alır Robinson'ın. Ama yalnızdır.

Adadaki 22'nci yılında sahilde insan kemikleri görünce dehşete düşer. Kemikler yamyamların varlığını kanıtlamaktadır. Robinson, esirlerle birlikte adaya gelen yamyamlara saldırır. Bazılarını öldürür, kalan son esiri kurtarır.

Böylece Cuma'yla tanışırız. Robinson asıl becerisini bu yamyamı medenileştirerek gösterir, 10 yıl birlikte yaşarlar. Başlarından birçok serüven geçer ve sonunda yolu adaya düşen bir İngiliz gemisi ile Londra'ya dönerler.

Brezilya'daki tarlası da işletildiğinden, zengin bir adamdır artık Robinson. Evlenir, çoluk çocuğa karışır. Ama, denize duyduğu özlemi dinmemiştir. Karısı ölünce, adasını görmek için yeniden denize açılır.

Bireyciliğin ilk temsili Cervantes, 'Don Kişot'u yazdığında, henüz burjuva birey tarih sahnesine çıkmamıştı. Yine de, Don Kişot, modern insana yakın özellikleriyle, ilk roman kahramanıydı.

Robinson Crusoe ise gerçek anlamda bireydir. Hem de dini kaygılardan uzak, doğaya karşı güçlü, çalışması ve hırsı ile bütün zorlukların üstesinden gelebilen ve ahlaki değerleri kendisine göre kuran hesapçı bir birey.

İngiliz romanının Daniel Defoe'ya kadar olan tarihinde, romana eğitici bir işlev yüklenmiş ve roman pek saygın bir tür olarak görülmemiştir. Roman teorisi de yoktur henüz. Romanla gerçek arasındaki ilişki ise zayıftır.

Defoe, 'Robinson Crusoe'yu, gerçek bir öykü gibi aktararak -bir gerçeklik payı da vardır anlattıklarında- ve gündelik yaşama ilişkin ayrıntılara geniş yer vererek, bu edebi türe bundan böyle izleyeceği yolu açar.

Hem gerçeğe olan bağlılık hem de anlatılan öykünün sürükleyiciliği açısından 'Robinson Crusoe', kendinden sonra gelen yazarlar için kılavuz rolü oynamıştır. Ancak Defoe'nun kahramanları yalınkat, anlatım dili ve üslubu ise basittir.

Ancak pek de ciddiye alınmaz, nedense ortak bir yargıya varılmıştır üzerinde: O çocuklar içindir! Oysa, adı kahramanının gölgesinde kalan yazarların ilki olan Daniel Defoe, 'Robinson Crusoe'su ile modern İngiliz romanının başlatıcısıdır.

Günün diğer önemli olayları

1874: Radyo dalgaları üzerinde çalışan ve bu yolla ilk haberleşmeyi sağlayan fizik bilgini Guglielmo Marconi doğdu.
1859: Kızıldeniz ile Akdeniz'i birbirine bağlayacak Süveyş Kanalı'nın kazılmasına, Mısır'ın Port Said kentinde başlandı.
1915: Arıburnu Zaferi kazanıldı.
1918: Kars ve Ardahan düşman işgalinden kurtuldu.
1925: Mareşal Hindenburg, Almanya'nın halk oyuyla seçilen ilk cumhurbaşkanı oldu.
1926: İran'da Rıza Han Pehlevi, kendisini şah ilan etti.
1945: 46 ülkeden gelen delegeler Milletler Cemiyeti'nin yerini alacak Birleşmiş Milletler'i kurmak üzere San Fransisco'da bir araya geldi.
1946: İstanbul-Ankara hattında yataklı tren seferleri başladı.
1953: Cambridge'den iki bilim adamı, kalıtsal özellikleri ebeveynden çocuğa taşıyan deoksiribonükleik asit (DNA) adını verdikleri molekül yapısını buldular.
1957: Antalya'nın Fethiye ilçesinde 7.1 büyüklüğünde bir deprem oldu, 67 kişi öldü.
1962: Anayasa Mahkemesi kuruldu.
1974: Portekiz'de Karanfil Devrimi: General Antonio Spinola'nın yönettiği askeri ayaklanmayla Salazar'ın faşist diktatörlüğü devrildi.
1976: Portekiz'de faşist diktatörlük sonrasında yapılan ilk serbest seçimleri Mario Soares liderliğindeki Sosyalist Parti kazandı.
1986: İstanbul Cumhuriyet Savcılığı muzır neşriyat kapsamına alınan Playboy dergisinin poşetle satılmasına karar verdi.
1990: ABD uzay mekiği Discovery'nin mürettebatı, ilk uzay teleskobu Hubble'ı yer çevresinde yörüngeye oturtmayı başardı.
1995: Türk Silahlı Kuvvetleri, Irak'ın kuzeyine giren 35 bin askerinden 20 binini geri çekti.
2000: TBMM'de grubu bulunan beş siyasi partinin genel başkanları, Anayasa Mahkemesi Başkanı Ahmet Necdet Sezer'i cumhurbaşkanlığına aday gösteren öneriyi imzalayarak TBMM'ye sundu.
2001: Merkez Bankasına özerklik getiren yasa TBMM'de kabul edildi.

Tarihte bugün arşivi

Tarihte bugün: 26 nisan

26 Nisan, 2006 02:01:00 (TSİ)



Rusya'daki Çernobil nükleer santralinde 1986 yılında patlama oldu. 7 milyon kişinin zarar gördüğü patlama nedeniyle ortaya çıkan radyoaktif bulutlardan, Türkiye de etkilendi.

26 nisan 1986'da Çernobil santralinin dördüncü ünitesinde yapılan bir deney sırasında meydana gelen kaza, yüzyılın en büyük nükleer faciası olarak tarihe geçti.

Faciada 31 kişi hayatını kaybetti, ancak radyoaktif maddeler uzun yıllar içinde etkisini gösterdiği için kazadan tam olarak kaç kişinin etkilendiği hala bilinmiyor.

Kazanın ardından Doğu Karadeniz'de kanser vakaları artış gösterdi. Ancak uzmanlar, kanser vakalarının kazayla ilgili olup olmadığının bilinmediğini vurguluyor. Bölgede yayılan radyasyon nedeniyle kanser vakalarının artacağı öngörülmüştü.

Şu anda bölgede kadınlarda en çok meme, erkeklerde ise akciğer kanserine rastlanıyor. Bölgede, son yıllarda kan kanserlerinde de artış saptandı.

Sağlık Bakanlığı Ulusal Kanser Danışma Kurulu, bölgedeki kanser vakalarının Çernobil ile ilgili olup olmadığını söylemenin zor olduğunu ancak geniş çaplı araştırma yapılmasını önermişti.

Bunun üzerine İçişleri ve Sağlık bakanlıkları ile Devlet İstatistik Enstitüsü, Türkiye genelindeki tüm kanser vakalarını kapsayan bir araştırma başlatmıştı.

Çernobil faciasıyla ilgili haberi Özel Dosya bölümünde okuyabilirsiniz...

Günün diğer önemli olayları

1930: İstanbul Mecidiyeköy'deki likör fabrikası açıldı.
1936: İlk Türk romancılarından Samipaşazade Sezai 76 yaşında İstanbul'da hayatını kaybetti.
1943: Türk Tiyatrosunun ünlü komiklerinden taklit ustası Naşit Özcan 57 yaşında İstanbul'da yaşama veda etti.
1961: Yüksek Seçim Kurulu oluştu.
1994: Güney Afrika'da ilk çok ırklı seçimler yapıldı. Oyların yüzde 62'sini alan Nelson Mandela liderliğindeki Afrika Ulusal Kongresi seçimlerin galibi oldu.
2005: Birleşmiş Milletler, CHP İstanbul Milletvekili Kemal Derviş'in BM Kalkınma Programı başkanlığına seçildiğini resmen açıkladı