Ridaniye Savaşı (Ridaniye Zaferi)

Ridaniye Savaşı (Ridaniye Zaferi)

Yavuz Sultan Selim komutasındaki türk ordusuyla memluk hükümdarı Tomanbay'ın yönettiği mısır kuvvetleri arasında yapılan meydan savaşı (22 ocak 1517).

Mercidabık savaşı'nı (1516) (Bakınız Mercidabık Savaşı (Mercidabık Zaferi)) kazanarak Suriye'yi ele geçiren Yavuz Sultan Selim, bu kez de Şam'dan Mısır seferine çıktı (15 aralık 1516). Hanyunus ve Elariş üzerinden Sina çölünü geçerek Salihiye'ye gelen (16 ocak 1517) Yavuz, 60 bin asker ve çeşitli boylarda 500 toptan oluşan ordusuyla Kahire üzerine yürüyüşünü sürdürerek kente birkaç saat uzaklıkta bulunan Birketülhac konağına ulaştı (21 ocak) Daha önce 6 bin atlıyla keşif hareketi yapmakla görevlendirilen Rumeli beylerbeyi Küçük Sinan Paşa da orduya burada katıldı.

Öte yandan, memluk hükümdarı Tomanbay, çoğu Çerkez atlılarından oluşan 30 bin kişilik ordusuyla Birketülhac'dan Kahire'ye gideri yol üzerindeki Ridaniye köyü önünde savaş düzenine girmişti. Ertesi gün sabahın erken saatlerinde önce memluk toplarının mevzilendiği, Adiliye'ye doğru yürür gibi bir gösteri hareketi yapan Yavuz, sonra ansızın Kahire'nin güneyindeki Mukattam dağının çevresinden büyük bir hızla dolanarak Ridaniye'de mevzilenmiş olan mısır ordusuna yüklendi. Türk ordusunun merkezinde her zaman olduğu gibi yeniçeri ortalarıyla padişah; sağ kanatta Anadolu askeriyle sadrazam Hadım Sinan Paşa, Dulkadıroğlu Ali Bey, Memluklar'ın OsmanlI hizmetine giren Halep valisi Hayırbay ve Akkoyunlu Ferahşat Bey; sol kanatta Rumeli askeriyle Rumeli beylerbeyi Küçük Sinan Paşa, vezir Yunus Paşa, Ramazanoğlu Mahmut Bey, osmanlı hizmetine giren Ayıntap (Gaziantep) memluk muhafızı Yunus Bey vardı.

Savaş daha başlar başlamaz zırhlı iki memluk süvari birliği türk ordusunun orta ve sağ kanadına saldırdı. Yavuz'u öldürmek için merkeze saldıranların başında yer alan sultan Tomanbay'la en cesur beylerinden Alanbay ve Kurtbay, geride çok sayıda ölü bıratorak amaçlarına ulaşmaksızın çekilmek zorunda kaldılar. Ancak, kendisini Gazze'de büyük bir bozguna uğratmış olan sadrazam Hadım Sinan Paşa'dan öç almak için sağ kanada saldıran Canberdi Gazali'nin başında bulunduğu süvari birliği, Sinan Paşa ile birlikte yanındaki Akkoyunlu Ferahşat Bey, baş hazinedar Ali Ağa, Halep valisi Hayırbay gibi komutanları öldürmeyi başardı. Sadrazam Sinan Paşa şehit olunca, ordu sağ kanadında bozgun belirtilerinin baş göstermesi üzerine buraya Bali Ağa komutasında yardım kuvvetleri süren Yavuz, durumu kısa sürede kurtardı.

Bu arada, Adliye'deki çakılı memluk toplan hareketsiz kalırken türk topçusu, büyük bir etkinlik göstererek düşman saldırılarının kırılmasında önemli rol oynadı. Akşama kadar süren savaş sonunda yaklaşık 20 bin ölü ve yaralı veren, ayrıca en değerli komutanlarını da yitiren memluk ordusu, çözülerek dağıldı. Tomanbay bir avuç adamıyla kaçtı; bozgun halinde kaçışan kılıç artığı memluk beyleri izlenerek öldürüldü ya da tutsak alındı; memluk hükümdannın zapt edilen ordugâhında pek çok ganimet elde edildi. Böylece Mercidabık'tan sonra kazandığı bu ikinci savaş üzerine Yavuz, Memluk devletini ortadan kaldırmış ve Suriye ile Mısır'ı osmanlı topraklarına katmış oldu. Ridaniye zaferinin ardından parlak bir törenle Kahire'ye giren Yavuz Sultan Selim (15 şubat 1517), bundan böyle tüm osmanlı hükümdarlarının padişahlık unvanına ek olarak taşıyacakları halifelik sıfatını da aldı.

Ridaniye Savaşı
OsmanlIlarla Memlûkler arasında Kahire yakınlarındaki Ridaniye’de yapılan ve Mısır’ın Osmanlı topraklarına katılmasıyla sonuçlanan savaş (22 Ocak 1517).

Bu savaştan sonra halifelik de kuramsal olarak OsmanlIlara geçmiştir. Mercidabık Savaşı’nı (Ağustos 1516) kazanarak Suriye, Lübnan ve Filistin’i ele geçiren OsmanlIlar Kahire yakınlarına ulaştıklarında, Memlûk sultanı Tumanbay da kenti savunmak için hazırlıklarını tamamlamıştı. I. Selim (Yavuz) Memlûkleri oyalamak için bu bölgede bir miktar asker bıraktı ve ordusunu Kahire’nin güneyindeki Mukattam Dağından dolaştırarak Memlûk savunma hattını arkadan sardı. Bu durumda Tumanbay, Kahire önlerindeki Ridaniye’ye çıkmak ve kaçındığı bir meydan savaşını kabul etmek zorunda kaldı.

Yapılan savaşta Memlûk ordusu ağır bir yenilgiye uğradı. Savaş alanından kaçan Tumanbay, OsmanlIların Kahire’ye girmesinden sonra ani bir baskınla kenti geri almaya çalıştıysa da, başarılı olamadı ve savaş meydanında öldü. Görkemli bir törenle Kahire’ye giren I. Selim, halifelik unvanını ve kutsal emanetleri (emanat-ı mukaddese) devralarak Abbasilerin simgesel varlığına son verdi. Ama halifelik, çok daha ileriki yüzyıllara değin Osmanlı Devleti’nin iç ve dış siyaseti açısından herhangi bir önem taşımadı.