Astronomi Tarihi

Yasaklı

20 Mart 2011 Mesaj #11

Yasaklı

Tarihte Astronomi

Sponsorlu Bağlantılar

1 Mart 1966 - Venera 3, Venüs’e ulaşan ilk uzay aracı oldu.
1 Mart 1980 - Pierre LAQUES ve Jean LECACHEUX, Satürn’ün uydusu Helene’yi
keşfetti.
3 Mart 1959 - Pioneer 4 uzay aracı Güneş yörüngesine fırlatıldı.
3 Mart 1969 - Apollo 9 uzay aracı fırlatıldı.
3 Mart 1972 - Pioneer 10, Jüpiter’e gönderilmek üzere fırlatıldı.
4 Mart 1979 - Voyager 1 uzay aracı Jüpiter’in halkasını keşfetti.
5 Mart 1978 - Landsat 3 uçlak yörüngesine fırlatıldı.
6 Mart 1986 - Vega 1 uzay aracı Halley kuyrukluyıldızı yakınından geçti.
6 Mart 1989 - Yirmi yılın en büyük Güneş patlaması nedeniyle Doğu Kanada’nın
tümünde elektrikler kesildi.
8 Mart 1979 - Voyager 1 uzay aracı Jüpiter’in uydusu Io’da volkanların varlığını saptadı.
8 Mart 1986 - Susei uzay aracı Halley kuyrukluyıldızı yakınından geçti.
9 Mart 1961 - Chernushka adlı köpeği taşıyan Sputnik 9 fırlatıldı.
9 Mart 1986 - Vega 2 uzay aracı Halley kuyrukluyıldızı yakınından geçti.
10 Mart 1610 - Galileo GALILEI Jüpiter’in dört büyük uydusunun varlığını açıkladı.
10 Mart 1977 - James L. ELLIOT, Edward W. DUNHAM ve Douglas J. MINK Uranüs’ün
halkasını keşfetti.
10 Mart 1986 - Sakigake uzay aracı Halley kuyrukluyıldızı yakınından geçti.
10 Mart 1996 - Mars Keşfi Yörünge Aracı (Mars Reconnaissance Orbiter) Mars
yörüngesine girdi.
11 Mart 1960 - Pioneer 5 uzay aracı Güneş etrafında yörüngeye oturması için fırlatıldı.
13 Mart 1781 - William HERSCHEL, Uranüs’ü keşfetti.
13 Mart 1980 - Dan PASCU, P. Kenneth SEIDELMANN, William A. BAUM ve Douglas G.
CURRIE Satürn’ün uydusu Calypso’yu keşfetti.
13 Mart 1986 - Giotto uzay aracı Halley kuyrukluyıldızı yakınından geçti.

NASA

1-15 Mart Gök Olayları

1 Mart 2011 - Venüs, Ay’ın 1.6 derece güneyinde
4 Mart 2011 - Yeniay
7 Mart 2011 - Jüpiter, Ay’ın 7 derece güneyinde
13 Mart 2011 - İlkdördün

Kaynak:The Astronomical Almanac, 2011

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

nötrino

Yasaklı

22 Mayıs 2011 Mesaj #12

Yasaklı

İslam Astronomisi

Sponsorlu Bağlantılar

Müslümanlık ortaya çıkmadan önce Araplar, Romalılarla yani Yunan kültürü ile temas içindeydiler. Bu dönemde Latince eserler Arapçaya çevrilmiştir. Müslümanlığın ilk yıllarından itibaren dini günlerin, namaz ve oruç zamanlarının hesaplamasına yarayacak astronomi bilgisi daha da önem kazanmıştır (Kıble doğrultusunun belirlenmesi vs). Bu dönemde çalışılan astronomi konuları:

1. Coğrafi astronomi
2. Konum astronomisi (İlm-ül-eflak) Güneş, Ay, gezegen ve yıldızların görünür hareketleri.
3. Astroloji (İlm-i ahkam-ı nücum)
4. Zaman hesapları (İlm-ül rükat)

İlk dönemlerdeki en önemli çalışmalar; Ay hareketine dayalı bir takvimin oluşturulması ve yıldızların çok daha uzakta uzaya yayılmış olduğuna inanılmasıdır. Yunanlılar döneminde ise yıldızların Satürn gezegenin dışında bir küre üzerinde bulunduğuna inanılıyordu.

İslam dünyasının astronomiye en önemli katkısı modern gözlemevlerinin kurulmasıdır. Ayrıca bu gözlemevlerinde yeni gözlem aletleri geliştirilmiş ve çok sayıda astronom yetiştirilmiştir. Bugün de gözlemevinin önemi ve sayısı dünyada gittikçe artmaktadır.

Bağdat’ta 5. Abbasi Halifesi Harun el-Reşid zamanında gelişmeye başlayan gözlemsel astronomi, 7. halife El-Mamun zamanında daha fazla destek görmüştür. Dönemin büyük astronomu El-Battani yaptığı çok duyarlı gözlemlerle, Güneş’in görünen hareketindeki düzensizlikleri incelemiş, düğümler noktasının yılda 54″.5 kaydığını, ekliptiğin ekvator düzlemiyle 23° 35′ (doğrusu 23° 27′) açı yaptığını hesaplamıştır. Ayrıca “Yıldızlar Bilimi” adlı bir astronomi kitabı yazmıştır.

Bu dönemin (10. ve 11. yy) meşhur iki astronomu El-Sufi ve El-Biruni‘dir. Mısırda ise İbn-Yunus yetişmiştir. 1260 yılında Hilagü Han desteğiyle Nasir-El Tusi tarafından Meraga‘da büyük bir gözlemevi kurulmuştur. Bu gözlemevi 50 yıl aktif hizmet etmiştir. Bunu gören İlhanlı Hümümdarı Gazan Han, 1300 yılında Tebriz’de giderleri Vakıf tarafından karşılanan bir gözlemevi kurmuştur. Burada Güneş gözlemleri için yeni gözlem aletleri geliştirilip kullanılmıştır.

Yine Meraga gözlemevini inceleyen Muhammed Turgay Uluğbey (Timur Lenk‘in torunu) Semerkand‘ta başka bir gözlemevi kurmuştur. Burada büyük bir yıldız kataloğu (1018 yıldızın adı, parlaklığı, konumu) yayınlanmıştır. Arapça yayınlanan kitap Farsça ve İngilizce dillerine çevrilmiştir. Burada Kadı Zade Rumi ve Ali Kuşcu gibi bilimadamları çalışmıştır.

Aslında, eski İslam dünyasındaki çalışmalar yeterince gün ışığına çıkarılmamıştır. Bugün parlak yıldızların bütün dünyada kullanılan isimleri genellikle Arapçadır. Algol, Aldebaran, Adhara, Almach sadece “A” karakteri ile başlayan birkaç örnektir. Ayrıca Astronomik terimlerin birçoğu da İslam kaynaklıdır, Zenit, Nadir, Azimut gibi.

Astronominin medresede eğitimi yoktu, ancak özel ders ve kişisel çabalarla bu eğitim gerçekleşebiliyordu (çıraklık usulu). Fatih Sultan Mehmed döneminde İstanbul medreselerinde Matematik ve Astromomi dersleri okutulmuştur.

1610 yılında teleskobun icadından önce son İslam gözlemevi III. Murat emriyle Takiyyüddin tarafından İstanbul Tophane’de kurulan (1577) İstanbul Gözlemevi’dir. Bu gözlemevi 2 yıl sonra yıkılmıştır. Kanuni Sultan Süleyman’ın ölümünden sonra Osmanlılarda astronomların yerini musakkitler (namaz saati, dini günler vb.) zaman hesaplayıcıları almıştır. Bunlar halk için takvim, Padişah için ahkam (bir çeşit yıllık yıldız falı) hazırlarlardı. Astrolojiye verilen önem o kadar büyüktü ki, Osmanlı idare teşkilatında bir “Mektebi Fünunu Nücum” bile bulunmaktaydı. 1870 yılında Abdüllaziz zamanında ise bir Gece Üniversitesi açılmıştır ve ilk konulan ders Astronomi olmuştur.

Kaynak:Astronominet

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

nötrino

Yasaklı

25 Mart 2012 Mesaj #13

Yasaklı

Astronomi Tarihinde Müslüman Bilginler

Habeş El-Hâsib (770-864)

Merv'li ve büyük bir olasılıkla Türk olan Habeş El-Hâsib astronomi bilginlerindendir. Üç zîç düzenlemiştir. Bunlardan biri, Hind astronomisinden esinlenerek hazırlanan "El-zîç meshebi'l Sindhind'tir."

İkincisi, El-Zîç-el mümtahan (yani kendinden önce yapılmış astronomik gözlemler denetlenerek düzenlenen Zîç) dır. Üçüncüsü de bunların kısaltılmış bir özetidir.

XI. yüzyılın ünlü bilgini Bîrûnî'nin zamanında hâlâ değerini koruduğu anlaşılan bu eserlerden başka, Habeş-El Hâsp'in usturlâb üzerine, Yıldızların boyutları ile ilgili ve küresel astronomi konusunda eserleri bulunduğu bilinmektedir.

El-Kindî (? - 873)

Halife El-Me'mûn döneminde yetişerek, değişik konularda yüzlerce eser yazıp, hürmet ve itibâr kazanan El-Kindî, ilk müslüman filozof olarak tanınmaktadır.

Özellikle sayılar teorisi, küresel astronomi, Öklid geometrisi, yıldız gözlemleri ve aynalar üzerine kitap yazmıştır. Doğum tarihi bilinmeyen El-Kindî 873 yılında ölmüştür. Eserleri Lâtinceye, hatta yaşayan batı dillerine çevrilmiş ve yayınlanmıştır.

Sabit bin Kurra (821-894 veya 901)

Harran'lı Sabit bin Kurra Eski Yunanca yazılmış matematik ve astronomi eserlerinin çevirilerini yaparak ün kazanmış bir bilgindir. Öklid, Apollon ve Batlamyus'un Geometri ve Astronomi ile ilgili eserlerinin çevirisi, yorumu ve düzeltmeleri ile ilgili yüze yakın çalışması vardır. Bu çalışmalar Ay ve Güneş tutulmaları, zaman ölçümü, konik kesitleri, gözlem yöntemleri, cebir problemlerini geometrik yollarla çizme konularını içermektedir. Yaşadığı dönemdeki ziçlerle, Batlamyus ziçi arasındaki farklar üzerine de bir çalışması vardır. Arşimet'in eserleri ile de yakından ilgilenen Sabit bin Kurra, mekaniğin değişik konuları üzerine de çalışmalar yapmıştır.

Fergani

Türkistan'ın bir bölgesi olan Fergana'da yetişmiş öz bir Türk emirinin oğlu olan bu ünlü astronom, Batı bilim dünyası literatüründe Alfarganus diye ün kazanmıştır. Astronomi adlı kitabının hemen bütün Orta Çağ boyunca doğuda olduğu kadar batıda da etkisi büyük olmuştur. Doğum ve ölüm tarihleri bilinmemekte, sadece (861)'de henüz hayatta olduğu anlaşılmaktadır. Eserleri Lâtince ve İbranice'ye çevrilmiş, astronomi kitabının asıl metni ile Lâtince çevirisi Batı'da 1493, 1537, 1546, 1590 ve 1669'da tekrar tekrar basılarak yayınlanmıştır.

Fergani tarafından verilen astronomik ölçüler ve gezegenlerin uzaklıkları ile boyutları hakkındaki bilgiler Kopernik dönemine gelinceye kadar hemen hiç bir değişikliğe uğramadan kullanılmıştır.

El-Bettani (858-929)

Eserlerinin Lâtinceye çevirilerinde Albatagnius veya Albatagni diye anılan El-Bettani, Harran bölgesinde doğmuştur. Rakka şehrinde kendi imkânlarıyla bir Rasathane yaptırmış ve burada uzun süre önemli gözlemlerde bulunarak astronomiye büyük katkıları olmuştur. Bir süre Hilâfet ve Bilim merkezi Bağdat'a da gitmiş, bilimsel temaslarda bulunmuştur.

El-Bettani büyük bir doğrulukla ekliptiğin (tutulum dairesinin) eğimini, dönencel yıl süresini ve mevsimleri büyük bir doğrulukla belirlemiştir. Güneş'in görünür hareketini incelemiş, görünür çapının zamanla değiştiğini göstermiştir. Yeniay'ın görülebilirlik şartlarını belirleyici yeni ve çok duyarlı bir görüş oluşturmuştur. Ay ve Güneş tutulmaları ile ilgili gözlemleri, Ay yörünge hareketinde uzun süreli değişimler olduğunu göstermiştir. El-Bettani ayrıca küresel trigonometri problemlerinin çözümü için yeni yöntemler geliştirmiştir. Bu bilgiler Batı'da XV. yüzyılın bilimsel uyanış devri çalışmalarına rehber olmuştur.

El-Bettani'nin yüzyıllar boyunca itibarda tutulan "Ziç"inin Lâtince çevirisi, önce 1537'de ve düzeltilmiş şekli XX. yüzyıl başlarında Arapça aslıyla birlikte yayınlanmıştır.

Ebü'l-Vefa (940-997/8)

Horasan'da-Nişabur ile Herat arasındaki Buzcan (veya Bozcan) adlı kentte doğmuş, Bağdat'ta ölmüştür. Orta Çağ'da -Doğu'da- yetişen matematikçi astronomların en büyüklerinden olan Ebü'l-Vefa, Birüni'nin ifadesine göre, küresel astronomide ve gözlem yöntemlerinde önemli gelişmeler sağlamıştır. Abbasi hükümdarı ﬁerefüddün Devle'nin Bağdat'ta saray bahçesinde kurduğu rasathanede çalışmıştır. Ay'ın hareketlerini incelemiş, birçok matematik kitabı yanında bir de Batlamyus'un "Almagest" kitabına benzer orjinal bir astronomi kitabı yazmıştır.

Kaynak:Astronomi ve Uzay Bilimleri (Astronomi Ders Kitabı Notları)

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

Astronomi Tarihi - Sayfa 2

Benzer Konular

Benzer Konular

MsXLabs Üye Girişi

Astronomi Tarihi - Sayfa 2

Benzer Konular

Benzer Konular