Ek ve kök tahlil çalışması nasıl yapılır?

Yol göstermesi açısından örnek olacak bir kelime tahlili yapıyorum.

Sponsorlu Bağlantılar

Cümlemiz: ''Bahar, her yeri süslemeli yine çiçeklerle.'' Cümlemizdeki kelimeleri tek tek inceleyelim.

• bahar> isim kök - basit kelime
• her> isim kök - basit kelime
• yeri> yer - i> isim kök + 3. tekil iyelik eki - basit kelime
• süslemeli> süs - le - meli> isim kök + isimden fiil yapım eki + gereklilik kipi - türemiş kelime
• yine> isim kök - basit kelime
• çiçeklerle> çiçek - ler - le> isim kök + isim çokluk eki + vasıta eki - basit kelime
  

Kelime tahlili, sözcüğün almış olduğu çekim ve yapım eklerinin belirlenerek; onun basit, türemiş ya da birleşik kelime olduğu nihayetine ulaşmaktır.

Alıntı

Misafir adlı kullanıcıdan alıntı

okulun duvarı ek kök tahlili

• oku - Fiil kökü > l - Fiilden isim yapım eki > un - İlgi eki = Türemiş kelime
• duvar - isim kökü > ı - İyelik eki = Basit kelime

Alıntı

Misafir adlı kullanıcıdan alıntı

7 sayfalık bir metinde ek kök tahlili yapmam gerek
7 sayfalık bir metin önerebilirmisiniz yada nasıl yapacam :/

Ömer Seyfettin'in kısa hikayelerinden birini inceleyebilirsin. Anlaşılır ve sade bir dili olduğundan kelimeleri incelerken zorluk yaşamazsın.

Keramet

Fakir bir mahallede yangın çıkar. Mahallenin sakinleri yangının çok fazla süreceğini düşünmüyordur zira az ilerde mallede bir türbe vardır.Yangın türbeye asla yetişmez diye inanırlar. Alevler artar, itfaiye erleri tulumlardan sürekli su çekmektedir yangını söndörmeye çalışmaktadır. Bu sırada yangından faydalanıp hırsızların yağlamaması için bir kaç bekçide yangın yerinde bulunmaktadır. Yangında çevresinde Çiroz Ahmet diye anılan bir yapmacıda bulunmaktadır. Yangını görür görmez hemen ileşir ancak mahalle fakirlerin bulunduğu bir semttir o nedenle yangından birşey alamayacağını düşünür ve çevreyi kolaçan eder. Az ötedeki yangının yaklaşmakta olduğu türbe dikkatini çeker hemen pencereden içersine bakar kendi kafasından bir hesap yapar, Türbede el yazmalı kuran,şamdan,seccade görür bunların para edeceğini düşünerek yağmalamak için türbeye girer. Hemen almak istedikleri kollarına dolar çıkmak için planlar yaparken sandukata dayanır sandukanın kaydığını ve içinin boş olduğunu görür ve hemen o anda bununla dışarı çıkmanın en akıllıca plan olduğunu düşünür. Bu arada yangın devam etmekte tüm mahalleli yangını seyretmektedir. Çiroz ahmet sandukanın içinde elinde çaldığı eşyaları saklayarak dışarı çıkar. Askerler korkudan tir tir titremekte,bekçiler dona kalmakta Mahalleli ne yapacağını bilememektedir. Hiç kimse birşey yapmadığı için Çiroz ahmet elindeki ganimetle birlikte gece karanlığında kaybolur. Yangın södüğünde kabir hala orda durmaktadır ama evliya artık yoktur

Örnek olması açısından ilk 3 cümlenin incelemesini yapıyorum:

Fakir bir mahallede yangın çıkar.

• fakir > fakir (isim kökü) > basit
• bir > bir (isim kökü) > basit
• mahallede > mahalle (isim kökü) + de (bulunma hal eki) > basit
• yangın > yan (fiil kökü) + gın (fiilden isim yapım eki) > türemiş
• çıkar > çık (fiil kökü) + ar (geniş zaman eki) > basit

Mahallenin sakinleri yangının çok fazla süreceğini düşünmüyordu.

• mahallenin > mahalle (isim kökü) + nin (ilgi hali eki) > basit
• sakinleri > sakin (isim kökü) + ler (çokluk eki) + i (iyelik eki) > basit
• yangının > yan (fiil kökü) + gın (fiilden isim yapım eki) + ın (ilgi hali eki) > türemiş
• çok > çok (isim kökü) > basit
• fazla > fazla (isim kökü) > basit
• süreceğini > sür (fiil kökü) + ecek (sıfat fiil eki) + i (iyelik eki) + n (kaynaştırma) + i (belirtme) > türemiş

*Bu kelimede sıfat fiil eki olarak aldığımız ecek eki aynı zamanda geniş zaman eki olarak da karşımıza çıkabilir. Ancak kelimenin cümle içindeki görevine bakarak buna karar verebiliriz. Cümlede kelimemiz yüklem görevinde olmadığından ve üzerine isim hal ekleri aldığından dolayı ecek ekini sıfat fiil eki olarak kabul ettik.

• düşünmüyordu > düş (fiil kökü) + ün (fiilden fiil yapım eki) + me (olumsuzluk eki) + yor (şimdiki zaman eki) + du (görülen geçmiş zaman eki)

* düş kelimesini hayal anlamında değil de ''Aklıma düştü'' cümlesindeki gibi fiil göreviyle kabul ettik. Çünkü; ün fiilden fiil yapım ekidir.

Yangın türbeye asla yetişmez diye inanırlar.

• yangın > yan (fiil kökü) + gın (fiilden isim yapım eki) > türemiş
• türbeye > türbe (isim kökü) + y (kaynaştırma) + e (yönelme hal eki) > basit
• asla > asla (isim kökü) > basit
• yetişmez > yet (fiil kökü) + iş (fiilden fiil yapım eki) + mez (geniş zaman olumsuzluk eki) > türemiş
• diye > de (fiil kökü) + y (kaynaştırma) + e (zarf fiil eki) > türemiş
• inanırlar > inan (fiil kökü) + ır (geniş zaman eki) + lar (3. çoğul şahıs eki) > basit

* İsim fiil, sıfat fiil ve zarf fiil ekleri de birer yapım ekidir. Fiilleri isim soylu kelimelere dönüştürürler.