Astronomi (Uzay) Haberleri - Sayfa 10

Süpernova 3D Görüntülendi

168 bin ışık yılı uzaktaki yıldız patlamasının sonrası, 3D olarak görüntülendi.

Astronomlar ilk kez süpernova olarak bilinen bir yıldız patlaması sonrasını 3 boyutlu gözlemledi.

168 bin ışık yılı uzaktaki 1987A adlı süpernovayı gözlemlerinde Şili'deki Very Large Telescope'u kullanan astronomlar, gözlemlerinin sonucunda, asıl patlamanın çok şiddetli ve bir yöne yoğunlaşmış olduğunu gördü.

1987'de ilk kez görülen ve 383 yıldır çıplak gözle izlenen ilk süpernova patlamasının 3 boyutlu görüntüleri, patlamanın bazı yönlerde diğer yönlerden daha şiddetli ve hızlı olduğunu, düzensiz bir şekil oluşturduğunu gösteriyor.

Bilim adamları, patlamadan fışkıran ilk materyalin hızının, bir yolcu uçağından 100 bin kez hızlı, saatte 100 milyon km hızla yol aldığını belirtirken, ilk çıkan materyalin bu inanılmaz hızla bile, yıldızın ölürken püskürttüğü gaz ve toz bulutuna ulaşmasının 10 yıl aldığını kaydediyor.

Görüntülerde, patlamanın oluşturduğu radyoaktif unsurlarca ısınan bir başka materyal dalgasının ise 10 kez daha yavaş ilerlediğini tespit eden bilimadamları, araştırmalarını Astronomy and Astrophysics akademik dergisinde yayınladı.

Chandra teleskobuyla çekilen x-ray fotoğraflarda, Dünya’dan 62 milyon ışık yılı uzakta ‘çarpışma sürecindeki’ Antennae galaksileri bütün ihtişamıyla gözler önünde.

Antennae galaksilerine, antene benzer uzantıları yüzünden bu ad verilmiş. Yaklaşık 100 milyon yıl önce çarpışma sürecinin başladığı tahmin edilen galaksiler, Dünya’dan 62 milyon ışık yılı uzakta bulunuyor.

Ağır çekimdeki çarpışma süreci boyunca milyonlarca yıldız oluştu. Hatta bunların en büyükleri, oluştuktan milyonlarca yıl sonra süpernovaya dönüşerek infilak etti.

Chandra X-ray Gözlemevi’nin yeni fotoğraflarında, süpernovayla salınan zengin elementlerle dolu büyük, sıcak, yıldızlararası gaz bulutları da göze çarpıyor. Oksijen, demir, magnezyum ve silikon gibi çok sayıda gaz içeren bulutlar yeni gezegen ve yıldızların oluşumunda rol üstlenecek.

Kaynak: Ntvmsnbc(10 Ağustos 2010 Salı/TSİ:11:59)

Her yıl Ağustos aylarında yaşanan meteor yağmuru, 12 Ağustos gecesi doruğa çıkacak ve yerden net şekilde izlenebilecek

UUİ'deki Arızaya İkinci Müdahale Başarılı

Uzay İstasyonu'nun hayati önemdeki soğutma sistemi ve borularındaki arızayı gidermeye çalışan astronotlar bugün ikinci kez uzay boşluğuna çıktı

Uluslararası Uzay İstasyonundaki (UUİ) pompa ve soğutma arızasını gidermek üzere bugün ikinci kez uzay yürüyüşüne çıkan astronotlar, arızalanan pompayı sökmeyi başardı.

NASA'dan yapılan açıklamada, 7 saat 26 dakika süren bugünkü yürüyüşün çok başarılı geçtiği belirtildi. Yetkililer, yedek pompanın bu hafta sonu yapılacak üçüncü uzay yürüyüşü sırasında takılacağını açıklamıştı.

ABD'nin Florida'daki uzay merkezi Cape Canaveral'dan yapılan açıklamada, NASA astronotları Douglas Wheelock ve Tracy Caldwell Dyson'ın, TSİ 15.00'de istasyondan çıkarak, aciliyet gerektiren tamir için son 5 günde ikinci kez uzay yürüyüşünü gerçekleştirdi.

Wheelock ve Dyson pompayı sökmeye çalışırken uçuş kontrolörlerinin büyük bir sızıntı olmasının önüne geçmek için yeni bir plan yaparak devre dışı kalan soğutma hattında basıncı düşürdükleri kaydedildi.

Yetkililer, yedek pompanın ise bu hafta sonu yapılacak üçüncü uzay yürüyüşü sırasında takılacağını açıkladı.

Amonyak pompasının geçen hafta devre dışı kalması sonucu UUİ'nin soğutma sisteminin yarısı işlemez hale gelmişti. Sistemle, elektronik cihazların aşırı ısınması engelleniyor.

Aya insansız araç indirme yarışında bir tarafta Rusya ve Hindistan, diğer tarafta ise Çin var gücüyle çalışıyor

Binlerce kişinin bilgisayarına yüklenen yazılım sayesinde çok nadir görülen ve pulsar olarak adlandırılan bir yıldız keşfedildi

Uzay araştırmalarında kişisel bilgisayarların kullanılmasına imkan veren küresel bir proje geçtiğimiz yıl başlatılmış ve binlerce insan gönüllü olarak bilgisayarlarına yazılım yüklemişti. Proje şimdiye kadar ki en önemli sonucunu verdi ve çok ender görülen bir yıldıza ulaşıldı.

Pulsar'ın bulunmasına Einstein@Home (Evdeki Einstein) projesine katılan üç kişi ön ayak oldu. Bu kişiler, ABD'nin Iowa eyaletinde bilişim teknolojisi alanında çalışan Chris ve Helen Colvin çifti ile Almanya'nın Mainz kentinden bilgisayarlı müzik alanında çalışan sistem analisti Daniel Gebhardt.

Bilimadamları, Dünya'dan 17 bin ışık yılı uzaktaki pulsarın evrenin temel fizik kurallarını çözmekte yararlı olacağını belirtiyor. Atarca da denilen pulsarlar, içinde bulundukları nebulaların çekirdeği olan ve düzenli şekilde uzaya radyo dalgaları gönderen nötron yıldızları. Bu nedenle pulsarlar, yanıp sönen bir deniz feneri gibi görünüyor.

Dev bir yıldız patladığında oluşan pulsarın "düzensiz ikili pulsar" denilen ve çok ender görülen bir yapıda olduğu belirtiliyor.

Saniyede 41 Dönüş

PSR J2007+2722 adı verilen yeni pulsar, genelde süpernova denen yıldız patlamalarından sonra oluşan türden; hızla dönen bir nötron yıldızı olarak tanımlanıyor. İon pulsarı saniyede 41 kez dönüyor ve benzerlerinin aksine, alışılmadık düzeyde düşük bir manyetik alan oluşturuyor.

ABD'deki Cornell Üniversitesi'nin astronomi profesörlerinden Jim Cordes, bu nesnenin bir zamanlar yanında ikinci bir yıldızın daha olduğunu ama bu yıldız patlayınca, geride kalan kütleyi serbest bıraktığını, bu nedenle de ikili bir pulsar olarak adlandırıldığını söyledi. Cordes "Bu konuda başka ne öğrenirsek öğrenelim, bu pulsarın nötron yıldızları ve ulaşımı konusunda son derece ilginç bilgiler vereceği kesin" dedi.

Kullanıcı Farketmiyor Bile

Bilimadamları bilgisayarlardaki işlemcileri kullanarak dev boyutlarda bir veri tabanını inceleyebiliyor. Bu şekilde atıl işletim kapasitesinin birbirine eklenmesiyle çok miktardaki veri, çok daha kısa zamanda taranıyor.

Sistemde bilgisayar çalışırken, atıl olan kapasite geri planda araştırma için kullanıldığından, kullanıcı bir şey farketmiyor. Ancak her bilgisayara bir kimlik numarası verildiğinden, bir keşif yapıldığında buna kimin bilgisayarının katkıda bulunduğu belirlenebiliyor.

Colvinlerle Gebhardt da bilgisayarlarının Haziran ayında yaptığı keşif konusunda geçtiğimiz günlerde bilgilendirildi. Süperbilgisayarlara başvurmaktan çok daha ucuz ve verimli bulunan "dağınık işletim" sistemi ile yürütülen projeye 250 bin kişi bilgisayarları ile destek veriyor.

Sisteme destek verenlerin bilgisayarına yüklenen bir 'ekran koruyucu', gökyüzünün neresiyle ilgili verilerin taranmakta olduğunu kullanıcılara gösteriyor.

Einstein@Home girişimi başta uzay-zaman sistemindeki bükülmeleri incelemek üzere oluşturuldu. Oluşturulan ağın üçte biri sadece ABD'nin Porto Rico'daki Arecibo Rasathanesi'nden alınan verileri tarıyor. Elde edilen bilgiler Cornell Üniversitesi, Hannover'deki Albert Einstein Enstitüsü ve ABD'nin Wisconsin-Milwaukee Üniversitesi'ndeki uzmanlara iletiliyor.

Yeni Yıldız Sistemleri de Bulundu

Projenin yöneticisi Bruce Allen, pulsarın keşfinden bu yana proje sayesinde yeni bir ikiz yıldızlı sistem bulduklarını ancak bu konuda daha fazla ayrıntı edindikten sonra açıklama yapacaklarını söyledi. Bu keşfi de Rusya ve İngiltere'deki bilgisayarların yaptığı belirtiliyor.

Kişisel bilgisayarların birbirine bağlandığı 'dağınık işletim' sistemleri bu gibi projelerde son yıllarda sıkça kullanılıyor. Örneğin üç yıl önce de bilimadamları internet kullanıcılarından yeni galaksiler belirlemekte yardım almak üzere Galaxy Zoo (Galaksi Hayvanat Bahçesi) adlı bir proje başlatmıştı.



Kaynak: BBC Türkçe(14 Ağustos 2010 Cumartesi/TSİ:10:12)

150 santimetre çapıyla Türkiye'nin en büyük teleskobunun yer aldığı Saklıkent'teki gözlemevinde görev yapan uzmanlar, çalışmalarını gece yürütüyor

TÜBİTAK tarafından Antalya Saklıkent'teki 2 bin 500 rakımlı Bakırlıtepe'de kurulan Ulusal Gözlemevi'nde görevli uzmanlar, gece başladıkları çalışmalarını sabahın ilk ışıklarına kadar sürdürüyor.

Gözlemevi yerleşkesi içinde yer alan, 150 santimetre çaplı Türkiye'nin en büyük teleskobuyla birlikte 100, 60 ve 45 santimetre çaplarındaki diğer 3 teleskop aracılığıyla gök cisimlerini ve foton ışınlarını inceleyen bilimciler, elde ettikleri verilerle ulusal ve uluslararası çeşitli bilimsel çalışmalara da imza atıyor.

TÜBİTAK tarafından projelerine onay verilen uzmanlardan Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Fizik Bölümü'nden Yrd. Doç. Dr. Sinan Kaan Yerli, gözlemevinde günün yorucu fakat keyifli geçtiğini belirterek, buradaki hayatlarının klasik bilim yaşantısına benzemediğini ve gece boyunca çalıştıklarını anlattı.

Sıradan bir gözlem gününün sabahında, günlük çalışmalarına ilişkin hazırlıkların yapıldığını ve kullanılacak ekipmanların kontrol edildiğini belirten Yerli, hangi yıldızların nasıl gözleneceği ve hangi testlerin yapılacağına dair hesaplamaların ele alındığını kaydetti.

Yıllar önce bilim adamlarının teleskobun yanında gözlem yaptıklarını anımsatan artık teleskopların ayrı bir bölümde yer aldığını, kendilerinin ise bilgisayar başında gelen verileri değerlendirdiklerini belirten Yerli, ''Teleskopları bilgisayarlar yardımıyla yönetiyoruz. Üzerine takılı araçları çalıştırıp, onlardan veri alıp saklayabiliyoruz'' dedi.

Yaz aylarında günde yaklaşık 10 saatlik gözlem süreleri olduğunu ifade eden Yerli, bu süre boyunca gök nesnelerinden gelen fotonları tek tek kontrol ettiklerini, sabahları da alınan görüntülerin doğruluğunu denetleyerek, o günkü işlerini tamamladıklarını aktardı.

Yerli, ''Sabah insanların yeni uyanmaya başladığı saatlerde bizler uykuya yeni vakit bulmuş oluyoruz. Çok fazla uykuya da vakit ayırmadan çoğu zaman üç ya da dört saatlik bir uykunun ardından güne tekrar başlıyoruz'' diye konuştu.

''Işıklar Gökyüzümüzü Kirletiyor''

Zaman zaman gerekli izinleri alarak TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi'ni gezmek için gelenlerin ilk olarak gökyüzünün siyah rengini ve beraberinde birçok yıldızı fark ettiklerini söyleyen Yrd. Doç. Dr. Yerli, şunları kaydetti:

''Şehirlerdeki tüm ışıklar o doğallığı kirletiyor. Nasıl havamız ve suyumuz kirleniyorsa, ışık kirliliği dediğimiz bir kavram daha var ve gökyüzümüzü de kirletiyorlar. Işığı açık bırakanlar, yukarıya doğru aydınlatılan binalar, lazer şovları insanların gökyüzünü görme ve tanıma şansını yok ediyor. Bir ışığı açık bırakıyorsanız ya da hiç önemsemeden kullanabiliyorsanız, bu ışık kirliliği demektir. İnsanın yaşadığı bölgenin sürekli aydınlık olması, onun gelişimi için negatif bir etkidir. Bir diğer konu da bilimsel olarak bizleri etkiliyor. Kemer'de diskoda insanlar eğleniyorlar ama eğlenirken bizim alacağımız veriyi kalitesizleştiriyorlar. O insanlar her zaman eğlenebilirler ancak biz aynı veriyi aynı kaliteyle bir daha alamayız. Yapmaları gereken sadece ışıklarını yukarıya değil, aşağıya çevirerek eğlenmek. Belediyeler, yol kenarlarını ışıklandırırken aşağıya doğru eğsin, daha düşük güçte lambalar kullansınlar.''

Aydınlatma ışıkları dışında bölgedeki mermer ocaklarının da kendileri için ciddi bir sorun oluşturmaya başladığını belirten Yerli, 24 saat çalışan ocaklardan çıkan tozun, aldıkları verinin kalitesini düşürdüğünü ve kendilerini çalışamaz hale getirdiğini söyledi.

''İnternet Ortamında Dolaşan İddialar''

Yrd. Doç. Dr. Yerli, vatandaşlardan gelen soruları da yanıtladıklarını ancak bazen kendilerine ''oldukça garip sorular'' gelebildiğini ifade ederek, bunun temelinde de bilinmeyene olan merakın yattığını vurguladı.

Özellikle internet ortamındaki çeşitli iddialar karşısında sorulara muhatap olduklarını anlatan Yerli, ''Mesela (Mars, Ay kadar büyüyecek) diyorlar. Bu ünlü bir yanlış bilgilendirmedir. Böyle bir şey olamaz ama internette bu haber dolaştığı zaman telefonlar kilitleniyor. İnsanlar Mars'ı görmek istiyor. (Ne zaman Mars'ı göstereceksiniz?) demeye başlıyorlar. Güneşte bir patlama oluyor. Bu kez de insanlar (Ne zaman deprem olacak?) diye telefonları kilitliyorlar.''

Yerli; insanlara, evrenin ne kadar büyük olduğunu, ölçeklerin ne kadar farklı olduğunu anlatabilmek için çok çaba sarf ettiklerini ancak karşı taraftan aynı çabayı göremediklerini de sözlerine ekliyor.


Kaynak: Ntvmsnbc - Ajanslar (16 Ağustos 2010 Pazartesi/TSİ:12:08)

Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi'nin (NASA) iki astronotu, Uluslararası Uzay İstasyonu'ndaki (UUİ) pompa ve soğutma arızasını gidermek üzere devre dışı kalan pompanın yerine yenisini taktı

ABD'nin Florida'daki uzay merkezi Cape Canaveral'dan yapılan açıklamada, NASA astronotları Douglas Wheelock ve Tracy Caldwell Dyson'ın, dün 7 saat 20 dakika süren 3. uzay yürüyüşünde geçen hafta sökülen arızalı pompanın yerine 355 kilo ağırlığındaki yeni amonyak pompasını takmayı başardıkları belirtildi.

UUİ'nin 31 Temmuzda arızalanan bir pompası, soğutma sistemlerinden birini devre dışı bırakmış, sistemi istasyon komuta merkezinden onarma girişimi başarısız olmuştu.

NASA, 3'ü Rus kozmonot toplam 6 kişilik mürettebat için tehlikenin söz konusu olmadığını duyurmuş, ancak arıza nedeniyle istasyonun bazı bölümlerinde sıcaklığın normalin biraz üzerinde olduğunu açıklamıştı.

Astronotların onarım için toplam 22 saat 49 dakika uzayda kaldığı belirtilirken NASA, bu onarımın, UUİ'nin yörüngeye oturtulduğu 1998'den beri yapılan görevlerin en zorlularından biri olduğunu vurguladı.

Astronotlar, geçen hafta, 7 saat 26 dakika süren ikinci uzay yürüyüşünde arızalanan pompayı sökmüştü.

Isıtma ve soğutma sistemleri istasyonda yaşamın devamı açısından büyük önem taşıyor. Sistemin çökmesi halinde güneş tarafında sıcaklık 121 dereceye çıkarken, diğer tarafta eksi 157 dereceye kadar düşüyor.


Kaynak: AA (17 Ağustos 2010 Salı/TSİ:16:31)